Dlaczego kobiety przyjmują zaloty jednego mężczyzny i pośpiesznie stają z nim na ślubnym kobiercu, a starania innego odrzucają? Co nimi kieruje? Naukowcy od wielu lat próbują odpowiedzieć na to pytanie.
Jedną z teorii tłumaczących zasady doboru partnera jest teoria ewolucji. Stronnicy psychologii ewolucyjnej* twierdzą, że mimo znacznego postępu ludzkości w wielu dziedzinach, w kwestii doboru partnerów życiowych nadal rządzą nami archaiczne mechanizmy.
Wyniki badań wskazują, że kobiety i mężczyźni najbardziej cenią w przyszłym partnerze podobne cechy: życzliwość i wykazywanie zrozumienia, inteligencję, urok osobisty, stan zdrowia. Jednak we wszystkich kulturach kobiety częściej niżeli mężczyźni zwracają uwagę na stan posiadania partnera. Dlaczego tak się dzieje?
Rozważmy sytuację prehistorycznej kobiety, która w zaciszu rodzicielskiej jaskini zastanawia się, którego z dwojga starających się o nią mężczyzn powinna wybrać. Jeden jest dobrym i zręcznym myśliwym chętnie dzielącym się z nią swoją zdobyczą. Drugi mu w niczym nie ustępuje oprócz tego, że całą swoją zdobycz zachowuje dla siebie. Wybór pradawnej kobiety zwykle padał na tego, który deklarował, że zadba o partnerkę i jej ewentualne potomstwo dzieląc się z nią upolowaną zwierzyną. Skąpy mężczyzna musiał się zadowolić własnym towarzystwem. W ten sposób powstał ewolucyjny mechanizm polegający na tym, że kobiety bardziej są skłonne wybierać mężczyzn, którzy wykazują się większą szczodrością wobec partnerki i których zasobność pozwala im zapewnić przetrwanie rodziny i ewentualnego potomstwa.
Czym jest owa zasobność sprawiająca, że jeden mężczyzna wydaje się kobietom bardziej atrakcyjny od drugiego?
Naukowiec, który zbadał mechanizmy psychologiczne kierujące postępowaniem ludzi w doborze partnera, Dawid M. Buss twierdzi, że współczesne kobiety pojęciu zasobności ewentualnego partnera życiowego nadają różne znaczenia. Mogą to być: zasoby materialne, dobre perspektywy finansowe, wysoka pozycja społeczna, starszy wiek, ambicja i pracowitość, stałość i odpowiedzialność, siła fizyczna, dobre zdrowie, gotowość do inwestowania w dzieci, miłość.
Z badań wynika, że kobiety wolą miłość popartą zasobnością portfela partnera. Oczywiście zamożność przyszłego partnera nie jest najważniejsza, ale większość umieszcza tę cechę ewentualnego wybranka wśród najbardziej pożądanych. Uczeni, badający treść ogłoszeń matrymonialnych stwierdzili, że kobiety jedenaście razy częściej niżeli mężczyźni stwierdzały, że zależy im na zasobach materialnych przyszłych partnerów. Takie tendencje psycholodzy tłumaczą tym, że w dawnych czasach kobiety musiały wybierać na ojców swoich dzieci tych mężczyzn, których zasoby pozwoliłyby im bezpiecznie przeżyć dziewięciomiesięczny okres ciąży i okres laktacji, podczas którego miały one ograniczone możliwości zdobywania pokarmu.
Kobiety wolą zawierać znajomości z mężczyznami, którzy mają wyższą pozycję społeczną lub prestiżowy zawód, bądź są bardziej wykształceni. W większości społeczeństw zasobność ludzi wzrasta wraz z pozycją w hierarchii społecznej, a pozycja w hierarchii często zależy od posiadanego wykształcenia i zawodu. Im wyżej w hierarchii, tym łatwiejszy dostęp do dóbr materialnych, tym lepsze zabezpieczenie dla rodziny.
Jeżeli się nie jest urodzonym arystokratą bądź księciem, to wyższą pozycję społeczną zwykle osiąga się z wiekiem, niezależnie od tego, czy jest to społeczeństwo plemienne, czy rozwinięty kapitalizm. Wyniki większości badań wskazują, że kobiety chętniej wychodzą za mąż za mężczyzn sporo od nich starszych, zajmujących wyższą pozycję w hierarchii społecznej.
Co ułatwia wspinanie się po szczeblach drabiny społecznej? Okazuje się, że większość ludzi dobre dochody i perspektywy łączy z wytrwałą pracą i wysokimi ambicjami. Wyniki badań przeprowadzonych w wielu kulturach wykazały, że kobiety wolą mężczyzn wykazujących cechy pomocne w zdobywaniu zasobów zapewniających rodzinie bezpieczeństwo i niechętnie obdarzają swoimi względami mniej ambitnych, leniwych, niezaradnych osobników.
Mężczyźni nieodpowiedzialni, niestali w uczuciach, niestabilni emocjonalnie, chorobliwie zazdrośni są obciążeniem dla swoich partnerek i rodzin. Egoiści skoncentrowani tylko na sobie i swoich zachciankach uszczuplają zasoby rodziny na własny użytek, nie dbając o partnerkę i dzieci. Kobiety przywiązują dużą uwagę do takich cech partnera jak stabilność i odpowiedzialność.
W czasach prehistorycznych kobiety, w bardziej bezpośrednim znaczeniu niżeli współcześnie, potrzebowały silnego ramienia mężczyzny. Silny fizycznie mężczyzna zapewniał lepszą ochronę swojej rodzinie. Współcześnie ten atawizm znajduje odzwierciedlenie w skłonności niektórych pań do wybierania na partnerów umięśnionych bywalców siłowni. Z wysokim, szerokim w barach mężczyzną kobieta czuje się bezpieczniej w dżungli współczesnego miasta.
Pozory często mylą i atletyczny mężczyzna może okazać się słabego zdrowia, więc, na dłuższą metę, nici z ochrony partnerki i potomstwa, a zapewnienie dostatniego bytu jest pod znakiem zapytania. Toteż panie wolą się upewnić, czy potencjalny partner jest zdrowy.
Kobiety, myślące o stałym związku, doceniają gotowość mężczyzny do inwestowania w dzieci swojego czasu i pieniędzy. Mężczyzna zajmujący się dzieckiem jest dla nich bardziej atrakcyjnym kandydatem na męża niż ten, który jest w stosunku do dzieci obojętny.
Współczesne kobiety nadal przywiązują dużą wagę do takiej wartości jak miłość. Większość kobiet twierdzi, że nie związałaby się z człowiekiem, którego nie kocha, nawet gdyby on spełniał wszystkie inne wymagania stawiane przyszłemu małżonkowi. Miłość, zdaniem współczesnych kobiet, nadal pozostaje niezbędnym warunkiem zawarcia związku.
Jednym z najważniejszych wyborów, jakich dokonujemy w życiu, jest wybór partnera do założenia rodziny. Od kobiety wymaga to rzeczowej oceny cech mężczyzny, jego potencjału, posiadanych zasobów i umiejętności ich zdobywania. Przedstawiciele psychologii ewolucyjnej uważają, że wszyscy jesteśmy potomkami tych pramatek, które potrafiły dokonywać właściwych wyborów.
Jolanta Masian
psycholog.pl@gmail.com
Psychologia ewolucyjna* to dział psychologii dążący do zrozumienia mechanizmów ludzkiego działania z perspektywy ewolucyjnej