Wiersze słowem malowane — XXII edycja „Kresów”

W Gimnazjum im. Stanisława Moniuszki w Kowalczukach 23 października odbyły się przesłuchania uczestników II etapu XXII edycji konkursu recytatorskiego „Kresy” ze szkół polskich rejonu wileńskiego.

W tym samym dniu eliminacje konkursowe odbyły się także w Solecznikach wśród uczniów rejonu solecznickiego, zaś w piątek 25 października — przesłuchania uczniów z rejonu trockiego oraz Wilna.

Miłośnicy poezji przedstawiają własne interpretacje wierszy kilkakrotnie – z początku na przesłuchaniach we własnej szkole, następnie odbywają się strefowe zmagania wśród uczestników poszczególnych rejonów, najlepsi docierają na etap krajowy konkursu. Jego zwycięzcy z najstarszej grupy wiekowej zaprezentują Litwę w grudniu na Białostockich Spotkaniach Laureatów.

Gospodarze gimnazjum w Kowalczukach rozpoczęli święto poezji miłym akcentem – wiązanką poetycko-muzyczną w wykonaniu zespołu uczniów szkoły pod kierownictwem Stanisława Zajankowskiego. Następnie — emocje związane z losowaniem numerków — i już rozpoczął się konkurs. Recytatorzy, jak zwykle, stawili się licznie – w tym roku w zmaganiach konkursowych ze szkół rejonu wileńskiego uczestniczyło 61 uczniów w trzech grupach wiekowych.

Najmłodsi uczestnicy (do lat 12) kolejno przedstawili swe interpretacje wierszy Brzechwy i Tuwima, Śliwiaka i Kulmowej, Fredry i Gellner.

W składzie komisji konkursowej byli: Lilia Kiejzik, reżyser, kierownik „Polskiego Studia Teatralnego” w Wilnie, Helena Bakuło, dyrektor Muzeum Władysława Syrokomli w Borejkowszczyźnie oraz Stanisław Michalkiewicz, redaktor audycji polskiej Radia Litewskiego. Oceniano dobór repertuaru, czyli wartości artystyczne utworu oraz jego dopasowanie do możliwości wykonawczych recytatorów, interpretację wiersza, technikę i wyrazistość wymowy oraz ogólny wyraz artystyczny. Komisja zgodna była co do tego, że wiersz musi być dogłębnie zrozumiany i „przeżyty” przez recytatora, no i pięknie „namalowany” słowem poprzez grę intonacyjną i wyrazistość, tak by zaciekawić słuchacza.

W ocenianiu pracy deklamatorów ze średniej i starszej grupy wzięła też udział komisja w składzie: doc. dr Barbara Dwilewicz z Centrum Dydaktyki, Kultury i Języka Polskiego Wileńskiego Uniwersytetu Edukologicznego, doc. dr Irena Fedorowicz z Centrum Polonistycznego Uniwersytetu Wileńskiego oraz Wojciech Piotrowicz, poeta, tłumacz, dziennikarz. 39 uczestników (w średniej grupie 12-16 lat oraz starszej – powyżej 16 lat) zaprezentowało ambitniejszy repertuar – zabrzmiały interpretacje wierszy Wisławy Szymborskiej, Jana Twardowskiego, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Sławomira Worotyńskiego i oczywiście Adama Mickiewicza.

Zabrzmiały tu zarówno stonowane, jak i bardziej emocjonalne, ekspresyjne interpretacje.

16-letnia maturzystka Agata Sadowska ze Szkoły Średniej im. św. Stanisława Kostki w Podbrzeziu przyznała, że bardzo wiele zawdzięcza swej pani — Annie Bartoszko, która ją przygotowała do konkursu. Pomagała jej też starsza siostra Kasia, która dzieliła się z nią swym doświadczeniem z uczestnictwa w poprzednich edycjach „Kresów” – czyli zamiłowanie do poezji mają dziewczyny niejako rodzinne. Zarecytowała „Kot w pustym mieszkaniu” Wisławy Szymborskiej oraz fragment z „Pana Tadeusza”.

— Cieszy fakt, że jest wiele osób, które biorą udział w takich konkursach recytatorskich, widać, że uczniowie lubią występować, skupiać na sobie uwagę. To jest dobre, bo przy okazji poznają poezję, stają się wrażliwsi – mówiła przewodnicząca komisji doc. dr Barbara Dwilewicz.

Niestety, recytatorzy popełniają jeszcze błędy, które, zdaniem wykładowczyni, wynikają po prostu z niezrozumienia tekstu:

— Deklamujący musi wiedzieć, co mówi. Bardzo często widzę, że uczeń deklamujący tekst zupełnie go nie rozumie. Przede wszystkim należy wybrać tekst, który podoba się uczniowi, a nie nauczycielowi – inaczej za żadne skarby świata uczeń nie będzie tego tekstu dobrze deklamował, tak by słuchacz dobrze go zrozumiał.

Na co muszą zwrócić uwagę recytatorzy, szykując się do konkursu?

Doc. dr Barbara Dwilewicz radzi nie uczyć się od razu tekstu na pamięć, tylko raz i drugi go przeczytać i przejrzeć intencje autora.

— Po drugie, uczniowie często zapominają akcentować te wyrazy, które są bardzo ważne z punktu widzenia tych treści, które chciał przekazać autor.

Pauzy nierzadko występują tam, gdzie są nie na miejscu, a brakuje ich tam, gdzie są potrzebne – mówiła przewodnicząca komisji.

— Wydaje mi się, że praca nad zrozumieniem tekstu musi być najważniejszym etapem przygotowania, nauczyciel musi usiąść z uczniem i pomagać mu w zrozumieniu treści i intencji autora. Nie kazać mu naśladować swoją intonację czy swoje rozumienie tekstu. Tylko dojść do tego, by uczeń sam zrozumiał wiersz – wtedy interpretacja będzie prawdziwa i naturalna, nie zaś sztuczna.

Doc. dr Barbara Dwilewicz przyznała, że zarówno w grupie średniej, jak też starszej wysłuchała kilka interpretacji dobrych, w których widać było, że uczeń rozumie tekst, przez co przekaz był bardzo naturalny i trafiający do słuchacza.

Laureaci konkursu zostali nagrodzeni pucharami oraz nagrodami książkowymi, ufundowanymi przez samorząd rejonu wileńskiego oraz Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”.

Zaś już niebawem, bo 8 listopada w Domu Kultury Polskiej w Wilnie odbędzie się wielki republikański finał. Rejon wileński będzie na nim reprezentowany przez 14 laureatów.

LAUREACI KONKURSU „KRESY 2013”

I grupa wiekowa (do lat 12)

I miejsce: Edward Romanowski, Gimnazjum im. św. R. Kalinowskiego w Niemieżu, nauczycielka Bożena Bieleninik

II miejsce: Liwia Biersiekierska, Szkoła Śr. im. św. J. Bosko w Jałówce, nauczycielka Inesa Mozyro

III miejsce: Herbert Kubiak, Gimnazjum im. św. R. Kalinowskiego w Niemieżu, nauczycielka Inesa Sinkiewicz

Wyróżnienie: Ewa Novickaitė, Gimnazjum im. Konstantego Parczewskiego w Niemenczynie, nauczycielka Irena Komar

Wyróżnienie: Rafał Dulko, Szkoła Podstawowa w Rakańcach, nauczycielka Krystyna Skoczyk

II grupa wiekowa (lat 12-16)

I miejsce: Agata Karpowicz, Gimnazjum im. F. Ruszczyca w Rudominie, nauczycielka Ilona Herman

II miejsce: Tomas Kanevičius, Gimnazjum im. św. R. Kalinowskiego w Niemieżu, nauczycielka Bożena Bieleninik

III miejsce: Julian Germanowicz, Gimnazjum im. K. Parczewskiego w Niemenczynie, nauczycielka Irena Komar

Wyróżnienie: Donat Jurewicz, Gimnazjum im. St. Moniuszki w Kowalczukach, nauczycielka Regina Jaświn

Wyróżnienie: Donata Korwiel, Szkoła Podstawowa im. Cz. Miłosza w Pakienie, nauczycielka Krystyna Juckiewicz-Tołłoczko

III grupa wiekowa (od lat 16)

I miejsce: Witalij Walentynowicz, Gimnazjum im. K. Parczewskiego w Niemenczynie, nauczycielka Aldona Sudenis

II miejsce: Ernest Dźwinel, Gimnazjum im. św. R. Kalinowskiego w Niemieżu, nauczycielka Bożena Bieleninik

III miejsce: Daniel Matiunin, Gimnazjum im. F. Ruszczyca w Rudominie, nauczycielka Alicja Miłosz

Wyróżnienie: Julia Radlinskaitė, Szkoła Średnia w Mickunach, nauczycielka Krystyna Narkiewicz