Pytanie Czytelnika: „Chciałbym się dowiedzieć, o jakich podstawowych rzeczach powinienem wiedzieć podczas przyjmowania spadku?”
Odpowiedź prawnika. Prawo spadkowe na Litwie reglamentuje piąta księga Kodeksu Cywilnego Republiki Litewskiej (KC RL). Według przepisów prawa spadek rozumiany jest jako przejście praw i obowiązków majątkowych oraz niektórych innych praw prywatnoprawnych zmarłej osoby na jego spadkobierców na mocy ustawy i/lub spadkobierców na mocy testamentu (art. 5.1 § 1 KC RL). Co oznacza, że przyjęcie spadku możliwe jest w drodze dziedziczenia ustawowego lub w drodze dziedziczenia testamentowego.
Dziedziczenie ustawowe — dziedziczenie według przepisów prawa spadkowego, mające miejsce, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu lub testament jest nieważny albo gdy osoby powołane do dziedziczenia nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami.
Dziedziczenie testamentowe — dziedziczenie według przepisów prawa spadkowego, mające miejsce, gdy spadkodawca sporządził testament (rozporządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci).
Krąg spadkobierców wyznacza wola spadkodawcy przy dziedziczeniu testamentowym lub przepis ustawy przy dziedziczeniu ustawowym.
Podczas przyjmowania spadku w drodze dziedziczenia testamentowego, jak również w drodze dziedziczenia ustawowego, ważna jest chwila otwarcia spadku, za którą uważana jest chwila śmierci spadkodawcy. Aby rozpocząć proces przyjęcia spadku należy, w terminie 3 miesięcy, złożyć wniosek (podanie) u notariusza według miejsca otwarcia spadku, tzn. według miejsca zamieszkania zmarłej osoby. Mówi o tym art. 5.4 § 1 KC RL, że za miejsce otwarcia spadku uważane jest ostatnie stałe miejsce zamieszkania spadkodawcy.
Przyjąć spadek można również poprzez faktyczne zarządzanie mieniem spadkodawcy. Uważa się bowiem, że spadkobierca przyjął spadek, jeśli zaczął on faktycznie zarządzać dziedziczonym mieniem lub złożył wniosek (podanie) w sprawie przyjęcia spadku u notariusza według miejsca otwarcia spadku. Jednak przyjąć spadek w taki sposób spadkobierca może wyłącznie w tym wypadku, jeśli nie istnieją inni spadkobiercy na mocy ustawy lub na mocy testamentu, którzy już ten spadek przyjęli lub mogą go przyjąć (w ciągu 3 miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy) (art. 5.50 § 2 i 3 KC RL).
Co oznacza „faktyczne zarządzanie dziedziczonym mieniem”? Zgodnie z art. 5.51 § 1 KC RL uważa się, że spadkobierca przyjął spadek, jeśli zaczął on zarządzać mieniem, dbać o nie, jak o swoje własne (zarządza, korzysta oraz nim dysponuje, dogląda, płaci podatki itp.). Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że spadkobierca, który zaczął zarządzać jakąkolwiek częścią spadku lub nawet jakąkolwiek rzeczą, uważany jest za osobę, która przyjęła spadek w całości.
Spadkobierca, który zaczął zarządzać spadkiem, ma prawo zrzec się spadku w terminie ustalonym na przyjęcie spadku (tzn. w ciągu 3 miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy), składając wniosek (podanie) notariuszowi według miejsca otwarcia spadku (tzn. notariuszowi według miejsca zamieszkania spadkodawcy). W takim przypadku uważa się, że spadkodawca zarządzał mieniem w interesie innych spadkobierców (art. 5.51 § 2 KC RL).
Jeżeli spadkobierca zrzeka się spadku lub nie podejmuje żadnych działań, potwierdzających przyjęcie spadku, uważa się, że stosunki dziedziczenia nie nastąpiły lub osoba z nich się wycofała i prawo dziedziczenia zostało przerwane.
Należy również wiedzieć, że aby nabyć spadek, spadkobierca powinien go przyjąć. Niedozwolone jest jednak częściowe przyjęcie spadku oraz przyjęcie spadku pod warunkiem lub z zastrzeżeniem (art. 5.50 § 1 KC RL).
Jak już było wspomniane wcześniej, spadkobierca na mocy ustawy lub spadkobierca na mocy testamentu ma prawo w ciągu 3 miesięcy od chwili otwarcia spadku zrzec się go. Nie wolno jednak zrzec się spadku pod warunkiem lub zastrzeżeniem oraz zrzec się części spadku. Zrzeczenie się spadku powoduje te same następstwa, co i nieprzyjęcie spadku (art. 5.60 § 1 i 2 CK RL). Jeżeli spadkobierca w ustalonym przez ustawę terminie (3 miesiące) nie wyraził swej woli przyjęcia spadku lub się go zrzekł, prawo do przyjęcia spadku przechodzi na inne osoby, które dotychczas takiego prawa nie posiadały. Takie osoby nabywają prawo dziedziczenia w dniu powstania u nich prawa przyjęcia spadku.
Po złożeniu u notariusza wniosku (podania) w sprawie przyjęcia spadku, rozpocznie on proces dziedziczenia oraz obliczy podatek z tytułu dziedziczenia mienia, który spadkobierca będzie musiał zapłacić (Ustawa RL o notariacie, Ustawa RL o podatku z tytułu dziedziczenia mienia). Po czym zostanie wydane zaświadczenie o prawie dziedziczenia. Notariuszowi trzeba będzie również zapłacić wynagrodzenie za świadczenie usług notarialnych. Z cennikami takich wynagrodzeń można się zapoznać w każdej kancelarii notarialnej.
Należy również podkreślić, że spadkobiercy nie są zobowiązani do deklarowania miejsca zamieszkania w mieszkaniach, które otrzymują w spadku.
***
Bardziej szczegółową informację dotyczącą kwestii prawa spadkowego można uzyskać w kancelariach notarialnych.
Daniel Spiridenkov