Pewien nasz czytelnik z Wilna (imię i nazwisko do wiadomości redakcji) był mocno zdziwiony, kiedy przy okazji wymiany paszportu w służbie migracji okazało się, że w bazie danych figuruje już nie jako Polak, tylko… Litwin! Zbulwersowany zwrócił się do redakcji „Kuriera”, ponieważ jako Polak z dziada pradziada poczuł się mocno urażony faktem, że ktoś zamienił mu narodowość.
— Zwróciłem się do Urzędu Migracji, by zmienić paszport, urzędniczka wypełniła stosowny druczek i zapytała, czy jestem Litwinem. Odpowiedziałem, że jestem Polakiem i Polakiem był mój ojciec, Polakiem był mój dziadek. „A to dziwne – powiedziała urzędniczka – bo w naszej bazie danych figuruje pan jako Litwin…” — opowiadał o perypetiach związanych z wpisem o narodowości.
Nie ukrywał, że zaskakująca nowina mocno go oburzyła.
Kiedy zapytał, jak ma przywrócić swoją własną narodowość, urzędniczka skierowała go do Centrum Rejestrów (Registrų centras) przy ul. Lvovo 25.
— W tej sytuacji warto udać się do Urzędu Stanu Cywilnego (USC) z metryką urodzenia i zgłosić chęć wpisu narodowości jako polskiej. USC ma możliwość wglądu do bazy danych Rejestru Mieszkańców i widzi dane również rodziców tej osoby. USC dokonuje odpowiedniego wpisu, po czym należy udać się do Urzędu Migracji z prośbą o korektę narodowości. Jeżeli natomiast USC potwierdzi, że wpis o polskiej narodowości jest, to wtedy można zaskarżyć Urząd Migracji, dlaczego postąpił tak, jak nie musiał – tłumaczyła Ewelina Baliko, prawniczka z Europejskiej Fundacji Praw Człowieka (EFHR).
Zaznaczyła, że jeżeli obywatel ma wpis o narodowości w Rejestrze Mieszkańców, to nie musi być problemu z wpisaniem narodowości w paszporcie.
Przypadek o „zniknięciu” wpisu o narodowości w paszporcie zgłosiła również inna czytelniczka znana redakcji.
— W 2014 roku syn wyrobił sobie paszport. W metryce urodzenia ma wpis, że jest Polakiem. Polakami są również jego rodzice i dziadkowie. Odpowiednie zapisy o narodowości są również w bazie danych Rejestru Mieszkańców. Niestety, w paszporcie zapis o narodowości został pominięty — opowiadała redakcji czytelniczka.
— W tym konkretnym przypadku w paszporcie nie mogło być zapisu o narodowości, ponieważ dokument został wydany jeszcze w 2014 r., kiedy obowiązywały inne akty prawne. 23 grudnia 2014 r. Ustawa o Paszporcie została uzupełniona o nowy zapis. Artykuł 5, pkt. 6 nowej ustawy mówi, że od 1 stycznia 2015 r. na pisemne życzenie obywatela w wydawanym paszporcie może być wpisana jego narodowość. Dlatego teraz można złożyć podanie o zmianę paszportu i otrzymać nowy dokument z zapisem o narodowości – tłumaczy Ivona Zenevičienė, starszy specjalista działu migracji solecznickiej grupy Komisariatu Policji.
Artykuł 5. Ustawy o Paszporcie przewiduje, że zgodnie z informacjami z bazy danych Rejestru Mieszkańców RL w paszporcie są wpisywane: 1) imię (imiona), 2) nazwisko, 3) płeć, 4) data urodzenia, 5) kod osobowy, 6) narodowość.
Jak wytłumaczyła Ivona Zenevičienė, wpis o narodowości jest umieszczany sposobem maszynowym na następnej stronie paszportu tuż obok zdjęcia. W dowodzie osobistym, czyli plastikowej karcie tożsamości, wpis o narodowości nie jest umieszczany.
— Wydając akt urodzenia dziecka, Urząd Stanu Cywilnego przekazuje jednocześnie dane do Służby Rejestru Mieszkańców, która gromadzi wszystkie dane osobowe. Urząd Migracji również widzi te dane i przenosi je do paszportu. Jeżeli się zdarzy, że brakuje wpisu o narodowości, Urząd Stanu Cywilnego na życzenie obywatela uzupełnia ten zapis w bazie danych Rejestru Mieszkańców – poinformowała Ivona Zenevičienė.
Jak wytłumaczyła, osobne podanie z prośbą o wpis o narodowości w paszporcie nie jest potrzebne.
— Kiedy obywatel składa wniosek z prośbą o wydanie paszportu, rejestrujemy to podanie i od razu pytamy, czy osoba życzy wpisu o narodowości w paszporcie (pod warunkiem, że narodowość jest w bazie danych) i zaznaczamy to odpowiednio — poinformowała Ivona Zenevičienė.
Po nowelizacji litewskiej Ustawy o Paszportach (LR Paso įstatymas) od 1 stycznia 2015 r. istnieje możliwość wpisania swojej narodowości w paszporcie po złożeniu przez obywatela pisemnego wniosku.
— Oczywiście, nie jest to obowiązkowe. Jeżeli ktoś nie życzy tego wpisu, służba migracji nie może tego wpisać – mówiła Ewelina Baliko.
Wcześniej, bo w 2003 r. Sejm RL dokonał zmiany prawa i zdecydował, że rubryka określająca narodowość posiadacza zostanie usunięta.
— Choć rubryka o narodowości została wtedy usunięta z litewskich paszportów, to wciąż można było dokonać odpowiedniego wpisu w akcie urodzenia. Wynika z tego jednoznacznie, że taki wpis jest istotną i oczywistą potrzebą zadeklarowania swojej – w tym przypadku dziecka – narodowości – mówiła Ewelina Baliko.
— Warto mieć możliwość takiego zapisu. Czy obywatel z niego skorzysta – to jego wybór i jego prawo. Natomiast jeżeli taka możliwość istnieje, to jest dobre. Możliwość taka jest jak najbardziej uzasadniona, celowa i racjonalna – uważa Edward Trusewicz, wiceprezes Związku Polaków na Litwie.
Jak mówił, podobnie jest z Kartą Polaka – istnieje możliwość wyrobienia sobie Karty Polaka, ale Polacy na Litwie nie korzystają z tego prawa tak nagminnie, jak Polacy na Białorusi czy na Ukrainie. Ale te około 3 tys. Polaków na Litwie, którzy są posiadaczami Karty Polaka, wyrazili świadomą wolę otrzymania takiego dokumentu. Podobnie jest z wpisem narodowości – jeżeli ktoś nie chce, żeby jego narodowość była wpisana, to po prostu z tej możliwości nie skorzysta.
— Wpis o narodowości w paszporcie podkreśla świadomość obywatelską, świadomość przynależności do określonego narodu, jest pewnym elementem w bardzo małym stopniu zadośćuczynienia tego, że nazwisko nie może być pisane w oryginale, czyli po polsku, z użyciem polskich znaków diakrytycznych. Każdy odbiera to indywidualnie – mówi Edward Trusewicz.
Ile kosztuje paszport i dowód tożsamości
Paszport:
Wyrobienie w ciągu miesiąca — 43 euro.
W trybie pośpiesznym w ciągu 5 dni — 57 euro.
W trybie pośpiesznym w ciągu 1 dnia (24 godz.) — 71 euro.
Dzieciom do lat 18, osobom w wieku emerytalnym, w trybie normalnym — 21,5 euro.
Dowód tożsamości:
Wyrobienie w ciągu miesiąca – 8,6 euro.
W trybie pośpiesznym w ciągu 5 dni – 19,6 euro.
W trybie pośpiesznym w ciągu 1 dnia (24 godz.) – 31,6 euro.
Dzieciom do lat 18, osobom w wieku emerytalnym, w trybie normalnym – 4,3 euro.