Rozmowa z księdzem Mariuszem Marszałkiem, autorem przewodnika po szlaku miłosierdzia pt. „Wilno – Betlejem
Co to jest czyściec?
Katechizm Kościoła Katolickiego w punkcie 1031 wyjaśnia, że czyściec to końcowe oczyszczenie wybranych. Trafiają do niego ci, którzy w chwili śmierci pozostawali w stanie łaski i przyjaźni z Bogiem, ale potrzebują oczyszczenia, by uzyskać świętość konieczną do wejścia do pełni radości. Podstaw nauczania o czyśćcu należy szukać w wypowiedziach Jezusa zachowanych w Ewangeliach, np. Mt 12, 32. Ostatecznie doktryna na temat czyśćca została sformułowana na Soborze Florenckim oraz na Soborze Trydenckim.
Jak opłakiwać zmarłego i dlaczego często mówi się, że nie wolno dużo płakać?
Przede wszystkim nie zgodzę się z wypowiedzią, że nie wolno dużo płakać. Łzy stanowią formę wyrażenia uczuć, a te są moralnie obojętne. Sam Jezus płakał na wieść o śmierci swojego bliskiego przyjaciela, Łazarza.
W tradycji zachowała się praktyka rocznej żałoby. W tym zwyczaju jest ukryta wielka mądrość. Dwanaście miesięcy to czas na pogodzenie się z brakiem bliskiej osoby. Trzeba przeżyć pierwsze święta Bożego Narodzenia czy Wielkanocy bez osoby, która jeszcze do niedawna zasiadała obok nas przy stole. Należy do kalendarza rodzinnych uroczystości wprowadzić rocznicę śmierci, która zastąpi urodziny. To czas, kiedy trzeba zmierzyć się z pustką, poczuciem samotności. Wielu ludzi wtedy dokonuje pewnej weryfikacji systemu wartości. Te wszystkie wydarzenia mogą wiązać się z bólem, a ten z kolei prowadzić do wylewu łez.
Należy niepokoić się, gdy człowiek po utracie bliskiej osoby wypiera negatywne uczucia. Pozornie zdaje się, że stawia czoła zaistniałej sytuacji. Jednak jeśli nie znajdzie wsparcia bliskich, może dojść do tragedii. Depresja, kończąca się niekiedy nawet samobójstwem, może pojawić się dopiero po pewnym czasie od utraty bliskiej osoby. Dlatego należy być blisko tych, którzy są pogrążeni w żałobie. Warto pomagać im w wyrażaniu uczuć, jakby nazywaniu ich po imieniu. Często popełniamy duży błąd, udzielając „mądrych rad”. Słowa typu: „Trzeba żyć dalej”, „Jakoś to będzie”, „Weź się w garść i przestań płakać” są raczej wyrazem naszej bezradności, a nie formą wsparcia dla opłakującego odejście bliskiej osoby.
Jak my, tu na ziemi, możemy pomóc duszom zmarłych?
Najważniejsza jest modlitwa, a wśród różnych jej form należy wymienić Eucharystię. Msza św. to przecież pamiątka śmierci Pana Jezusa. Ofiarowanie Krwi Chrystusa za zmarłego to największy skarb, jakim może być obdarowany zmarły. Nie zastąpią go nawet najpiękniejsze wieńce czy znicze złożone na grobie. Poza tym warto na modlitwie wspominać konkretne osoby. A jeśli mamy jeszcze jakiś zaległe porachunki z naszymi zmarłymi, to postarajmy się o jak najszybsze pojednanie. Chodzi o przebaczenie w sercu. W ten sposób pomagamy konkretnej osobie szybciej przejść przez ogień czyśćcowy.
Czy gdzieś możemy spotkać dusze zmarłych?
Dusza jest niewidzialna, więc nie możemy jej zobaczyć. Dotyczy to zarówno zmarłych, jak i żywych. Wielu świętych miało łaskę obcowania z duszami czyśćcowymi. Zazwyczaj przychodziły one z prośba o modlitwę. Wiele osób także dziś twierdzi, że zmarły przyszedł do nich we śnie. Oczywiście trudno ustalić, czy w takim przypadku był to sen czy też prawdziwy kontakt ze zmarłym. Ale jedno jest pewne – modlitwy nigdy nie za wiele. Dlatego gdy we śnie lub w myśli przyjdzie do nas zmarły, nie należy panikować bądź robić sensacji, rozpowiadając wszystkim naokoło, ale warto zatrzymać się i odmówić koronkę do Bożego Miłosierdzia w jego intencji. Poza tym należy załatwić wszelkie sprawy, które zmarły zostawił nieuregulowane tutaj na ziemi, np. długi, przedmioty do oddania. One niekiedy wiążą zmarłego i są przyczyną jego czyśćca. A tak na marginesie, to warto, abyśmy my, póki jeszcze jesteśmy żywi, zadbali o uregulowanie naszych ziemskich spraw na wypadek śmierci, np. sporządzając testament.
Co się dzieje z duszą po śmierci?
Dusza zostaje oddzielona od ciała. Jeśli w chwili śmierci była w pełni oczyszczona i gotowa na spotkanie z Bogiem, idzie do nieba. Jeśli potwierdziła za pomocą wolnego aktu woli swoje pragnienie przynależności do Chrystusa, ale nie jest jeszcze w pełni oczyszczona, trafia do czyśćca. Jest jeszcze trzecia opcja. Będąc wolnym, człowiek może odrzucić Boga oraz Jego propozycję złączenia się z Nim i wybrać wieczność z dala od Niego. Wtedy dusza potępia się i trafia do piekła. Akt ten jest nieodwracalny.