Więcej

    Wędrówki ulicami wileńskimi: Montwiłł — wielki filantrop

    Czytaj również...

    Fragment Kolonii Montwiłłowskiej przy placu Łukiskim Fot. Justyna Giedrojć
    Fragment Kolonii Montwiłłowskiej przy placu Łukiskim Fot. Justyna Giedrojć

    Dziś — nie o jednej ulicy, lecz o kilku. Każda z nich ma własną nazwę, łączy je zaś jedna wspólna nazwa — Kolonia Montwiłłowska. Jest to najstarsza spółdzielnia mieszkalna w Wilnie. Należą do niej 22 kamienice. Obejmuje trzy ulice: J. Tumo-Vaižganto , J. Savickio oraz Kražių.

    Oto kilka faktów z życia patrona tego zakątka Wilna, znajdującego się w sąsiedztwie Placu Łukiskiego.
    Józef Montwiłł (1850-1911) urodził się w Mitjaniszkach w powiecie wiłkomierskim na Litwie. Ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Petersburskiego, później studiował na uniwersytetach w Berlinie, Wiedniu i Krakowie. Pracę rozpoczął jako dyrektor Banku Ziemiańskiego w Wilnie. Wkrótce stał się także członkiem władz Banku Handlowego. Był radnym wileńskiej rady miejskiej, w 1897 roku został wybrany na prezydenta miasta, ale władze carskie nie zatwierdziły go na tym stanowisku.

    Był znany z działalności społecznej i charytatywnej. Założył między innymi Szkołę Tkacką „Biruta” i Towarzystwo Artystyczne „Lutnia”, współuczestniczył w powstaniu Wileńskiego Towarzystwa Rolniczego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Towarzystwa Muzeum Nauki i Sztuki, Towarzystwa Opieki nad Dziewczętami, Towarzystwa Opieki nad Dziećmi i Towarzystwa Urządzania Mieszkań, był prezesem Miejskiego Kuratorium Opieki nad Biednymi i Rady Nadzorczej Polskiego Towarzystwa „Oświata”. W 1907 roku został posłem do III Dumy.

    Pod jego kierownictwem została wybudowana nowa rezydencja Banku Ziemiańskiego na obecnej alei Giedymina, gdzie teraz mieści się Bank Litewski.
    W sąsiednim budynku (obecnie Gedimino 4) działał inny projekt Montwiłła — Wileński Jarmark Rzemieślników.
    Przy alei Gedimino 17 znajdował się pałac Józefa Montwiłła. Obecnie mieści się tu siedziba Ministerstwa Łączności Litwy.

    Najbardziej, z punktu widzenia architektury, Józef Montwiłł zasłynął z budowy kolonii domów mieszkalnych.
    Był inicjatorem budowy pięciu kolonii w Wilnie. Najsłynniejsza jest jednak ta, co się znajduje przy placu Łukiskim.

    Czas okazał się niezmiernie wyrozumiały dla tego zakątka Wilna. Modernistyczne kamieniczki sprawiają wrażenie przeniesionych ze starego albumu. Każda ma osobne wejście. Przy niektórych urządzone są małe ogródki. Spokojnie tu i cicho, a przecież to centrum miasta.

    Nagrobek Józefa Montwiłła na Rossie Fot. Justyna Giedrojć
    Nagrobek Józefa Montwiłła na Rossie Fot. Justyna Giedrojć

    Projekt na budowę Kolonii Montwiłłowskiej ogłoszono w latach 1912-1913. Wówczas Józef Montwiłł opiekował się utalentowanymi architektami wileńskimi: Wacławem Michniewiczem, Władysławem Stypulkowskim i Augustem Kleinem. Oprócz prywatnych zabudowań, wybudowali przytułki dla dzieci, rynek Pod Halą, elektrownię, w której obecnie jest muzeum energetyki itd. Michniewicz był jednym z autorów projektu kolonii. Był pomocnikiem architekty miejskiego. Nadzorował prace wodociągów miejskich, prace nad wytaczaniem nowych ulic, porządkowanie nadbrzeża Wilii, a także budowę mostu żelaznego na Wilence na Antokolu. Remontował teatr w Ratuszu, kościoły pw. św. Teresy i św. Jakuba i Filipa. Dom przy ulicy Tumo-Važzganto 4/1 należał do Michniewicza. Mieszkał on tu z rodziną w latach 1913-1915.

    W kamienicy przy ul. J. Savickio mieszkał Stefan Narębski. W 1928 roku został mianowany architektem miejskim w Wilnie. Prowadził wykłady z konserwacji zabytków miejskich na Wydziale Sztuk Pięknych USB, projektował wnętrza. W 1937 roku został profesorem nadzwyczajnym USB. W 1945 roku wyjechał do Torunia, gdzie był jednym z organizatorów Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

    Józef Montwiłł został pochowany na cmentarzu na Rossie.
    Dopiero po trzech latach, tj. 17 maja 1914 roku na grobie Montwiłła przy kaplicy wzniesiono nagrobek — pomnik przedstawiający anioła z kagankiem oświaty w rękach. Zaprojektował go Zygmunt Józef Otto (1874 -1944). Koszt wystawienia pomnika wyniósł 7 tysięcy rubli, suma w owym czasie pokaźna.
    W 1932 roku wilnianie postawili Józefowi Montwiłłowi pomnik, dłuta Bolesława Bałzukiewicza. Stoi na skwerze obok klasztora Franciszkanów, przy ulicy Trakų.
    W 1989 założono Fundację Kultury Polskiej na Litwie im. Józefa Montwiłła.

    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    Likwidacja miejsc świętych na Litwie

    Do likwidacji tzw. miejsc świętych na Litwie przystąpiono w 1961 r. Zaczęto od Kalwarii w Wieprzach ( lit. Vepriai), którą w 1962 r. zamieniono na obóz pionierski, następnie wysadzono w powietrze kaplice w Kalwarii Wileńskiej, a tylko zorganizowany protest ludności zdołał uchronić przed zagładą Kalwarię...

    Dr Marzena Mackojć-Sinkevičienė spotka się z noblistami w Lindau

    Idea spotkań młodych badaczy z laureatami Nagrody Nobla zrodziła się z inicjatywy dwóch lekarzy z Lindau, Franza Karla Heina i Gustava Wilhelma Parade oraz hr Lennarta Bernadotte, członka szwedzkiej rodziny królewskiej. Pierwsze spotkanie miało miejsce w 1951 r. W tym...

    Wileńska palma w nowej odsłonie

    Wileńskie palmy oraz sztukę ich wicia zaprezentowano na wystawie w galerii „Židinys”. Ekspozycja powstała w ramach projektu „Verba-rze” (lit. verba – palma). Jego inicjatorką jest Agata Granicka, mistrzyni sztuki ludowej, palmiarka w siódmym pokoleniu.  – Celem projektu jest przybliżenie tradycji...

    Na Litwie ponad 40 tys. dawców krwi — razem oddali jej ponad 32 tys. litrów

    W ub. roku liczba krwiodawców wzrosła o 7 proc. w porównaniu z 2022 r. Udało się też zebrać rekordową, po okresie pandemii, ilość — ponad 32 tys. litrów cennego daru ratującego życie. — W 2023 r. mieliśmy ponad 40 tys. krwiodawców,...