Położenie geopolityczne Litwy stawia ten kraj na pierwszej linii ewentualnej agresji ze strony neoimperialnej Rosji. Władze w Wilnie zdecydowały się jednak na sukcesywne rozwijanie sił zbrojnych, zacieśniając współpracę w ramach NATO, a także z poszczególnymi państwami w regionie. Ważnym partnerem militarnym Litwy jest Polska.
Zwiększenie zdolności obronnych krajów bałtyckich, w tym Litwy było jednym z priorytetów lipcowego szczytu NATO w Warszawie. Osiągnięto na nim porozumienie, w myśl którego od maja 2017 r. w Polsce oraz na Litwie, Łotwie i w Estonii będą rotacyjnie stacjonować bataliony, złożone z ok. tysiąca żołnierzy. Każdy batalion będzie dowodzony przez tzw. państwo ramowe. Na szczycie Sojuszu w Warszawie ustalono, że żołnierzami w Polsce pokieruje dowództwo z USA, zaś na Litwie będą to wojskowi niemieckiej Bundeswehry. Wiadomo również, że we wspomnianych batalionach znajdą się żołnierze m.in. z Francji, Belgii, Chorwacji i Holandii.
Zmiana strategii Berlina
W kontekście litewskiej obronności jedną z kluczowych ról zaczynają odgrywać Niemcy. Jak zapowiedziała we wrześniu br. tamtejsza minister obrony Ursula von der Leyen, do miasteczka Rukla w okręgu kowieńskim przybędzie wiosną przyszłego roku około 500 żołnierzy Bundeswehry. – Oprócz żołnierzy, na Litwę dotrze także niezbędny sprzęt wojskowy i wyposażenie dla armii – powiedziała niemiecka minister obrony. Kilka tygodni wcześniej litewski resort obrony podpisał z niemieckim konsorcjum Artec strategiczny kontrakt na produkcję i dostarczenie do Wilna 88 kołowych transporterów opancerzonych Boxer. Z treści zamówienia wynika, że 84 z 88 transporterów będzie miało charakter wozu bojowego, uzbrojonego m.in. w działko kal. 30 mm. i przeciwpancerne pociski kierowane. Pozostałe cztery będą służyły jako wozy dowodzenia. Kontrakt, opiewający na sumę blisko 390 mln euro, zacznie być realizowany pod koniec przyszłego roku. Ostatnie Boxery dotrą na Litwę w 2021 r. Co ciekawe, nowe transportery mają zastąpić wysłużone w litewskiej armii gąsienicowe pojazdy M113, które kilka lat temu Litwa otrzymała… od Bundeswehry.
Międzynarodowi eksperci i analitycy nie mają wątpliwości, że wysłanie przez Niemcy żołnierzy na Litwę oraz rozwinięcie z tym krajem współpracy zbrojeniowej jest historyczną decyzją, gdyż od wielu lat Berlin nie angażował się w żadną operację militarną poza swoimi granicami. Jak wynika z badań opinii publicznej, z takiego obrotu spraw zadowoleni są mieszkańcy Litwy. Według sondażu, opublikowanego niedawno przez niemiecką rozgłośnię Deutsche Welle, ponad 70 proc. Litwinów popiera zaangażowanie się międzynarodowych sił w zwiększaniu zdolności obronnych Litwy.
Współpraca wielonarodowej brygady
Na straży bezpieczeństwa każdego państwa stoi nie tylko nowoczesny sprzęt bojowy, ale także dobrze wyszkolona kadra wojskowa. 19 września 2014 r. przedstawiciele sił zbrojnych Polski, Litwy i Ukrainy zawarli porozumienie o utworzeniu wspólnej, wielonarodowej brygady LITPOLUKRBRIG, stacjonującej w Lublinie i składającej się z pododdziałów wojskowych wymienionych krajów. Brygada ostatecznie uformowała się na jesieni 2015 roku, a pełną gotowość operacyjną (np. w razie zagrożenia bezpieczeństwa któregoś z krajów, tworzących brygadę) osiągnie na początku przyszłego roku.
7 października br. w Lublinie obchodzono święto brygady. W uroczystościach, podczas których wyznaczono nowego dowódcę LITPOLUKRBRIG wzięli udział przedstawiciele resortu obrony narodowej RP, z ministrem Antonim Macierewiczem na czele. – Zadania brygady w ramach współdziałania, zarówno Sojuszu Północnoatlantyckiego, Unii Europejskiej jak i Organizacji Narodów Zjednoczonych, są niesłychanie istotne. Poza tymi zadaniami pełni ona szczególną rolę we współdziałaniu, zwiększaniu bezpieczeństwa i intensyfikacji wzajemnych stosunków pomiędzy Polską, Litwą i Ukrainą – podkreślił minister Antoni Macierewicz w swoim wystąpieniu. Zwrócił się również do nowego dowódcy wielonarodowej brygady, płk. dypl. Zenona Brzuszko, który zastąpił na tym zaszczytnym stanowisku gen. Adama Joksa, pełniącego swoją funkcję przez ostatni rok. – Przejmuje pan tę jednostkę w pełni gotową do działania. Przejmuje pan tę jednostkę w momencie, gdy jej możliwości działania są dla Polski, Litwy i Ukrainy być może najważniejsze. Oddaję tę jednostkę w pana ręce dlatego, że jest pan najlepiej przygotowanym do tego oficerem – przyznał Antonii Macierewicz.
Jeszcze w tym roku przed brygadą LITPOLUKRBIRG stoi niezwykle strategiczne wydarzenie: manewry pod kryptonimem „Common Challange-17”, które rozpoczną się w grudniu na poligonie w Nowej Dębie i będą ostatnim etapem przed nadaniem brygadzie wspomnianej certyfikacji gotowości bojowej. W odpowiednim przygotowaniu żołnierzy do tej funkcji niebagatelny wkład wnieśli przedstawiciele amerykańskiej Gwardii Narodowej, którzy we wrześniu br. szkolili Polaków, Litwinów i Ukraińców w zakresie podejmowania strategicznych decyzji i opracowywania taktyki działania. – Dla celu szkolenia wykorzystujemy realistyczny scenariusz, w którym bierzemy pod uwagę każdy szczegół. W trakcie trwania warsztatów personel LITPOLUKRBRIG uczył się od nas a oficerowie Gwardii Narodowej stanu Illinois uczyli się od żołnierzy litewsko-polsko-ukraińskiej brygady – przyznał płk Gregory Ota, dowódca wrześniowych ćwiczeń.
Bardzo ważne szkolenia
Brygada LITPOLUKRBRIG nie jest jedyną formą współpracy żołnierzy z Polski i Litwy. W tym roku, po raz pierwszy w historii, polscy wojskowi wzięli udział w NATO-wskiej operacji „Assurance Measures”, związanej ze wzmocnieniem obecności militarnej wojsk w krajach bałtyckich. Szkolenie, w które zaangażowano pododdziały 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej z Międzyrzecza, podzielone było na miesięczne cykle. W czerwcu manewry odbywały się na poligonach na Łotwie, w lipcu – w Estonii, zaś finalnym etapem operacji były manewry na Litwie, na poligonie Rukla. Oprócz naszych żołnierzy, do krajów bałtyckich stawili się reprezentanci armii Stanów Zjednoczonych i Niemiec.
Podczas operacji „Assurance Measures” Polacy i Litwini realizowali wspólne przedsięwzięcia, głównie z zakresu dowodzenia oddziałami i prowadzenia manewrów obronnych. Kulminacją ćwiczeń był jednak trening strzelecki, podczas którego polscy i litewscy żołnierze uzyskali wysokie noty od kadry dowódczej. Na Litwę przybył nawet Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych RP gen. broni Mirosław Różański, by osobiście podejrzeć zmagania polskich żołnierzy i pochwalić ich za znakomitą koordynację i współpracę z jednostkami krajów bałtyckich. – Współpraca wojskowa Polski i Litwy jest obecnie silna jak nigdy dotąd i w przyszłości należy utrzymać tę intensywność – stwierdził podczas swojego przemówienia na Litwie gen. Różański. Zadowolenia i uznania dla polskich żołnierzy za uczestnictwo w manewrach nie krył również wiceminister obrony Litwy, Marijus Velička. – Cieszymy się z decyzji Polski o przysłaniu sił rotacyjnych na Litwę w celu udziału we wspólnych ćwiczeniach. To wspaniała okazja do doskonalenia współdziałania i przygotowania żołnierzy – powiedział polityk.
Czas na dozbrojenia
Współpraca militarna Polski i Litwy nie musi ograniczać się tylko do wspólnych treningów żołnierzy. Coraz więcej ekspertów przekonuje, że polski przemysł zbrojeniowy ma potencjał, by dostarczyć Litwinom strategiczne uzbrojenie. Dwa lata temu władze w Wilnie zakupiły pakiet kilkunastu polskich rakiet Grom, produkowanych przez zakład Mesko S.A. ze Skarżyska-Kamiennej. Kontrakt ma zostać w pełni zrealizowany najpóźniej w 2021 r. Litwa sukcesywnie ulepsza również swój arsenał karabinów i granatników. W przyszłym roku litewscy żołnierze otrzymają unowocześnioną wersję karabinków G36 oraz granatniki HK269. Idąc tym tropem, Polska może zaoferować Litwie m.in. karabinki Beryl, produkowane w radomskiej fabryce „Łucznik”. Dla sił zbrojnych Litwy cenne mogłyby się okazać również urządzenia radiolokacyjne i łączności, produkowane m.in. przez Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A. w podwarszawskiej Zielonce.
Konrad Wysocki