Nie zgadzają się stanowiska prezydent Dali Grybauskaitė i premiera Sauliusa Skvernelisa w sprawie legalizacji podwójnego obywatelstwa poprzez przyjęcie odpowiedniej ustawy.
Lider konserwatystów, Gabrielius Landsbergis, przyznaje, że wcześniej propozycja ta była skrytykowana jako być może sprzeczna z Konstytucją, dlatego proponuje tuż po przyjęciu poprawki zwrócić się do Sądu Konstytucyjnego z wnioskiem o wyjaśnienie w tej sprawie.
– Myślę, że to jest najlepszy sposób, żeby zachować obywateli Litwy, którzy po opuszczeniu kraju dążą do uzyskania obywatelstwa państwa, do którego wyemigrowali. Nie odrzucamy możliwości rozwiązania problemu podwójnego obywatelstwa poprzez referendum. Być może tylko w ten sposób będzie można rozwiązać ten problem, ale to nie będzie dobre wyjście. Chcemy, żeby Sąd Konstytucyjny odpowiedział nam na wszystkie pytania i dokładnie wytłumaczył, dlaczego nie można zalegalizować podwójnego obywatelstwa poprzez przyjęcie odpowiedniej ustawy. Na razie rejestrujemy kilka poprawek do ustawy, które przejdą kilka etapów i wtedy, gdy Sąd Konstytucyjny udowodni nam, że ta ścieżka jest niezgodna z prawem, pójdziemy drogą referendum – powiedział Kurierowi Wileńskiemu Gabrielius Landsbergis.
Tymczasem emigranci twierdzą, że jeżeli będą musieli wybierać tylko jedno obywatelstwo, to zrzekną się litewskiego.
– Z rodziną w Wielkiej Brytanii mieszkamy już ponad pięć lat. Nie mamy zamiaru wracać do kraju. Staramy się o obywatelstwo brytyjskie. Chcielibyśmy posiadać dwa, ale jeżeli będziemy musieli wybierać, to na pewno wybierzemy tutejsze. Myślę, że tak zrobi większość obywateli Litwy. Jeżeli nie pozwolą na posiadanie dwóch, to Litwa tylko straci swoich obywateli – powiedział „Kurierowi Wileńskiemu” Marek Karpowicz z Lincolnu.
Prezydent Dalia Grybauskaitė twierdzi, że przygotowane przez Związek Ojczyzny – Litewscy Chrześcijańscy Demokraci poprawki ws. podwójnego obywatelstwa są sprzeczne z Konstytucją. Przywódczyni państwa przypomina, że Sąd Konstytucyjny orzekł, iż w tej sprawie powinno decydować referendum. Zgodnie z zaprezentowanym w tym tygodniu projektem konserwatystów osoba może zachować obywatelstwo Litwy, jeśli otrzyma obywatelstwo kraju należącego do UE lub NATO.
Tymczasem premier Skvernelis uważa, że przyjęcie poprawki do ustawy będzie najbardziej odpowiednią i efektywną drogą do uprawomocnienia posiadania podwójnego obywatelstwa. W opinii szefa rządu przeprowadzenie referendum w tej sprawie byłoby skomplikowane, gdyż znaczna część obywateli już mieszka poza Litwą, natomiast głosowanie przez internet nie zostało uprawomocnione.
Osoby, które uzyskały obywatelstwo w momencie urodzenia po 1990 r., ale obecnie przebywają na emigracji, muszą mieć prawo do podwójnego obywatelstwa – twierdzi Światowa Wspólnota Litwinów.
Szefowa wspólnoty, Dalia Henke, twierdzi, że emigranci posiadający obywatelstwo drugiego kraju mogą zachować formalny związek z ojczyzną poprzez złożenie w urzędzie odpowiedniej prośby. Wówczas obywatelstwo nie byłoby nadawane „z automatu”, a w drodze wyjątku. Taka regulacja prawna sprawi, że niepotrzebna będzie nowelizacja konstytucji. Jej zdaniem, obecne ustawodawstwo jest dyskryminujące, ponieważ osoby, które opuściły Litwę przed 1990 rokiem, mogą mieć podwójne obywatelstwo, a ci, którzy wyemigrowali po 11 marca 1990 r., już nie.
Światowa Wspólnota Litwinów jest przeciwna referendum dotyczącego podwójnego obywatelstwa.
Zgodnie z litewską Konstytucją, poza przypadkami przewidzianymi w ustawie, nikt nie może być jednocześnie obywatelem Litwy i obywatelem innego kraju. Sąd Konstytucyjny wcześniej wyjaśnił już, że podwójne obywatelstwo możliwe jest tylko w wyjątkowych przypadkach, a szersze przyznanie go byłoby możliwe dopiero po zmianie Konstytucji. Oprócz tego, artykuł dotyczący obywatelstwa można zmienić jedynie w drodze referendum.
Obecnie podwójne obywatelstwo mogą mieć jedynie ci obywatele, którzy wyjechali z Litwy przed odzyskaniem niepodległości oraz ich potomkowie. Przewidziano również wyjątki, które zakładają, że podwójne obywatelstwo mogą zachować urodzone za granicą dzieci, jeżeli obywatelstwo innego kraju nabyli poprzez urodzenie, jak również ci, którzy automatycznie nabyli inne obywatelstwo poprzez zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem innego kraju.
***
Nowy rząd postawił sobie za cel zalegalizować podwójne obywatelstwo w ciągu dwóch i pół roku. O problemie mówi się od dawna, żaden jednak rząd nie podjął konkretnych kroków w tym kierunku.