„Mamy bardzo silną potrzebę kontaktu z naszymi przodkami i oddania im hołdu. To właśnie jest ważnym składnikiem naszej tożsamości” – powiedziała ambasador Polski na Litwie, Urszula Doroszewska, podczas podsumowania konkursu „Polskie Miejsca Pamięci Narodowej na Litwie – cmentarze wojskowe, groby żołnierskie, pomniki, upamiętnienia”.
Konkurs został ogłoszony na początku tego roku przez ambasadę RP w Wilnie. Uroczystość podsumowania konkursu i nagrodzenia laureatów odbyła się w poniedziałek w Instytucie Polskim w Wilnie.
„Tworzymy w pocie czoła, wspólnie z Państwem, portal internetowy, który będzie zawierał wszelkie informacje o wszystkich miejscach pamięci narodowej na Litwie. Portal jest tworzony pod domeną naszapamiec.pl. Na razie jest to wersja robocza, ale mamy nadzieję, że już w następnym roku będzie ona dostępna i widoczna dla wszystkich” – powiedział Marcin Zieniewicz, kierownik wydziału konsularnego ambasady RP w Wilnie.
W konkursie mogły brać udział osoby indywidualne, grupy zrzeszonych osób, uczniowie lub klasy. Prace nadesłane na konkurs musiały być pracami własnymi. W projekcie brały udział również prace nadesłane do ambasady przed rozpoczęciem konkursu. Ogółem do ambasady w ramach konkursu oraz akcji przesyłania informacji wpłynęło 36 prac zbiorowych i indywidualnych.
Katalog internetowy www.naszapamiec.pl, nad którym obecnie trwają prace i do którego trafią nadesłane zgłoszenia, będzie zawierał informację o nekropoliach i polskich miejscach pamięci na Litwie. Zgromadzona baza to na chwilę obecną prawie 1 000 fotografii obiektów. Wśród nich są groby i pomniki związane z działalnością AK w 75 miejscowościach na Litwie, kwatery i groby żołnierzy WP – 31 miejscowości, powstanie styczniowe (z upamiętnieniami litewskimi) – 86 miejscowości, powstanie listopadowe – 18 miejscowości, okres zrywu kościuszkowskiego – 6 miejscowości.
Dziękując za dotychczasową współpracę, konsul zwrócił się z apelem o dalsze gromadzenie i przesyłanie informacji o polskich miejscach pamięci na Litwie, które można przesyłać na adres: wilno.amb.wk@msz.gov.pl. Marcin Zieniewicz zaznaczył również, że takiej bazy, dotyczącej polskich miejsc pamięci, nie ma w żadnym kraju poza Polską.
Poniedziałkową uroczystość uświetniła również ambasador Polski na Litwie, Urszula Doroszewska.
„To ważny dzień, nie tylko dla mnie jako ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie, ale też dla mnie osobiście, jako osoby, której część rodziny wywodzi się z województwa nowogródzkiego. Teraz mamy drugą połowę października i bardzo piękną jesień. Zbliża się Dzień Wszystkich Świętych, Dzień Zaduszny, Dziady, które szczególnie tu na Litwie, i na historycznej Litwie, zawsze były bardzo ważne dla mieszkańców, dla tożsamości” – powiedziała ambasador.
Podzieliła się też wspomnieniami z dzieciństwa i przyznała, że odwiedzając wraz z rodziną Cmentarz Powązkowski w Warszawie, stawiano świeczki też na mogiłach zapomnianych i zaniedbanych. Wspominano wówczas również groby bliskich, które zostały w rodzinnych stronach po drugiej stronie granicy i których nie mogło się odwiedzić. Zdaniem ambasador, zarówno Polacy, jak też Litwini oraz Białorusini mają jedną wspólną cechę: dbają o kontakt ze zmarłymi i mają „silną potrzebę oddania im hołdu”.
„Dla nas, mieszkających w Polsce, było kiedyś czarną dziurą to, co tutaj się dzieje. Nie wiedzieliśmy, jak można tutaj żyć, funkcjonować, nie wyobrażaliśmy sobie, jak wyglądają cmentarze. Natomiast Państwo to wszystko przeżyliście, byliście tutaj. System sowiecki starał się tę pamięć zniszczyć. A jednak było wielu oddanych, którzy pielęgnowali pamięć i cmentarze. Każdy z Państwa jest swoistym nośnikiem tej pamięci, bo wie to, co mu opowiedzieli rodzice i dziadkowie. Trzeba to wszystko notować, bo my jesteśmy żywym świadectwem i przenosimy w sobie historię przodków” – podkreśliła Doroszewska.
Po przemówieniach nastąpił czas uhonorowania uczestników konkursu. Dyplomy za przesłanie prac konkursowych otrzymali: Zyta Kołoszewska, Katarzyna Mikielewicz oraz Dariusz Lewicki.
Szczególne podziękowania za stałą współpracę oraz dobre rady skierowane zostały do: Jana Sienkiewicza za udostępnienie stworzonej bazy pochówków na Wileńszczyźnie www.archiwumwilenskie.lt, Jerzego Lewandowskiego, siostrzeńca legendarnego dowódcy I Brygady Wileńskiej AK Czesława „Juranda” Grombczewskiego, za przekazanie opracowań o swoim wuju, Mieczysława Machulaka za zezwolenie na korzystanie bez ograniczeń z witryny www.soleczniki.pl/solecznickie-nekropolie oraz Jacka Szulskiego za zezwolenie na korzystanie z witryny www.podbrodzie.info.pl.
Podziękowania za przekazanie informacji oraz cennych danych ambasador Urszula Doroszewska skierowała do Jarosława Szostki, Andrzeja Saletisa, Reginy Więckiewicz, Agaty Antoniewicz, Gienadija Baranowicza, Krystyny Sławińskiej, Henryka Sielewicza, Alicji Dacewicz, Iwony Matwiejko, Ludmiły Jankauskienė, Aliny Judžentienė, Julity Sulčienė oraz Teresy Narkevičienė.
Kulminacją uroczystości było ogłoszenie i nagrodzenie laureatów konkursu oraz prezentacja nadesłanych przez nich prac.
Za zajęcie III lokaty wręczono tablet. Edward i Mirosław Gajewscy otrzymali nagrodę za przekazanie cennych informacji o grobach żołnierzy AK w Bujwidzach, Świętnikach i Balingródku oraz za opiekę nad miejscami pamięci narodowej.
Za zwycięstwo II miejsca wręczono laptop. Otrzymał go Andrzej Czujko, który przekazał ambasadzie informacje o prawie 70 obiektach w wielu miejscowościach na Wileńszczyźnie. Podczas uroczystości Czujko zaprezentował interesującą informację na temat sposobów upamiętnień uczestników powstania styczniowego na wileńskiej Górze Zamkowej.
W konkursie znalazło się dwóch zwycięzców I miejsca. Nagrodę główną – weekendową wycieczkę do Trójmiasta – otrzymali przedstawiciele Szyrwinckiego Oddziału Związku Polaków na Litwie. Przygotowali oni wzruszający film pt. „Jaką tajemnicę kryje kaplica w Izabelinie?”, który zaprezentowano również zebranym.
„Po licznych wywiadach z osobami starszymi, po czytaniu książek i historycznych artykułów, dowiedzieliśmy się naprawdę wiele i zrozumieliśmy, że kaplica w Izabelinie w rejonie szyrwinckim była miejscem spotkań, które jednoczyło ludzi i pomagało odnajdywać siebie. Dlatego z dumą możemy stwierdzić, że ta kaplica jest prawdziwym i cennym miejscem pamięci narodowej” – przed prezentacją filmu powiedziała Justyna Kropaitė z szyrwinckiego oddziału ZPL.
Równorzędną nagrodę za zajęcie I miejsca w konkursie odebrali przedstawiciele Gimnazjum im. Tadeusza Konwickiego w Bujwidzach. Zaprezentowali oni cenną zdjęciową i pisemną informację na temat mogił żołnierzy AK w Niemenczynie, Krawczunach, Skorbucianach, Sużanach, Drużylach oraz Wilnie.