20 listopada, nad ranem w szpitalu zmarł wybitny litewski reżyser teatralny Eimuntas Nekrošius. Miał 66 lat.
O zgonie poinformował krewny reżysera, parlamentarzysta Arvydas Nekrošius. Po powrocie z podróży reżyser poczuł się źle i trafił do szpitala. Zmarł o godz. 3 nad ranem.
– Wstrząśnięta jestem tą wiadomością. Ciężko mówić. To był wyjątkowy reżyser, wyjątkowy człowiek nie tylko dla Litwy, ale i dla całej Polski. On miał tak bogaty dorobek, to była wielka postać. To był wspaniały człowiek, co dzisiaj rzadko się zdarza. To był geniusz i zwykły człowiek w jednej osobie – wspomina wileńska dziennikarka Alwida Bajor.
Eimuntas Nekrošius należał do ścisłej litewskiej czołówki reżyserskiej, był laureatem wielu nagród litewskich i międzynarodowych. Urodził się 21 listopada 1952 roku w Pažobrisie (rejon rosieńskim). W 1978 roku ukończył wydział reżyserii w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Moskwie (obecnie GITIS). Po powrocie na Litwę pracował w Państwowym Teatrze Młodzieżowym w Wilnie, Państwowym Teatrze Dramatycznym w Kownie.
– W 2016 roku w Teatrze Narodowym odbyła się premiera „Dziadów” Adama Mickiewicza, którą w listopadzie br. oglądała publiczność litewska. W Polsce był dobrze znanym reżyserem. Jego spektakle były prezentowane m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Kontakt w Toruniu oraz w Krakowie i Poznaniu. Gdy po raz pierwszy pojechał do Polski, nie zrozumiano jego sztuki. Był niesmak. Myślałam, że źle się skończą te kontakty z Polską. Ale wszystko się zmieniło na lepsze. Dobrze, że ta wizyta nie zniechęciła go do Polski. Nie chcę powiedzieć, że współcześni reżyserzy są lepsi czy gorsi. Teraz są zupełnie inne teatry. Pięknie współpracował z żoną. Dobrze, że Teatr Narodowy w Warszawie zaproponował mu realizację „Dziadów”. To bardzo trudny spektakl. To był introwertyk, nie ekstrawertyk. Był to człowiek głęboko religijny. To wielka strata – opowiada Alwida Bajor.
Eimuntas Nekrošius debiutował spektaklem „Smak miodu“ Šeila Delaney w 1977 roku. Swoimi kolejnymi adaptacjami prozy zwrócił uwagę krytyków. W latach 90. ubiegłego stulecia powstały jego słynne spektakle „Mozart i Salieri. Don Juan. Dżuma“ według Aleksandra Puszkina, „Trzy siostry” Antona Czechowa i „Hamlet” Wiliama Szekspira. Te spektakle stanowią kanon twórczości litewskiego reżysera i wprowadziły go na główne sceny europejskie.
W 1998 roku Nekrošius utworzył własny teatr „Meno Fortas”. Na jego deskach powstało wiele z jego wielkich inscenizacji szekspirowskich. Oprócz wyżej wspomnianego „Hamleta”, za którego otrzymał najwyższe nagrody na prestiżowych europejskich festiwalach teatralnych, także „Makbet” i „Otello”.
W szekspirowskich przedstawieniach ukazał nowe możliwości podejścia do tekstu, które stały się dla litewskiego teatru punktem odniesienia. Do dzisiaj reżyserzy, sięgając po utwory Szekspira, podejmują dialog z inscenizacjami Nekrošiusa. Wystawił też m.in. operę rockową Sigitasa Gedy i Kęstutisa Antanėlisa „Miłość i śmierć w Weronie“ (1982, 1996).
Charakterystyczną cechą jego sztuk jest kojąca muzyka w tle o powtarzalnym wzorcu w całym spektaklu, szerokie zastosowanie tańca i ruchu oraz unikalne rekwizyty na scenie, a także wykorzystanie naturalnych substancji takich jak woda, ogień, wiatr, lód i kamień.
Nekrošius wystawiał swoje sztuki i widowiska także poza granicami Litwy, m.in. w Rosji, we Włoszech, Izraelu, Szwajcarii, Argentynie, Stanach Zjednoczonych, Austrii.
Wielokrotnie pracował w Polsce. W 1997 roku za „Hamleta“ otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego przyznawaną przez miesięcznik „Teatr“ jako jedyny do dziś zagraniczny reżyser w historii tego wyróżnienia. W 2013 roku w Teatrze Wielkim Operze Narodowej wyreżyserował operę Pawła Szymańskiego „Qudsja Zaher“, a w 2016 roku w Teatrze Narodowym odbyła się premiera „Dziadów” Adama Mickiewicza. Ten spektakl uznano za najlepszy w Polsce w sezonie 2015/2016 i po raz drugi przyznano mu nagrodę im. Konrada Swinarskiego. Przed miesiącem ten spektakl miał swoja litewską premierę w Wilnie.