W 2019 roku przypada 200. rocznica urodzin wybitnego polskiego kompozytora związanego z Wilnem, Stanisława Moniuszki. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oficjalnie ustanowił 2019. rokiem kompozytora, a obchody wspólnej dla Polski, Litwy i Białorusi rocznicy patronatem objęło UNESCO. W środę, 12 grudnia, w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich Rok Stanisława Moniuszki na Litwie zainaugurowany został operą „Halka” w wykonaniu Capelli Cracoviensis.
„Halka”, choć opowiada o historii z Podhala, podobnie jak Moniuszko, nierozerwalnie związana jest z Wilnem. Kompozytor urodził się w 5 maja 1819 roku w Ubielu koło Mińska, ale to właśnie w Wilnie rozwinął swoją twórczość muzyczną. Na stałe zamieszkał tu w 1839 roku, po zakończeniu studiów muzycznych w Berlinie i ożenił się z Aleksandrą Mullerówną. Przez 18 lat mieszkał razem z rodziną w domu przy ulicy Niemieckiej. Pracował jako organista w kościele św. Janów, udzielał lekcji muzyki, w końcu – został dyrygentem w Teatrze Wileńskim. W Wilnie skomponował wiele pieśni, cztery „Litanie ostrobramskie”, wydawał „Śpiewniki domowe”, w końcu – swoją pierwszą operę.
Była to pierwsza, dwuaktowa wersja „Halki”. Została zaprezentowana w jednym z wileńskich salonów w 1848 r., w czasie, gdy Warszawa jeszcze nie była zainteresowana twórczością kompozytora. 16 lutego 1854 r. w gmachu wileńskiego Ratusza odbyła się premiera teatralna. Na warszawską premierę kompozytor czekał jeszcze cztery lata. Na potrzeby Warszawy Moniuszko znacznie przerobił utwór, który rozrósł się do 4 aktów. Ogromy sukces „Halki” był jednoczenie wielką stratą dla Wilna – Moniuszko opuścił miasto, przenosząc się do Warszawy, gdzie widział o wiele większe możliwości pracy twórczej.
Właśnie ta wileńska, krótsza, lecz bardziej dramatyczna wersja została wykonana w środę w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich przez Capellę Cracoviensis. Partię Halki wykonała Ilona Krzywicka, Zofii – Małgorzata Rodek, Jontka – Jakub Pawlik, Janusza – Sebastian Szumowski.
„Halka” jest pierwszym z szeregu wydarzeń, jakie odbędą się na Litwie w Roku Stanisława Moniuszki.
– Mamy wiele propozycji w związku z 200. rocznicą urodzin kompozytora. W kwietniu zostanie zaprezentowany Moniuszko w jazzowej wersji, w ramach festiwalu Kaunas Jazz, w maju, w kościele św. Janów w Wilnie odbędzie się koncert połączonych trzech chórów akademickich: Uniwersytetu Wileńskiego, Politechniki Białostockiej i Państwowego Uniwersytetu w Mińsku, który następnie zostanie powtórzony w Mińsku i Białymstoku. W czerwcu czeka nas natomiast międzynarodowa konferencja naukowa, której będzie towarzyszyć koncert. „Litanie ostrobramskie” Moniuszki wykona Litewska Narodowa Orkiestra Symfoniczna i Kowieński Chór Państwowy pod batutą polskiego dyrygenta, Antoniego Wita – wyjaśnia „Kurierowi Wileńskiemu” Marcin Łapczyński, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie.
Organizatorami inauguracji Roku Stanisława Moniuszki na Litwie są: Capella Cracoviensis, Instytut Polski w Wilnie, Muzeum Narodowe – Pałac Wielkich Książąt Litewskich, Zarząd Miejski Związku Polaków na Litwie, Litewska Filharmonia Narodowa, Ambasada RP w Wilnie. Koncert odbył się pod patronatem Litewskiego Komitetu ds. UNESCO. Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP. Projekt współfinansowany w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą.
Fot. Bartosz Frątczak/IP w Wilnie
F