Wczoraj, 28 maja, tuż po wyborach europarlamentarnych, szefowie państw i rządów Unii Europejskiej spotkali się na szczycie w Brukseli. W spotkaniu wzięła również udział prezydent Litwy, Dalia Grybauskaitė, która jest wskazywana jako możliwa następczyni Donalda Tuska na stanowisku szefa Rady Europy.
– Mam nadzieję, że szefową Rady Europy zostanie nasza prezydent, Dalia Grybauskaitė. Ona ma ogromne szanse na zajęcie tego stanowiska. Kandydaci na komisarzy przechodzą szczegółową procedurę sprawdzenia w PE. Rada w porozumieniu z nowo wybranym przewodniczącym komisji przyjmuje listę kandydatów na komisarzy, po jednym z każdego państwa członkowskiego. Mam nadzieję, że Litwa na stanowisko komisarza zaproponuje osobę z odpowiednimi kwalifikacjami, która ma doświadczenie w polityce zagranicznej. A nie osobę, która tu na Litwie przeszkadza w polityce, i której trzeba się pozbyć – powiedział „Kurierowi Wileńskiemu” były premier Litwy, Andrius Kubilius.
Kandydaci na komisarzy prezentują się przed komisjami parlamentarnymi właściwymi w poszczególnych dziedzinach. Następnie komisje parlamentarne obradują za zamkniętymi drzwiami, aby przygotować ocenę wystąpienia oraz kompetencji kandydata. Ocena ta jest wysyłana przewodniczącemu parlamentu. W przeszłości zdarzyło się, że negatywna ocena spowodowała wycofanie kandydatury. Cały skład komisji, w tym osoby przewodniczącego oraz Wysokiego Przedstawiciela ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, muszą zostać następnie zatwierdzone przez parlament w jednym głosowaniu.
Rimvydas Valatka, znany litewski publicysta, w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” zaznaczył, że Dalia Grybauskaitė ma wielkie szanse, aby zostać przewodniczącą Rady Europejskiej, „tym bardziej, że na to stanowisko powinna być mianowana kobieta”.
– Ona jest odpowiednią kandydatką. Ma ogromne doświadczenie. Przez dwie kadencje była prezydentem Litwy. Zanim w 2009 r. została prezydentem, była ministrem finansów i komisarzem europejskim. Dla Litwy to byłby ogromny zaszczyt – powiedział publicysta.
Podczas spotkania w Brukseli omówiono wyniki wyborów i rozpoczęto proces mianowania szefów unijnych instytucji. Negocjacje dotyczą tego, kto będzie przewodniczącym Rady Europejskiej, przywódcą Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Centralnego i europejskiej polityki zagranicznej. Podczas dyskusji będą oceniane zarówno cechy kandydatów, jak i krajów, z których pochodzą. Wśród kandydatów na najwyższe stanowisko, na szefową Rady Europejskiej, wymieniana jest też kończąca kadencję prezydent Litwy, Dalia Grybauskaite.
Z sondażu przeprowadzonego w kwietniu, 2018 r. wśród pracowników i ekspertów instytucji UE wynika, że duże szanse ma właśnie Dalia Grybauskaitė. 20 proc. ankietowanych pozytywnie odniosło się do jej kandydatury na stanowisko przewodniczącej Rady Europejskiej. Litewską prezydent wyprzedził tylko premier Holandii, Mark Rutte (25 proc.), na trzecim miejscu znalazł się szef rządu Irlandii, Leo Varadkar.
Belgijski dziennik „Politico” napisał, że Grybauskaitė znana jest w Brukseli z bezpośredniości i poczucia humoru. Jeden z unijnych dyplomatów nazwał ją „poważną kandydatką” na następną przewodniczącą Rady Europy – i jedną z niewielu potencjalnych kandydatek z Europy Wschodniej.
Jednak Grybauskaitė jest stosunkowo mało znana poza Litwą i Brukselą. Co więcej – jak mówi inny wysoko postawiony unijny dyplomata – „nie ma poparcia krajów Grupy Wyszehradzkiej w sprawie zachowania równowagi w obejmowaniu stanowisk w UE”. Jej polityczna niezależność – nie jest członkiem żadnej z dużych europejskich partii – także może okazać się przeszkodą. Prawdopodobieństwo zajęcia wysokiego stanowiska w UE przez Dalię Grybauskaitė oceniane jest na 70 proc.
Rada Europejska to instytucja Unii Europejskiej mająca za zadanie wyznaczanie kierunków jej rozwoju i polityki. Rada Europejska składa się z głów państw lub szefów rządów państw członkowskich. Większość państw jest aktualnie reprezentowana przez premierów, z wyjątkiem Cypru, Francji, Litwy i Rumunii, które są reprezentowane przez prezydentów.
Rada Europejska wywodzi się z nieformalnych spotkań szefów rządów państw członkowskich wspólnot europejskich (tzw. spotkania na szczycie) odbywających się nieregularnie od 1961 r. Ich inicjatorem był Charles de Gaulle. W czasie konferencji na szczycie w Paryżu, w dniach 9 i 10 grudnia 1974 r., zdecydowano o zinstytucjonalizowaniu tych spotkań i nazwano je Radą Europejską.