Fachowców z dobrą znajomością języka polskiego brakuje w różnych dziedzinach, zarówno w biznesie, jak i w sektorze turystycznym czy kulturalnym. Mamy niedobór wykwalifikowanych tłumaczy z i na język polski. Ukończenie studiów polonistycznych daje szerokie możliwości znalezienia pracy.
W Wilnie obecnie dwie uczelnie oferują możliwość studiów polonistycznych. Obie polonistyki są ważnym ośrodkiem kształtowania polskiej inteligencji na Litwie. Filologia polska działa na Uniwersytecie Wileńskim oraz w Akademii Edukacji – wileńskiej filii Uniwersytetu Witolda Wielkiego (utworzonej na bazie byłego Litewskiego Uniwersytetu Edukologicznego).
Novum od Akademii Edukacji
Podczas tegorocznej rekrutacji ta zreorganizowana placówka wystąpiła z nową ofertą dla przyszłych studentów. Będą to nie tylko studia polonistyczne o kierunku pedagogicznym, ale też kilka (sic!) zintegrowanych kierunków, bardziej atrakcyjnych dla studenta.
– Przede wszystkim należy powiedzieć, że – niezmiennie od wielu lat – trwa nabór na studia polonistyczne, które z założenia łączą w sobie przecież dwie specjalności, czyli filologię polską i pedagogikę. Wcześniej nasz kierunek nosił nazwę „filologia polska”. Teraz zaś, w ramach Uniwersytetu Witolda Wielkiego, pełna nazwa kierunku studiów brzmi „pedagogika języka polskiego i literatury”. Nowością w nim jest m.in. wzmocniona nauka języka angielskiego, ale oprócz tego podstawowe studia polonistyczne zostały uzupełnione (dla chętnych studentów) możliwością studiów równoległych języka angielskiego lub litewskiego. Kolejna opcja to rozszerzenie pedagogiki języka litewskiego oraz literatury o naukę języka polskiego. Podobnie pedagogika języka angielskiego została uzupełniona o możliwość równoległego studiowania języka polskiego – mówi „Kurierowi Wileńskiemu” doc. dr Henryka Sokołowska, kierownik studiów polonistycznych w Akademii Edukacji Uniwersytetu Witolda Wielkiego (VDU).
Obie opcje studiów – anglistyka i lituanistyka z włączeniem modułu przedmiotów polonistycznych – zostaną uruchomione z myślą o tym, aby absolwenci zatrudniani po studiach w polskich szkołach legitymowali się odpowiednim poziomem znajomości języka polskiego i kulturą języka.
– Z podobną intencją uruchomione zostało nauczanie początkowe (w grupie litewskiej) uzupełnione o naukę języka polskiego, a także kolejny kierunek – nauczanie przedszkolne. Mówię tu tylko o studiach, które będą się odbywały w Wilnie, w Akademii Edukacji – informuje doc. dr Henryka Sokołowska.
Nauczanie nieprzerwane od prawie 60 lat
Reorganizacja Litewskiego Uniwersytetu Edukologicznego, która odbyła się przed rokiem, i przeniesienie kształcenia pedagogów do Kowna, na Uniwersytet Witolda Wielkiego, postawiła pod znakiem zapytania kształcenie nauczycieli w języku polskim. Istnienie polonistyki, która działała na wileńskiej uczelni przez ponad pół wieku, zostało wtedy zagrożone. Dzięki staraniom posła Jarosława Narkiewicza (AWPL-ZChR) z sejmowej komisji oświaty udało się uzyskać zgodę od litewskich władz, by rekrutację na uczelnię kształcącą nauczycieli dla polskich szkół Wileńszczyzny wznowić. Co więcej, studia polonistyczne ze specjalizacją nauczycielską zostały rozszerzone – dały możliwość równoległego studiowania anglistyki i zdobycia kwalifikacji nauczyciela języka angielskiego.
– Myślę, że rozszerzenie studiów o kolejne nowe kierunki to bardzo dobra wiadomość dla studentów, a przede wszystkim dla Wileńszczyzny. Sytuacja z ubiegłego roku, gdy istnienie polonistyki było zawieszone, groziła tym, że w szkołach polskich na Wileńszczyźnie zacznie być odczuwany brak nauczycieli. Na razie nie udało się uruchomić po polsku innych przedmiotów, jak fizyka, chemia, matematyka, ale mam nadzieję, że w przyszłości będziemy mogli mówić także i o tych kierunkach. Dziś cieszymy się tym, że uruchamiamy nabór na kierunki i specjalizacje, które należą do najbardziej oczekiwanych – zaznacza doc. dr Henryka Sokołowska.
Języki – oknem na świat
Oferta kształcenia polonistycznego na kierunku pedagogicznym na razie została rozszerzona o inne języki: angielski i litewski. – Połączenie tych języków jest dobre. Na rynku pracy kompetencje komunikacyjne w zakresie kilku języków: polskiego, angielskiego i litewskiego, są ważnym atutem. Przede wszystkim przygotowujemy studentów do zawodu nauczyciela. W ofercie bloku pedagogicznego jest też nauka umiejętności pracy w zespole, umiejętności liderskich, poznawanie psychologii – te kompetencje, przydatne w zawodzie nauczyciela, dają także szersze możliwości zatrudnienia – zachęca doc. dr Henryka Sokołowska.
Jak zaznacza kierownik studiów polonistycznych w Akademii Edukacji VDU, studenci mają możliwość skorzystania z programów wymiany studenckiej Erasmus+. – Wyjeżdżają na studia semestralne na różnych uczelniach w Polsce. Nasi studenci lubią też jeździć do Czech, na polonistykę na Uniwersytecie Ostrawskim – opowiada doc. dr Henryka Sokołowska.
W ofercie studiów pedagogicznych znajdziemy też kursy przekładoznawstwa oraz leksykologii i gramatyki porównawczej języków polskiego i litewskiego dla wszystkich studentów. Mają one rozwijać świadomość językową oraz sprawności komunikacyjne studentów, którzy na poziomie zawodowym będą funkcjonowali w środowisku wielojęzycznym. Kontekst wielokulturowy jest rozwijany także w ramach przedmiotu „Litewsko-polskie związki literackie”.
– Oferujemy też odrębną edukację kulturowo-regionalną, poznawanie kultury regionu Wileńszczyzny, a w ramach edukacji uzupełniającej – poznawanie różnych regionów Polski – wymienia doc. dr Henryka Sokołowska.
Filologia polska na UW
Rekrutację na polską filologię prowadzi również najstarsza uczelnia w Wilnie – Uniwersytet Wileński. – Polska filologia jest obecnie w centrum naszej uwagi. Bardzo chcemy zachować ten program, mimo że chętnych do studiowania nie jest zbyt wielu. To program bardzo ważny dla Wileńszczyzny, ponieważ potrzeba dziś wielu wykwalifikowanych specjalistów ze znajomością języka polskiego. Ponadto Polacy to jedna z grup naszego wielonarodowościowego kraju i utrzymanie tego programu jest naprawdę ważne – mówi „Kurierowi Wileńskiemu” prof. dr Inesa Šeškauskienė, dziekan fakultetu filologii Uniwersytetu Wileńskiego (UW).
Z kolei prodziekan fakultetu filologii UW, doc. dr. Diana Šileikaitė-Kaishauri, zapewnia, że program studiów licencjackich na kierunku filologia polska jest zorientowany zarówno na tych studentów, dla których język polski jest językiem ojczystym, absolwentów szkół polskich, jak i na tych, którzy dopiero poznają ten język. – Studia są zorganizowane w ten sposób, że na pierwszym i częściowo na drugim roku studiów przedmioty z języka polskiego są prowadzone w grupach początkującej lub zaawansowanej, w zależności od poziomu wiedzy językowej. Na starszych rocznikach wszyscy razem studiują językoznawstwo, polską literaturę, kulturę, ponieważ początkujący studenci po kilku semestrach intensywnej nauki już dość dobrze władają językiem polskim. Natomiast zaawansowani studenci część przedmiotów studiują już od pierwszego roku wspólnie ze studentami z uczelni w Polsce – ci ostatni licznie przybywają na semestr lub dwa na UW w ramach programu Erasmus+ lub innych programów wymiany studenckiej z Polski – mówi doc. dr Diana Šileikaitė-Kaishauri.
Na UW w 2020 r. ma wystartować nowy program studiów z językiem polskim dla przyszłych tłumaczy. W tym programie studiów język polski jest przewidziany jako drugi język obcy, jako pierwszy ma występować angielski. Absolwenci tego programu zostaną tłumaczami dobrze znającymi obydwa języki.
– Warto studiować polonistykę. Studenci polskiej filologii UW mają możliwość pozostania zawodowymi polonistami, specjalistami od literatury, języka i kultury polskiej, rzecznikami kultury. Program pozwala na wszechstrone studiowanie języka polskiego, wiedzy o języku, literaturze i kulturze, zwłaszcza w tak unikatowych aspektach, jak związki polskiej i litewskiej literatury, kultura polsko-litewskiego pogranicza i inne – wymienia prodziekan UW.
Jak mówi, wiele uwagi się poświęca rozwijaniu ogólnych kompetencji: uczy się pracy zarówno samodzielnej, jak i zespołowej, we współpracy z przedstawicielami innych kultur; rozwija się analityczne i krytyczne myślenie, zdolność rozwiązywania problemów, kreatywność, gotowość do nauki i zaangażowanie w jej jakość, odpowiedzialność za wyniki swej pracy.
Wybieram, co studiuję
– Do 50 proc. treści programu studiów student może wybrać samodzielnie, zgodnie ze swoimi zainteresowaniami i potrzebami. Są to przedmioty z filologii polskiej i innych kierunków. Trzeba też wybrać przynajmniej jeden z 16 oferowanych na fakultecie języków obcych: angielski, estoński, grecki, gruziński, hiszpański, włoski, chorwacki, łotewski, francuski, rumuński, rosyjski, słoweński, szwedzki, turecki, węgierski, niemiecki – zaznacza doc. dr Diana Šileikaitė-Kaishauri.
– Można też wybrać studia równoległe na innym kierunku – studiować np. na kierunku skandynawistyki (duński, norweski, szwedzki czy fiński język i kultura), filozofii czy psychologii. Tak więc studia są elastyczne i interdyscyplinarne, co jest wspaniałym punktem wyjścia dla kariery, ponieważ w przyszłości potrzeba będzie coraz więcej specjalistów z wielu dziedzin, pracowników otwartych na nowości i elastycznie reagujących na wyzwania w sferze interdyscyplinarnej – dodaje prodziekan.
Jak zapewnia doc. dr Diana Šileikaitė-Kaishauri, studenci zamierzający zostać nauczycielami mogą wybrać równolegle przedmiot pedagogiki i zdobyć kwalifikację zawodową pedagoga.
– UW oferuje możliwość studiów pedagogicznych od 2012 r. Studenci mogą zostać nauczycielami języka polskiego i literatury lub nauczycielami innych przedmiotów. Nauczyciele są tu przygotowywani na dwa sposoby. Uczelnia oferuje możliwość studiów równoległych z pedagogiki przedmiotu, kiedy poza studiami na podstawowym kierunku, czyli filologii polskiej, przyszli nauczyciele, poczynając od drugiego roku studiów, studiują przedmioty niezbędne w uzyskaniu kwalifikacji pedagoga. Inna opcja to roczne podyplomowe studia pedagogiczne – najczęściej wybierają je absolwenci już pracujący w szkole, ale niemający kwalifikacji pedagogicznej – mówi prodziekan.
Co prawda studentów UW widzących siebie w roli szkolnego nauczyciela nie jest wielu, ale są oni bardzo zmotywowani. W latach 2018–2019 przedmiot pedagogiki zaliczyła jedna studentka czwartego roku polonistyki. Kolejne trzy studentki obecnie zgłębiają naukę na trzecim roku.
Studenci obu wileńskich polonistyk, którzy studiują na miejscach niefinansowanych przez państwo, mają możliwość otrzymania stypendium od rządu polskiego na pokrycie kosztów studiów.
Fot. Marian Paluszkiewicz
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym “Kuriera Wileńskiego” nr 21(103); 01-07/06/2019