Polska mniejszość na Litwie od lat apeluje do strony litewskiej o rozwiązanie zaistniałych problemów, takich jak oryginalna pisownia nazwisk, zwrot ziemi, czy kwestie oświatowe. Rząd RL postanowił powołać kolejny podmiot ds. mniejszości narodowych, którego celem będzie wyeliminowanie zaistniałych problemów. Na razie przedstawiciele mniejszości narodowych oceniają projekt bez większego entuzjazmu.
W miniony poniedziałek (15 października) na posiedzeniu kancelarii rządu i przedstawicieli ministerstw zdecydowano o powołaniu nowej komisji lub rady, której celem będzie rozwiązywanie problemów mniejszości narodowych. „Postanowiliśmy, że musimy mieć taką radę lub komisję. To byłby organ, który proponowałby rządowi rozwiązania w polityce dotyczącej mniejszości narodowych” – powiedział BNS wicekanclerz rządu Deividas Matulionis, który ma stanąć na czele nowego podmiotu.
W skład nowej instytucji mają wchodzić przedstawiciele odpowiednich ministerstw i departamentów oraz przedstawiciele wspólnot narodowych. W założeniu nowy podmiot będzie zajmować problemami wszystkich mniejszości narodowych zamieszkujących na Litwie. „Dyskusja ma dotyczyć również definicji statusu mniejszości narodowych, ponieważ teraz prawo tego nie określa” – podkreślił wicekanclerz.
Matulionis w rozmowie z BNS poinformował, że nowe ciało będzie proponowało rozwiązania gospodarcze dla Wileńszczyzny, ponieważ zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej od 2020 r. Litwa zostanie podzielona na dwa regiony: wileński i środkowo-zachodni. To może negatywnie wpłynąć na przyswajanie środków unijnych przez rejony wileński i solecznicki, gdzie większość mieszkańców stanowią Polacy. „Ministerstwo Finansów, które również będzie uczestniczyło w pracach komisji, będzie musiało zaprezentować własną wizję, aby rejony leżące nieopodal Wilna nie ucierpiały pod względem rozwoju gospodarczego” – podkreślił wicekanclerz.
CZYTAJ WIĘCEJ: Mniejszość i wspólnota – czy jest różnica?
Wiceprezes ZPL Edward Trusewicz jest sceptyczny, jeśli chodzi o powoływanie nowych podmiotów.
– Powołanie nowej instytucji pokazuje definitywnie nieudolność Departamentu Mniejszości Narodowych w rozwiązywaniu problemów mniejszości narodowych. Nie chodzi tylko o rozwiązywanie problemów polskiej mniejszości. Ta inicjatywa pokazuje też jaką rolę odgrywa Rada Wspólnot Narodowych działająca pod auspicjami Departamentu. Jej głos i uchwały generalnie mają wymiar symboliczny – powiedział w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Edward Trusewicz, wiceprezes ZPL oraz działacz społeczny polskiej mniejszości na Litwie.
Trusewicz jest przekonany, że nowy organ nie rozwiąże istniejących problemów i w pewnym sensie pomysł rządu jest grą na zwłokę. Zdaniem wiceprezesa ZPL wystarczy uchwalić nową Ustawę o mniejszościach narodowych, której celem jest rozwiązanie zaistniałych problemów.
– Jest projekt Ustawy o mniejszościach narodowych przygotowany przez Ministerstwo Kultury. Ten projekt nigdy nie został odrzucony. Ministerstwo zebrało wszelkie, niezbędne opinie odpowiednich instytucji, ponieważ tego wymaga prawo. Więc rząd po prostu powinien wyjąć projekt z szuflady i poddać go pod obrady, a później przekazać Sejmowi – sądzi Trusewicz.
Wiceprezes ZPL dodał, że na miejscu rządu zmonitorowałby działalność Departamentu Mniejszości Narodowych, który ewidentnie nie wywiązuje się ze swych ustawowych zobowiązań.Mniej kategoryczny w ocenie jest historyk i przedstawiciel rosyjskiej wspólnoty na Litwie Grigorij Potaszow, którego zdaniem trzeba najpierw zobaczyć, kto wejdzie w skład nowego podmiotu.
– Z jednej strony nowy organ będzie mógł odegrać pozytywną rolę w kształtowaniu polityki dotyczącej mniejszości narodowych. Być może rząd nie widzi odpowiednich inicjatyw ze strony Departamentu Mniejszości Narodowych, który ma przygotować projekt nowej Ustawy o mniejszościach narodowych. Wszystko będzie zależało od tego, kto wejdzie w skład tej nowej rady lub komisji i jaką będzie odgrywała rolę. Czy nowemu podmiotowi uda się nawiązać dialog między strukturami państwowymi, a wspólnotami narodowymi? Chodzi mi przede wszystkim o polską, rosyjską i białoruską mniejszość narodową – powiedział „Kurierowi Wileńskiemu” Potaszenko.
Departament Mniejszości Narodowych i Wychodźstwa zlikwidowano 1 stycznia 2010 roku, a jego kompetencje przekazano resortom kultury, oświaty oraz spraw wewnętrznych. W tym samym roku wygasła również Ustawa o mniejszościach narodowych, która została przyjęta jeszcze w 1989 roku. W ciągu dziewięciu lat, mimo licznych prób, nie udało się przyjąć nowej ustawy. W 2015 r. socjaldemokratyczny rząd powołał Departament Mniejszości Narodowych. Dyrektorem Departamentu jest Vida Montvydaitė.
Fot. Marian Paluszkiewicz