Na Litwę dotarły nowe podręczniki dla uczniów polskich szkół.
– Przez wiele lat dyskutowaliśmy o tym, jak rozwiązać ten problem. Teraz wreszcie możemy powiedzieć, że udało nam się pokonać trudności. W kwestii podręczników do języka polskiego mamy naprawdę przełom – powiedział „Kurierowi Wileńskiemu” Józef Kwiatkowski, prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”.
TIR pełen podręczników do nauki języka polskiego przyjechał w poniedziałek pod Dom Kultury Polskiej w Wilnie. Tuż obok zatrzymywały się autobusy polskich szkół, które przyjechały po nowe książki. Wydaje się, że zakup podręczników w Polsce nie powinien być problemem, a jednak dopiero od tego roku stało się to możliwe.
– Kwestia podręczników była dla nas wielkim wyzwaniem. Niestety na Litwie nie mamy wystarczających możliwości, by na bieżąco tworzyć własne podręczniki odpowiadające potrzebom czasów. Właśnie dlatego starałem się, by umożliwiono nam sprowadzenie podręczników do nauki języka ojczystego z Polski. Niestety, nie pozwalało na to litewskie prawo. Kiedy tylko stało się to możliwe, natychmiast skorzystaliśmy z możliwości – wyjaśnił Kwiatkowski.
CZYTAJ WIĘCEJ: Polsko-litewska współpraca w dziedzinie oświaty
Jak podkreślił prezes Macierzy Szkolnej, zakup stał się możliwy dzięki wprowadzeniu latem przez ministerstwo oświaty Litwy nowej regulacji prawnej, która umożliwiła szkołom mniejszości narodowych zakup podręczników do nauki języka ojczystego wydanych w krajach Unii Europejskiej na okres przejściowy, czyli do czasu opracowania nowych podręczników wydanych na Litwie lub adaptacji podręczników z Polski. Po otrzymaniu zgody z ministerstwa na zakup książek w Polsce, zrobione zostało wstępne rozeznanie wśród nauczycieli, co do konkretnych propozycji wydawniczych. – Poloniści zasugerowali wybór dla klas starszych podręczników Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego. Potem już ja kontaktowałem się z wydawnictwem, które zaproponowało nam bardzo rozsądną cenę. Podręczniki w Polsce są znacznie tańsze niż na Litwie, jeden kosztuje ok. 6 euro – powiedział.
W realizacji projektu konieczny był również wysiłek finansowy polskich szkół. – Zakup tych podręczników szkoły finansują z własnych środków. Bardzo się cieszę, że wszyscy zgodzili się co do tego, że są nam potrzebne. Domyślam się, że wygospodarowanie pieniędzy na nowe książki w tak krótkim czasie nie było łatwe. To, że wszystkie szkoły na taki wydatek się zgodziły, najlepiej świadczy o tym, jak bardzo te podręczniki są nam potrzebne – wyjaśnił Kwiatkowski.
Co do konieczności odnowienia podręczników do języka polskiego nie mają wątpliwości poloniści. Niektóre podręczniki do kształcenia literackiego pochodzą z 1995 czy 1998 roku, niektóre zużyły się fizycznie, poza tym brakuje w nich tematów zgodnych z aktualnym programem nauczania. Ostatni podręcznik do nauki języka polskiego został wydany w roku 2012, tymczasem podręczniki muszą być wymieniane co 6 lat.
– Zakup nowych podręczników w Polsce to niewątpliwie wielki sukces i wielka szansa dla szkół z polskim językiem nauczania. Oczywiście, nauczyciele będą musieli włożyć sporo pracy, by dobrze te podręczniki wykorzystać, umiejętnie połączyć nowe materiały z tymi, które mamy w tej chwili, jednak na pewno warto się o to postarać – mówi Danuta Szejnicka Prezes Stowarzyszenia Polonistów na Litwie.
Polonistka dostrzega wiele zalet podręczników proponowanych przez polskie wydawnictwa. – Przede wszystkim dają one możliwość kontaktu ze współczesnymi tekstami kultury, pozwalają na rozwijanie szeregu kompetencji ucznia. Nie tylko tych przedmiotowych, jak czytanie ze zrozumieniem, budowanie tekstu, ale także kluczowych, czyli umiejętności uczenia się czy rozwoju emocjonalno-społecznego – zauważa Szejnicka.
– Według mnie bardzo cenne jest, że te książki pozwalają na spotkanie ze współczesną polszczyzną w różnych sytuacjach komunikacyjnych. Obecność ćwiczeń w tym zakresie w książkach z Polski pokazuje, że nie tylko na Wileńszczyźnie uczniowie potrzebują pracy w tej dziedzinie, że podobne problemy mogą mieć również ich rówieśnicy w Polsce – dodaje nauczycielka. Według rozmówczyni „Kuriera Wileńskiego” ważne jest również to, że z nowymi książkami uczniowie będą pracować metodą projektu, czego nie było w starych podręcznikach. Nie bez znaczenia jest również szata graficzna, o wiele bardziej atrakcyjna niż w przypadku podręczników wydawanych na Litwie.
CZYTAJ WIĘCEJ: Trwają rozmowy w sprawie podręczników do nauczania polskiego
– Może na początku praca z nowymi podręcznikami będzie pewnym wyzwaniem dla nauczycieli, ale przede wszystkim pojawiają się ogromne możliwości. Wydaje mi się, że na te podręczniki warto patrzeć w bardzo otwarty sposób, zwracając uwagę także na te teksty, których nie ma w naszej podstawie programowej, bo mogą się okazać bardzo ciekawe dla uczniów – mówi Szejnicka. Jak podkreśla, nie trzeba się bać też trudniejszych tekstów, bo często to właśnie one okazują się bardzo ciekawe dla uczniów.
Nowe podręczniki do języka polskiego otrzymają już dzisiaj uczniowie klas 4-10. Na podręczniki dla klas początkowych i innych przedmiotów, trzeba będzie jeszcze poczekać. Jak zauważa prof. Jolanta Urbanowicz, wiceminister oświaty, podręczniki dla klas początkowych wymagają adaptacji do warunków litewskich.
– Dzieci uczą się z nich nie tylko języka ojczystego, ale poznają także podstawowe informacje o kraju, w którym mieszkają. Praca nad adaptacją wymaga czasu, wiąże się też z wieloma problemami prawnymi, takimi jak prawa autorskie czy konieczność zorganizowania międzynarodowego przetargu – wyjaśniła w jednym z wywiadów dla „Kuriera Wileńskiego”.
Dr Barbara Stankiewicz, doradca ministra oświaty, zauważa natomiast, że adaptowane podręczniki będą miały nie tylko wymiar praktyczny.
– Wysokiej jakości podręczniki opracowywane przez polonistów na Litwie, nie tylko do języka polskiego, lecz także do innych przedmiotów, mówią o tym, jaka jest ranga tego języka w państwie, na ile nam wszystkim na nim zależy. A zależeć powinno, gdyż musimy zdać sobie sprawę, że importując podręczniki z Polski, nie przyczyniamy się wcale do kształcenia polskojęzycznej elity intelektualnej na Litwie, która w języku polskim mogłaby tworzyć świetne książki dla szkół. Polski język to nie tylko poprawna polszczyzna lub gramatyka, to także model myślenia, oparty na podstawie wartości cywilizacji europejskiej, który jest bliski litewskiemu, a ponadto to środowisko lokalne, które utrzymuje jakość języka i tworzy w tym języku – podkreśla Stankiewicz.
Nie można mieć jednak złudzeń – praca nad adaptowanymi podręcznikami jeszcze musi potrwać. Jak wyjaśniła doradca ministra, w tej chwili trwają prace nad adaptacją podręczników dla klas 1-4, a z centrami polonistycznymi prowadzone są rozmowy na temat podręczników do innych przedmiotów.
Fot. Marian Paluszkiewicz