Pierwsza fala epidemii koronawirusa, która wiosną ogarnęła cały świat, nie ominęła również sektora rolnictwa naszego kraju. Rolnicy, którzy odczuli skutki pandemii, cieszą się, że są one łagodzone za pośrednictwem wsparcia ze strony państwa. Pomoc z budżetu państwa już otrzymali producenci, rolnicy i przetwórcy. Oprócz pomocy finansowej dostępne są również inne środki kierowane na złagodzenie zaistniałej sytuacji.
Najbardziej ucierpieli przetwórcy
Minister rolnictwa Andrius Palionis, oceniając działania mające na celu złagodzenie skutków COVID-19 w rolnictwie, powiedział, że najgorszy scenariusz nie sprawdził się – podczas pierwszej fali pandemii koronawirusa udało się uniknąć poważnej recesji. Rolnictwu pomógł również fakt, że podczas pierwszej fali koronawirusa sektor przetwórczy zastosował racjonalne rozwiązania, doskonale poradził sobie z wyzwaniami pandemii oraz zapobiegł wystąpieniu ognisk wirusa w przedsiębiorstwach.
Jednak konsekwencji pandemii w rolnictwie nie dało się uniknąć, więc zadaniem resortu rolnictwa była pomoc w zwalczaniu trudności, redukcja utraty dochodów. Najbardziej ucierpieli przetwórcy, ponieważ w czasie pandemii zamknięto wiele rynków eksportowych dla produktów o wysokiej wartości dodanej. Poza tym spadły ceny produktów eksportowanych. Ministerstwo Rolnictwa poinformowało, że rząd w ramach wsparcia dla rolników i przetwórców produktów rolnych przeznaczył 165 mln euro na złagodzenie skutków koronawirusa. Wysokość wsparcia została obliczona na podstawie zdolności produkcyjnej sektorów po określeniu poziomu spadających cen.
Lista beneficjentów jest zróżnicowana
Zdaniem ministra rolnictwa A. Palionisa, mechanizm pomocy resortu dla osób, które poniosły straty w wyniku epidemii COVID-19, został opracowany podczas rozmów oraz konsultacji z partnerami społecznymi, przedstawicielami przemysłu spożywczego i przetwórczego. Pomoc państwa jest przyznawana gospodarstwom mleczarskim, hodowcom bydła, drobiu, trzody chlewnej, zajmującym się produkcją jaj oraz specjalizującym się w warzywnictwie. Na listę beneficjentów nie trafili jedynie hodowcy zbóż.
Wiele produktów litewskich producentów, np. mleko, należy do produktów szybkiej realizacji. Toteż ich producenci często nie mając wyboru, zgadzają się sprzedać produkcję po niższej cenie. Dlatego też wsparcie państwa w pierwszej kolejności trafiło do producentów mleka. Z tytułu utraty dochodów z powodu pandemii koronawirusa w kwietniu i maju otrzymali oni 18,5 mln euro. Pod koniec września producenci mleka powinni otrzymać dopłaty w wysokości 19,2 mln euro za miesiące letnie.
Wsparcie także otrzymali hodowcy bydła. Za bydło sprzedane w okresie od kwietnia do czerwca br. wypłacono prawie 2,5 mln euro. Wnioski na kolejne okresy będą przyjmowane od 1 do 15 października (za drugi okres wsparcia) oraz w dniach 1-4 grudnia (za trzeci okres wsparcia).
Na świnię – 30 euro
Na tymczasowe wsparcie mogą również liczyć hodowcy trzody chlewnej dotknięci pandemią COVID-19. Ministerstwo Rolnictwa informuje, że hodowcy trzody chlewnej, zajmujący się podstawową produkcją rolną i sprzedający świnie w okresie od kwietnia do listopada br., dotknięci skutkami pandemii, otrzymają częściową rekompensatę z tytułu utraty dochodów. Kwota pomocy dla kwalifikujących się beneficjentów wynosi 30 euro na jedną świnię.
Wnioski o pomoc składane są w trzech etapach. Pierwszy etap odbył się już w sierpniu, dwa pozostałe zostały zaplanowane na październik i grudzień. Wnioski składane są w samorządzie rejonu, w którym hodowla trzody chlewnej jest zarejestrowana: od 1 do 15 października (włącznie) – za świnie sprzedane podczas drugiego etapu pomocy, od 1 do 4 grudnia (włącznie) – za świnie sprzedane podczas trzeciego etapu udzielania pomocy.
Na zachętę – pożyczki ulgowe
Ministerstwo Rolnictwa informuje, że pożyczki ulgowe, na które wydzielono już 40 mln euro, pomogą utrzymać gospodarstwa rolne oraz poprawić ich sytuację. Z takiej pomocy mogą skorzystać podmioty wiejskie zajmujące się podstawową produkcją rolną, spółdzielnie rolnicze (m. in. na przetwórstwo i sprzedaż) oraz producenci akwakultury.
Pożyczki ulgowe udzielane są na okres do trzech lat, a ich oprocentowanie wynosi zaledwie od 0,1 proc. na okres jednego roku dla małych przedsiębiorstw oraz do 0,69 proc. na okres trzech lat dla dużych przedsiębiorstw.
Fundusz Gwarancji Kredytów Rolnych zapowiedział, że można już ubiegać się o pożyczki ulgowe, które będą udzielane do 31 grudnia za pośrednictwem wybranych pośredników finansowych. Głównym kryterium uzyskania kredytu ulgowego jest to, że wnioskodawcy nie powinni być uważani za znajdujących się w trudnej sytuacji na dzień 31 grudnia poprzedniego roku. Osoby, których dochody spadły w wyniku pandemii i z tego powodu wystąpiły problemy z płynnością finansową, będą mogły zwrócić się do pośredników finansowych obecnie wybieranych przez Fundusz Gwarancji Kredytów Rolnych i otrzymać pożyczkę ulgową w wysokości do 1 mln euro. Jak wynika z danych Ministerstwa Rolnictwa, podmioty gospodarcze wskazywały, że wysokość takiego kredytu może sięgać 200 tys. euro. Składając wniosek o pożyczkę, podmioty gospodarcze muszą wypełnić wniosek i wyraźnie wskazać, w jakich celach zaciągają pożyczkę (wypłata wynagrodzeń, nabycie aktywów krótkoterminowych lub innego kapitału obrotowego).
Można ubiegać się o jednorazowe świadczenia
Aby złagodzić skutki kwarantanny, rząd opracował szereg środków wsparcia dla pracujących i samozatrudnionych, a także dla biznesu, bezrobotnych, rodzin z dziećmi, emerytów i osób niepełnosprawnych, natomiast drobni rolnicy dotychczas nie mogli skorzystać z żadnej formy wsparcia.
Jeszcze latem Sejm przyjął nowelizację Ustawy o Zatrudnieniu, w której zdecydowano o przyznaniu jednorazowego lub okresowego świadczenia w wysokości 200 euro osobom prowadzącym drobną działalność rolniczą, jeśli w okresie ogłoszonego przez rząd stanu wyjątkowego i kwarantanny spełnią oni warunki określone w ww. ustawie. Ministerstwo Rolnictwa informuje, że drobni rolnicy posiadający gospodarstwa do 4 SO mogą już ubiegać się o świadczenia jednorazowe lub okresowe za okres kwarantanny. Wnioski można składać do 11 grudnia. W tym celu należy zwrócić się do administracji samorządu zgodnie z deklarowanym miejscem zamieszkania. Świadczenia zostaną wypłacone do końca bieżącego roku.
Uproszczone środki
Pożyczki ulgowe i wsparcie finansowe nie są jedyną pomocą ze strony państwa w ramach łagodzenia skutków pandemii. Przyznano również inne ulgi. Ministerstwo Rolnictwa biorąc pod uwagę obecną sytuację oraz problemy, z którymi borykają się rolnicy, przygotowało uproszczenia wsparcia udzielanego w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w zakresie ograniczania zagrożeń i konsekwencji COVID-19. Te uproszczenia są bardzo ważne dla wszystkich, którzy korzystają ze środków tego programu.
Wiele zmian dotyczy zarządzania: zredukowano kontrole, zaś kontrole projektów, które zostały zakończone i już zostały przekazane środki finansowe, są przekładane są na okres późniejszy; także do 80 proc. zwiększono kwoty wypłacanych zaliczek, obowiązują dodatkowe zaproszenia zarówno w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, jak i rozpoczęcia działalności gospodarczej na obszarach wiejskich.
W ramach programu – nowe narzędzie
Na początku września Komitet Monitorujący Wdrażanie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 dla Litwy (PROW) w ramach PROW zatwierdził nowe narzędzie „Wyjątkowe tymczasowe wsparcie dla rolników oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych skutkami COVID-19”. W następstwie przesunięcia budżetu programu na realizację nowego działania przeznaczono 33,1 mln euro. Celem nowego instrumentu jest pomoc rolnikom, osobom fizycznym, małym i mikroprzedsiębiorstwom zajmującym się przetwarzaniem produktów rolnych na obszarach wiejskich dotkniętych skutkami COVID-19.
Ich sytuacja ekonomiczna uległa pogorszeniu, natomiast skutki finansowe odczuwane są dłużej niż przez okres kwarantanny. Działanie ma przyczynić się do zachowania potencjału produkcyjnego litewskiego sektora rolno-spożywczego.
Zam. 2250