Litewscy Tatarzy obchodzą Ramadan Bajram – święto dziękczynne obchodzone w islamie na zakończenie świętego miesiąca postu – i Kurban Bajram – święto ofiarowania.
| Fot. Archiwum Romasa Jakubauskasa
Najważniejsze święta w roku księżycowym
– W ciągu roku muzułmanie obchodzą dwa najważniejsze święta. Ramadan Bajram to trwające trzy dni święto na zakończenie trzydziestodniowego postu – Ramadanu. Przed tym świętem bywa miesiąc Ramadanu – czyli miesiąc postu – mówi „Kurierowi Wileńskiemu” Romazan Krynicki, imam meczetu we wsi Sorok Tatary.
Święta muzułmańskie nie mają stałego miejsca w kalendarzu. Rok muzułmański, czyli księżycowy, jest o 10 lub 11 dni krótszy od słonecznego, dlatego są to święta ruchome. Muzułmanie posługują się kalendarzem księżycowym, który składa się z 12 miesięcy liczących po 29 lub 30 dni.
– W 2022 r. Ramadan Bajram będziemy obchodzili 2 maja, Kurban Bajram będziemy obchodzili 9 lipca. Wiem dokładnie, w jakim dniu będą przyszłoroczne święta, ponieważ umiem wyliczać nawet 10 lat do przodu. Bardzo dawno mnie ktoś nauczył. Te daty oficjalnie jeszcze nigdzie nie są wpisane, być może dopiero w końcu grudnia te daty będą potwierdzone przez odpowiednie organy z różnych państw – zaznacza Romazan Krynicki.
Post obowiązuje każdą dorosłą zdrową osobę
Miesiąc postu obowiązuje każdą zdrową dorosłą osobę. Od postu są zwolnione dzieci, osoby starsze, osoby mające jakieś poważne choroby, kobiety w ciąży lub karmiące piersią. Z postu osoba może być zwolniona całkowicie lub czasowo.
– Miesiąc postu, czyli miesiąc Ramadanu, dla muzułmanów jest bardzo ważny. W ciągu całego miesiąca od wschodu słońca do zachodu tak naprawdę nic nie można robić. W dosłownym znaczeniu tego słowa. Nie można jeść, pić, palić papierosów, nie można nawet czyścić zębów, nie wolno poczuć żadnego smaku, żeby do środka nic nie trafiło. I tak w ciągu doby 18-19 godzin nie można nic robić. W nocy można wypić, trochę zjeść, ale też nie wolno najadać się do syta. W ciągu miesiąca najważniejsza jest modlitwa, wyciszenie, jałmużna, wyrzeczenia, spełnianie dobrych uczynków. Ramadanu przestrzegają osoby głęboko wierzące. Tak naprawdę, jest bardzo trudno, ale to tylko pierwsze dni – zapewnia imam meczetu we wsi Sorok Tatary.
Ramadan Bajram to czas odpoczynku, spotkań w gronie bliskich i przyjaciół po 30-dniowym poście.
Mufti muzułmanów Litwy Romas Jakubauskas potwierdza, że Ramadan Bajram to już jest wesołe święto.
Czytaj więcej: Litewscy Tatarzy: więcej nas łączy niż dzieli
Każde święto rozpoczyna się od modlitwy
– Każde święto rozpoczyna się od bardzo wczesnej, wspólnej modlitwy w meczecie. Tak samo i w święto Ramadan Bajram, najpierw jest wspólna modlitwa, następnie Tatarzy pozdrawiają się nawzajem. Tradycją jest też odwiedzanie zmarłych na cmentarzach. Po odwiedzaniu zmarłych, wracają do domów, gdzie zasiadają do świątecznego stołu. Podczas święta Ramadan Bajram najpopularniejsze dania to słodycze. Tradycyjne jest oczywiście tatarskie ciasto „šimtalapis“, mnóstwo słodyczy – cukierki, ciasta. To jest święto wesołe, a żeby było jeszcze weselej, powinno być dużo słodyczy – podkreśla mufti.
| Fot. Archiwum Romasa Jakubauskasa
Niektóre tradycyjne dania znikają ze stołów
Dawniej na stole nie mogło też zabraknąć własnoręcznie robionej chałwy z miodem, którą później częstowało się nawzajem. Teraz bardzo rzadko można spotkać na stole tę tradycyjną chałwę, ponieważ nie każdy umie ją zrobić. Popularne też były bułeczki z makiem, wypiekane w postaci różyczek.
Kolejnym ważnym świętem, które Tatarzy na Litwie obchodzą, jest Kurban Bajram. Na święto Kurban składają w ofierze owcę, barana, krowę, byka lub koźlę. Zwierzę ofiarne musi zostać rytualnie zabite. Zwierzę zabijają wykwalifikowani muzułmańscy rzeźnicy, żeby się nie męczyło. Następnie mięso dzieli się na trzy równe części. Jedna część jest przeznaczona dla domowników, druga – bliższej i dalszej rodzinie, a trzecia dla ubogich.
– Na święto Kurban Bajram na stole zazwyczaj są mięsne potrawy. Na Litwie także według tradycji w ofierze są składane zwierzęta kopytne, ale zgodnie ze wszystkimi normami higieny. To nie jest tak, że na podwórku zabija się zwierzę. To mogą robić tylko osoby, które znają się na tym. Natomiast niektórzy zbierają pieniądze, wtedy na rzeźni zabija się zwierzę, a mięso jest rozdawane – mówi Romas Jakubauskas.
Romazan Krynicki mówi, że złożenie ofiary ze zwierzęcia podczas obchodów święta muzułmańskiego jest tradycją Abrahamową, a samo złożenie kurbana jest symbolem posłuszeństwa wobec Allaha.
– Dla nas, Tatarów żyjących na Litwie, jest bardzo krzywdzące, gdy w prasie czy telewizji jest pokazywany jakiś zakrwawiony muzułmanin, stojący w chlewie, który cieszy się, że właśnie tak muzułmanie obchodzą święta. Tak nie jest. Nikt nie znęca się nad bydłem, zabija tylko osoba, która umie to robić. Mięso jest rozdawane. Na przykład, w Podbrodziu czy Rukli, gdzie żyją muzułmanie, mięso rozdają także uchodźcom – tłumaczy Romazan Krynicki.
Tatarzy starają się przestrzegać swoich podstawowych obowiązków religijnych, które są zawarte w pięciu filarach islamu, czyli wyznanie wiary, modlitwa, jałmużna, post i pielgrzymka do Mekki. Dzięki głębokiej wierze Tatarzy na Litwie zachowali do dziś dnia swoją tożsamość, dawne tradycje i nie ulegli asymilacji.
Czytaj więcej: Pierścień tatarskich wsi wokół Wilna
Publikacja z cyklu „Litewscy Tatarzy – 700 lat razem”. Projekt jest częściowo finansowany przez departament Mniejszości Narodowych przy Rządzie Republiki Litewskiej.