Polska oraz Polacy na całym świecie żegnają zmarłego Tadeusza Mazowieckiego, męża stanu, pierwszego premiera III RP, kawalera Orderu Orła Białego, założyciela i wieloletniego lidera Unii Demokratycznej, a później Unii Wolności. Ostatnio był doradcą prezydenta Bronisława Komorowskiego.
Tadeusz Mazowiecki odszedł 28 października. Miał 86 lat.
— Był to wielki człowiek, polityk, ale przede wszystkim dyplomata — mówi Henryk Sosnowski, prezes Fundacji Kultury Polskiej im. Józefa Montwiłła.
Przed 24 laty, w październiku 1989 r., Tadeusz Mazowiecki, jako premier, spotkał się w Warszawie z przedstawicielami polskich organizacji na byłych Kresach.
— Bardzo uważnie wsłuchiwał się w nasze problemy, o których był poinformowany, lecz jak mówił, chciał bezpośrednio od samych Polaków usłyszeć o ich sytuacji. Dlatego uważnie, a przede wszystkim nie szczędząc czasu rozmawiał z każdym z uczestników spotkania — wspomina nasz rozmówca, który wraz z kilkoma innymi przedstawicielami polskich organizacji na Litwie uczestniczył w rozmowach z pierwszym niekomunistycznym premierem Polski.
W spotkaniu uczestniczyli też przedstawiciele polskiej mniejszości na Białorusi, Ukrainie, Łotwie i w Rosji. Według Sosnowskiego, było to ważne spotkanie, gdyż rozmawiano o perspektywie Polaków na Wschodzie w okresie odradzających się państwowości postsowieckich republik.
— Premier pytał nas o nasze stanowisko, o nasze działania i deklarował wsparcie dla nas. Bardzo długo rozmawiał z śp. Itą Kozakiewicz, prezes Związku Polaków na Łotwie. Dociekliwie słuchał o działaniu szkół polskich, o możliwości kultywowania polskości zwłaszcza przez młodych Polaków na Łotwie — wspomina Henryk Sosnowski.
Spotkanie „Polonii” ze Wschodu, jak początkowo błędnie określano delegację przedstawicieli polskich organizacji na Kresach, odbyło się w ramach konsultacji polskich organizacji z przedstawicielami odradzającej się demokratycznej Polski. W bardzo delikatnej wówczas sytuacji przejmowania władzy przez postsolidarnościową opozycję zachowano się bardzo dyplomatycznie. Jak zauważa Sosnowski, najpierw zorganizowano spotkanie kresowiaków z Wojciechem Jaruzelskim, zaś potem odbyły się rozmowy z premierem Tadeuszem Mazowieckim oraz prymasem Polski Józefem Glempem.
Spotkanie Polaków ze Wschodu z premierem Polski bynajmniej nie miało kurtuazyjnego charakteru. I choć było pewnym gestem uznania dla polskiej mniejszości na Wschodzie, to jednak odbywało się w kontekście bardzo ważnych geopolitycznych poczynań rządu Tadeusza Mazowieckiego, który na mocy porozumienia lidera „Solidarności” Lecha Wałęsy z przewodniczącymi Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego doszło do bezkrwawego przejęcia władzy przez opozycję antykomunistyczną.
19 sierpnia Tadeusz Mazowiecki został desygnowany na stanowisko prezesa Rady Ministrów przez prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego, a 24 sierpnia tzw. Sejm Kontraktowy powołał go na ten urząd. 12 września premier wygłosił swoje słynne exposé, w trakcie którego zasłabł. W tym dniu Sejm powołał też rząd. Rząd Tadeusza Mazowieckiego zdołał w krótkim czasie i sprawnie przeprowadzić szereg reform — zmieniono ustrój polityczny, wprowadzono szeroki zakres swobód obywatelskich, system wielopartyjny, zmieniono godło i nazwę państwa z PRL na RP. 29 grudnia 1989 r. dokonano zasadniczej zmiany Konstytucji. Dzięki wszystkim tym zmianom Polsce udało się przeprowadzić transformację gospodarczą — powstrzymano hiperinflację, zrestrukturyzowano gospodarkę, wprowadzono mechanizmy rynkowe oraz dokonano prywatyzacji. Obchodząc niedawno jubileusz 85-lecia Tadeusz Mazowiecki powiedział: „Wierzę w dobrą Polskę, wierzę w siłę tej dobrej Polski, bo tyle nam się udało. Po prostu niech ręka boska broni, nie wolno tego zmarnować”.
Tadeusz Mazowiecki zmarł w poniedziałek rano w Warszawie. Na znak żałoby po polityku do połowy masztu opuszczono flagi na budynkach kancelarii premiera, Belwederu, Pałacu Prezydenckiego, parlamentu i ratuszów w wielu miastach w całej Polsce.
Tadeusz Mazowiecki urodził się w 1927 r. w Płocku w rodzinie lekarza. W pierwszej połowie lat 50. działał w stowarzyszeniu PAX, był jednym z założycieli Klubu Inteligencji Katolickiej oraz należał do założycieli miesięcznika „Więź”, którego był wieloletnim redaktorem naczelnym. Był stronnikiem demokratyzacji Polski, bronił więźniów politycznych i niezależności związków zawodowych.
Był inicjatorem apelu 64 intelektualistów solidaryzujących się ze strajkującymi robotnikami Wybrzeża. W sierpniu 1980 r. przybył do Stoczni Gdańskiej, gdzie został przewodniczącym komisji ekspertów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego.
Był redaktorem naczelnym „Tygodnika Solidarność”. Po ogłoszeniu stanu wojennego został internowany. Uwolniony w grudniu 1982 r. podjął się współpracy z liderem „Solidarności” Lechem Wałęsą. Był członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu. Od października 2010 r. Tadeusz Mazowiecki pełnił funkcję doradcy prezydenta Komorowskiego.
Uroczystości pogrzebowe odbędą się w niedzielę, 3 listopada, o godz. 11.00 w Bazylice Archikatedralnej w Warszawie pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela. Pogrzeb będzie miał charakter państwowy i będzie organizowany przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Mazowiecki spocznie w grobie rodzinnym na cmentarzu w Laskach.