Litwa, w tegorocznym Globalnym Indeksie Pokoju (Global Peace Index), uplasowała się wraz z Łotwą na 22. miejscu. Ranking dotyczący stanu pokoju w poszczególnych państwach jest przygotowany przez australijski Instytut Ekonomii i Pokoju.
„Pozytywny pokój”
Tegoroczne zestawienie obejmuje 163 kraje. Przy szykowaniu rankingu instytut bierze pod uwagę 23 wskaźniki, z których najważniejsze są trzy: poziomu bezpieczeństwa i ochrony społeczeństwa, zasięgu konfliktu krajowego lub międzynarodowego, oraz stopnia militaryzacji.
„Kluczem do budowania pokojowości w czasach konfliktu i niepewności jest pozytywny pokój: postawy, instytucje i struktury, które tworzą i podtrzymują pokojowe społeczeństwa.
Pozytywny pokój jest silnie powiązany z wyższym wzrostem PKB, niższymi stopami procentowymi, dobrostanem społecznym oraz większą odpornością na wstrząsy.
Chociaż poziom pozytywnego pokoju poprawiał się przez ponad dekadę aż do 2019 r., od tego czasu pozostaje w spadku — także w Ameryce Północnej i Europie. Bez odpowiednich inwestycji dalsze pogorszenie stanu pokojowości wydaje się prawdopodobne” — czytamy we wstępie opublikowanego rankingu.
Nieobiektywne badania?
Tymczasem kierownik Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Rejonu Wileńskiego Roman Juchniewicz jest bardzo sceptyczny wobec światowego rankingu.
— Dla mnie wynik jest absolutnie nieobiektywny, podobnie, jak to, że Litwa znalazła się w czołówce najbardziej szczęśliwych krajów na świecie. Kiedy ma się granicę z pewnym państwem i kiedy publiczna narracja mówi, że jutro jest możliwa wojna, to po prostu nie może być w ludziach mocne poczucie bezpieczeństwa. Notorycznie robimy badania w szkołach dotyczące samopoczucia i bezpieczeństwa. Badania te pokazują absolutnie odwrotne tendencje niż te, które zostały przedstawione w danym indeksie — oświadcza Roman Juchniewicz.
Ranking szczęścia
Raport o szczęściu na świecie od 12 lat przygotowuje Centrum Badań nad Dobrostanem Uniwersytetu Oksfordzkiego. W 2025 r. na czele spisu, podobnie jak w latach poprzednich, znalazła się Finlandia. Na podium znalazły się również Dania oraz Islandia.
Litwa w danym zestawieniu znalazła się na miejscu 16. Przed rokiem była na miejscu 19. Polska w tym roku uplasowała się na miejscu 26.
Ranking opiera się na przeprowadzonych sondażach pochodzących z ponad 140 krajów świata. Państwa są klasyfikowane na podstawie średniej oceny subiektywnego, ogólnego poczucia szczęścia respondentów.
| Fot. EPA-ELTA
Piramida Masłowa
Zdaniem rozmówcy poczucie bezpieczeństwa zajmuje bardzo ważne miejsce w życiu człowieka.
— Jest to jedno z podstawowych potrzeb człowieka. Według piramidy Masłowa, inaczej hierarchii potrzeb, potrzeba bezpieczeństwa u człowieka jest tuż za potrzebami fizjologicznymi. Jeśli te potrzeby nie są zaspokajane, to człowiek zwyczajnie nie rozwija się. Tylko po zaspokojeniu tych podstawowych potrzeb człowiek potrafi nawiązywać relację, czy planować własną przyszłość. Z pewnością potrzeby fizjologiczne na Litwie są zaspokojone. Nikt u nas nie głoduje. W przypadku potrzeb psychologicznych jest natomiast inaczej — mówi kierownik poradni.
O poczuciu bezpieczeństwa i stabilności w litewskim społeczeństwie, zdaniem Juchniewicza, mówią trzy wskaźniki.
— Po pierwsze, liczba urodzeń w skali roku. Tutaj widzimy, że liczba spada. Po drugie, rośnie emigracja. Po trzecie, liczba samobójstw. Tutaj Litwa zajmuje stabilnie pierwsze lub drugie miejsce w Europie. Szczególnie wśród młodzieży. To są obiektywne, poparte statystyką, kryteria. Te wskaźniki pokazują, że na Litwie dobrze jednak nie jest — podkreśla kierownik Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Rejonu Wileńskiego.
Rosnąca liczba konfliktów
Od kilkunastu lat pierwsze miejsce w Globalnym Indeksie Pokoju uzyskuje Islandia. Na miejscu drugim znalazła się Irlandia, a za nią Nowa Zelandia oraz Australia. Polska w indeksie zajęła miejsce 36. Najbardziej niebezpiecznym państwem została Rosja. Natomiast na miejscu drugim znalazła się Ukraina. Na trzecim Sudan.
Niezależnie od tego, że Europa pozostaje jednym z najbardziej stabilnych i bezpiecznych miejsc na świecie, to generalnie wydźwięk tegorocznego indeksu jest zatrważający. „Obecnie toczy się 59 aktywnych konfliktów państwowych — najwięcej od zakończenia II wojny światowej i o trzy więcej niż w poprzednim roku. W ubiegłym roku 17 krajów odnotowało ponad 1 tys. ofiar śmiertelnych w wyniku konfliktów. Ponadto skuteczne rozwiązywanie konfliktów jest na najniższym poziomie od 50 lat. Odsetek konfliktów zakończonych zdecydowanym zwycięstwem spadł z 49 procent w latach 70. do dziewięciu procent w latach 2010., podczas gdy konflikty zakończone porozumieniami pokojowymi zmniejszyły się z 23 proc. do czterech w tym samym okresie” — piszą autorzy dokumentu.