Honorata Adamowicz: Co dla Pani oznacza nominacja do tytułu „Polak Roku 2025”?
Iwona Czerniawska: Odbieram tę nominację jako wyraz uważności ze strony kapituły na sprawy edukacji polskiej mniejszości na Litwie. To znak, że wciąż jest to ważna, dla wielu ludzi nieobojętna, dziedzina naszego życia tutaj, na Wileńszczyźnie, że los polskiej szkoły, jej jakość i codzienne funkcjonowanie mają znaczenie i są dostrzegane.
Jakie działania podejmujecie, aby uczniowie pielęgnowali polską tożsamość?
To kwestia skomplikowana w dzisiejszym świecie. Myślę jednak, że nie wyróżniamy się niczym szczególnym spośród innych organizacji i instytucji, które umacniają lub kultywują polskość na Wileńszczyźnie. Podstawą jest nasza codzienna praca — dbałość o poprawny język polski w trakcie dnia szkolnego, a także świętowanie ważnych dat dla Polski i Polaków z Wilna, przybliżanie tego, co dzieje się w Polsce na co dzień.
Kolejnym elementem jest korzystanie z różnych okazji do przybliżania uczniom kultury polskiej — zarówno poprzez pokazy filmów w szkole, jak i udział w wydarzeniach promujących kulturę polską, odbywających się w Wilnie i okolicach. W miarę możliwości współpracujemy również ze szkołami w Polsce, aby polskość była dla naszych uczniów bardziej zrozumiała, a przez to bardziej atrakcyjna i bliższa.
Jak układa się Pani współpraca z lokalną społecznością i organizacjami polskimi?
Współpraca ta opiera się przede wszystkim na nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji — na wzajemnych odwiedzinach oraz udziale w wydarzeniach. Staramy się uczestniczyć w inicjatywach organizowanych przez zaprzyjaźnione szkoły, a także zapraszać je do nas. W miarę naszych możliwości bierzemy również udział w wydarzeniach organizowanych przez inne polskie organizacje działające na Wileńszczyźnie.
Jednym z najbardziej wyrazistych przykładów takiej współpracy jest udział w działaniach Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą. Od niepamiętnych czasów uczestniczymy w akcjach porządkowania Rossy — to dla nas ważny element troski o dziedzictwo narodowe i lokalne.
Jak zmienia się rola szkoły wobec współczesnych potrzeb Polaków na Wileńszczyźnie?
Uważam, że rola polskiej szkoły na Litwie w zmieniającym się świecie w pewnym sensie pozostaje niezmienna. Jej głównym zadaniem nadal jest kształtowanie i umacnianie polskości w młodym pokoleniu. Oczywiście jako placówka edukacyjna szkoła musi uwzględniać współczesne trendy i zmiany zachodzące w edukacji na świecie i starać się do nich dostosować.
Jednak dobra znajomość języka polskiego, jego codzienne używanie oraz aktywne uczestnictwo w kulturze polskiej pozostają kluczowym zadaniem mojej szkoły — i, jak sądzę, każdej polskiej szkoły na Wileńszczyźnie.
Jak wyobraża Pani rozwój szkoły w najbliższych pięciu latach?
W mojej wizji szkoła funkcjonuje jako odnowiona i dobrze wyposażona placówka. Chciałabym, żeby nauczyciele mogli pracować spokojnie na jednym etacie, by otrzymywali satysfakcjonujące wynagrodzenie i mieli czas na to, by w pełni poświęcić się pracy z uczniami i własnemu rozwojowi. Ważne jest dla mnie, aby uczniowie doceniali fakt, że uczą się w polskiej szkole, gdzie mają możliwość w szkolnej codzienności kształtować język polski, zetknąć się z kulturą polską i rozwijać swoją tożsamość narodową.
Jak Pani widzi przyszłość polskiej edukacji poza granicami Polski?
Uważam, że dotychczasowy model szkoły polskiej na Litwie, w której proces nauczania organizowany jest w języku polskim i języka polskiego uczy się jako ojczystego, a nie obcego, od lat się sprawdza. Ale warto w jeszcze większym stopniu wykorzystać możliwości, które daje prawo Litwy oraz wsparcie ze strony Polski. Moim celem jest kontynuowanie wypracowanych tradycji szkoły, przy jednoczesnym dostosowywaniu się do nowych warunków i potrzeb uczniów.
Co Panią motywuje w pracy?
Motywuje mnie codzienny kontakt z młodymi ludźmi i możliwość wspierania ich w odkrywaniu własnej drogi życiowej. Bardzo cenię też możliwość współpracy z różnymi osobowościami — zarówno wśród kolegów nauczycieli, którzy sami są mikroświatami wartości i potrzeb, jak i uczniów w różnym wieku. Praca z ludźmi, obserwowanie ich rozwoju i relacje z nimi jest dla mnie źródłem inspiracji i zadowolenia z pracy.
Czym dla Pani jest polskość we współczesnym świecie?
Polskość to dla mnie równowaga między przywiązaniem do tradycji a otwartością na innych. Chodzi o kultywowanie mądrych tradycji polskich i wartości narodowych, przy jednoczesnej otwartości na inne kultury i ludzi. Staram się przekazywać uczniom, że wartość polega na współistnieniu i współpracy z innymi, a nie na izolacji.
Jak lepiej integrować polską młodzież wileńską w życie społeczne i kulturalne?
Kluczem jest znalezienie wspólnego języka z młodzieżą: zachęcanie ich do współpracy, ale też słuchanie ich propozycji. My, starsi powinniśmy pozwolić młodzieży działać po swojemu, tak by wspólnie realizować inicjatywy, które zachowują i umacniają polską tożsamość, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki Wileńszczyzny. Chodzi o to, by tradycje i wartości były żywe w kolejnych pokoleniach.
Co Panią cieszy w pracy z młodzieżą?
Lubię kontakt z młodymi ludźmi — możliwość poznawania ich myśli, wartości i pasji. Chciałabym, aby uczniowie zrozumieli moje spojrzenie na świat i moje wartości, ale równocześnie dzielili się ze mną tym, co sami wnoszą. To obustronne słuchanie i docenianie się nawzajem jest dla mnie bardzo cenne.