Więcej

    Raport „Macierzy Szkolnej”: Prowadzona jest ukierunkowana polityka na uszczuplenie oświaty polskiej na Litwie

    Czytaj również...

    W 2018/2019 roku szkolnym liczba uczniów w klasie pierwszej wyniosła 938 osób, co stanowi 3,23 proc. ogółu uczniów klas pierwszych w republice, zaś liczba uczniów w klasach 1–12 stanowi 11 114 osób, czyli 3,43 proc. ogółu uczniów w republice.

    Malejąca liczba polskich szkół oraz uczniów w tych szkołach stanowi pełne odbicie tendencji malejącej liczby szkół oraz uczniów w szkołach w całej republice (skutki emigracji oraz niżu demograficznego). Taki stan rzeczy potwierdzają również dane statystyczne. W szkołach z litewskim językiem nauczania liczba uczniów w 2015 roku wyniosła 30 1082, w 2016 roku 297 333 (–1,25 proc.), zaś w 2017 r. – 292 476 (–1,63 proc.). Odpowiednio w szkołach z polskim językiem nauczania w 2015 r. –11418, w 2016 r. – 11 329 (–0,78 proc.), zaś w 2017 r. – 11 210 (–1,05 proc.).

    Stwierdzenie więc, że coraz większa liczba polskich dzieci idzie do szkół z litewskim językiem nauczania jest w zasadzie bezpodstawne. W tej sytuacji, w ciągu ostatnich 20 lat, najważniejszym wskaźnikiem pozostaje udział procentowy uczniów szkół polskich w stosunku do ogółu uczniów w republice, który pozostaje niezmienny i oscyluje w granicach 3,6–3,4 procent.

    W 2017/2018 roku szkolnym maturę zdobyło 818 uczniów, z nich 571 wstąpiło na studia wyższe, co stanowi 69,8 proc. (z nich 10 proc. studiuje za granicą).
    Na łamach czasopisma „Reitingai“ w 2018 roku, wśród 50 najlepszych (na podstawie wyników egzaminów państwowych) gimnazjów na Litwie wyłania się osiemnaście z polskim językiem nauczania, czyli – połowa.

    Jednocześnie musimy podkreślić, że w okresie ostatnich 20 lat dokonano znacznych posunięć na osłabienie pozycji języka ojczystego w szkołach z polskim językiem nauczania, jak również całego procesu nauczania w języku ojczystym.
    Prowadzona jest ukierunkowana polityka na uszczuplenie oświaty polskiej. Początkiem tych działań było obniżenie statusu języka polskiego w szkołach, ponieważ:
    – przed 20 laty język polski został skreślony z listy egzaminów obowiązkowych na maturze, zaś jego ocena nie ma wpływu przy wstępowaniu na studia wyższe, przeważnie na miejsca finansowane przez państwo;
    – materiały egzaminacyjne ze wszystkich przedmiotów na maturze nie są tłumaczone na język polski;
    – poczynając od klas początkowych na język polski całkowicie się nie tłumaczy ćwiczeniówek oraz materiałów pomocniczych;
    – brakuje podręczników przedmiotowych w języku polskim dla klas 5–12 (w wyniku niedostatecznego finansowania od wielu lat nie są tłumaczone podręczniki przedmiotowe z języka litewskiego na język polski);
    – brakuje podręczników oraz literatury programowej do nauczania języka polskiego i literatury; od co najmniej 15 lat nie są wydawane podręczniki do języka polskiego i literatury, zaś posiadane są przestarzałe moralnie i fizycznie;
    – plany nauczania nie przewidują prowadzenia lekcji z historii oraz geografii Polski w szkołach polskich na Litwie;
    – sytuację oświaty polskiej na Litwie szczególnie pogorszyło przyjęcie Ustawy o oświacie z dn. 17 marca 2011 roku.

    Stan posiadania szkolnictwa polskiego na Litwie w 2018/2019 roku szkolnym

    Od 2013 r. wprowadzono ujednolicony egzamin maturalny z języka litewskiego dla szkół z polskim i litewskim językiem nauczania. W 2017 r. ujednolicono programy nauczania języka litewskiego w klasach początkowych w szkołach polskich i litewskich, nie zważając na mniejszą o połowę liczbę lekcji. Nadmieniamy, że pierwsze próby ujednolicenia egzaminu rozpoczęto już w 2005 roku. Jako oficjalny powód takich działań podawano konieczność poprawy znajomości języka litewskiego w szkołach mniejszości narodowych.

    Stowarzyszenie „Macierz Szkolna” niejednokrotnie wskazywało na potrzebę poprawy jakości nauczania języka litewskiego poprzez przygotowanie odpowiednich podręczników, pomocy naukowych, przygotowanie odpowiedniej metodyki nauczania i podnoszenie kwalifikacji nauczycieli. Również wskazywaliśmy, że ujednolicenie egzaminu maturalnego z języka litewskiego nie ojczystego i języka litewskiego ojczystego pogorszy sytuację maturzystów ze szkół z polskim językiem nauczania i utrudni im przedostawanie się na studia, szczególnie na miejsca finansowane przez państwo. Dziś widzimy wyraźnie, że ujednolicenie egzaminu prześladowało jedyny cel – ograniczenie możliwości wstępowania abiturientów ze szkół polskich na studia wyższe, finansowane przez państwo i cel ten został osiągnięty.

    Z 2013 rokiem, to znaczy od daty ujednolicenia egzaminu, wyniki egzaminów państwowych z języka litewskiego co roku pogarszały się np.: w 2011 r. egzaminu z języka litewskiego nie złożyło –6,4 proc., w 2012–6,2 proc., zaś po ujednoliceniu, kolejno w 2014 r.–16,3 proc., 2015–16,1 proc., 2017 –19,26 proc., w 2018 r. – nie złożyło go nawet 23 proc.
    Natomiast średnia różnica zdobytych tzw. „koszyczków studenta” przez maturzystów szkół z polskim językiem nauczania do ogółu maturzystów Litwy w latach 2010-2011-2012 stanowiła –12,26 proc. Po wprowadzeniu ujednoliconego egzaminu maturalnego z języka litewskiego różnica ta wzrosła w latach 2013-2018 do 18,23 proc., z tym że w roku 2016 – wzrosła ona do 22,5 proc., zaś w 2017 r. nawet do 26,5 proc. Co jednak najważniejsze – Ministerstwo Oświaty i Nauki RL, jak również Rząd RL w tym okresie nie podjęli żadnych namacalnych działań, czyli odebrali taki stan rzeczy jako oczywisty.

    Nierozwiązane problemy trwają nadal:
    – programy i podręczniki do nauki języka litewskiego nie odpowiadają możliwościom uczniów klas początkowych;
    – brakuje metodycznych materiałów pomocniczych, w tym materiałów video i audio;
    – nauczyciele nie dysponują odpowiednią metodyką nauczania języków nie ojczystych;
    – złożone obietnice i zapewnienia, że co roku w okresie listopada będą prowadzone badania i dokona się analizy wyników z państwowych egzaminów maturalnych z języka litewskiego z roku poprzedniego i na tej podstawie zostaną opracowane zajęcia wyrównawcze oraz ustali się kryteria oceny egzaminu maturalnego na następny rok nie zostały zrealizowane ani razu;
    – finansowanie na podręczniki pozostaje nadal niedostateczne – różnica na jednego ucznia szkoły z polskim językiem nauczania i ucznia z litewskim językiem nauczania stanowi 13,74 proc. (na jednego ucznia szkoły z polskim językiem nauczania przeznacza się kwotę 23,51 euro, zaś dla ucznia szkoły z litewskim językiem nauczania –20,67 euro), natomiast koszty tłumaczonych i wydawanych w mniejszym nakładzie podręczników są większe o 50-60 proc. Stanowi to główny powód nietłumaczenia podręczników przedmiotowych z języka litewskiego na język polski. Faktycznie w okresie ostatnich 20 lat z braku dostatecznych środków finansowych, przyznawanych dla szkół z polskim językiem nauczania, żaden podręcznik z tych środków nie został przetłumaczony. Zawdzięczając środkom Senatu RP oraz staraniom Stowarzyszenia „Macierz Szkolna” tłumaczy się i wydaje drukiem podręczniki przedmiotowe w języku ojczystym, jednak nie pokrywa to zapotrzebowania w pełni.
    – od 25 lat nie przygotowuje się kadry pedagogicznej w języku polskim dla przedszkoli;
    – brakuje nauczycieli klas początkowych oraz różnych przedmiotów, ponieważ takich nauczycieli nie kształci w języku ojczystym.

    Dążąc do rozwiązania palących problemów szkolnictwa polskiego na Litwie, uważamy za konieczne:
    I.W kwestii nauczania języka litewskiego i organizacji egzaminów maturalnych z tego przedmiotu:

    1. Ministerstwo Oświaty i Nauki Litwy powinno wypracować oddzielne programy nauczania tego przedmiotu poczynając od klasy 1–4 w terminie do maja 2019 roku, z uwzględnieniem możliwości oraz umiejętności uczniów klas początkowych, jak również biorąc pod uwagę znaczną różnicę godzin lekcyjnych w nauczaniu.
    2. Istnieje potrzeba korygowania programów nauczania również w klasach starszych, z racji na ewidentne różnice w opanowaniu języka litewskiego już na poziomie szkoły początkowej z polskim i litewskim językiem nauczania.
    3. Należy przygotować odpowiednie podręczniki, pomoce naukowe oraz audiowizualne.
    4. Kadrę nauczycielską, należy wyposażyć w odpowiednią metodykę nauczania języka litewskiego jako nie ojczystego.
    5. Dokonać odpowiedniej korekty w systemie wynagrodzeń dla nauczycieli i wychowawców przedszkoli, by języka litewskiego mogli nauczać specjaliści.
    6. Co roku, w listopadzie, przeprowadzać egzamin pilotażowy, dokonać analizy wyników państwowych egzaminów maturalnych z języka litewskiego z roku poprzedniego i na tej podstawie ustalać kryteria oceny egzaminu maturalnego na następny rok oraz stosowania przewidzianych ulg.

    II. W kwestii nauczania języka polskiego:

    1. Żądamy przywrócenia języka polskiego na listę obowiązkowych egzaminów maturalnych.
    2. Podkreślamy potrzebę ustalenia dla maturzystów, którzy złożyli egzamin maturalny z języka polskiego, odpowiedniego współczynnika oceny, zaliczanej przy wstępowaniu na studia wyższe, w szczególności na miejsca finansowane przez państwo.
    3. Akcentujemy konieczność prowadzenia adaptacji wydawanych w Polsce podręczników do nauki języka polskiego i literatury dla klas1–12, dążąc, by poczynając od klas początkowych, takie podręczniki już z dniem 1 września 2019 roku trafiły do naszych szkół.
    4. Ubiegamy się o zapewnienie pełnego finansowania przygotowania i wydania podręczników oraz pomocy naukowych do nauki języka polskiego i literatury w klasach 1–12 ze środków budżetu państwa.

    WIĘCEJ NIŻEJ | Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    III. W kwestii podręczników przedmiotowych:
    Występujemy o zwiększenie finansowania z 23,51euro do 30 euro na jednego ucznia, co pozwoli na sukcesywne tłumaczenie i wydawanie podręczników przedmiotowych w języku polskim.

    IV. W kwestii kadry pedagogicznej.
    Znaczącym zagrożeniem dla szkolnictwa polskiego na Litwie jest brak możliwości kształcenia nauczycieli w języku polskim, ich przekwalifikowania się, jak również doskonalenia.
    Badanie przeprowadzone przez „Macierz Szkolną”w 2016 roku wykazało, że już w najbliższych 3 latach braknie 27 nauczycieli klas początkowych, zaś po 8 latach – dodatkowo – 15; odpowiednio nauczycieli języka polskiego – 6 i 16; języka litewskiego – 11 i 18; matematyki – 21 i 28; fizyki 24 i 17. Ogółem odczujemy brak 175 nauczycieli w ciągu najbliższych 3 lat, zaś po 8 latach braki te wzrosną o kolejne 192 nauczycieli.
    Proponowane rozwiązania:
    – zachowując w byłym Uniwersytecie Edukologicznym kierunek polonistyki, stworzyć warunki do kształcenia nauczycieli klas początkowych, wychowawców przedszkoli, jak również nauczycieli różnych przedmiotów, w tym specjalistów 2–3 przedmiotów;
    – stworzyć warunki do przekwalifikowania oraz doskonalenia zawodowego nauczycieli. Badanie „Macierzy Szkolnej” z 2017 roku wskazało, że chęć podnoszenia kwalifikacji zgłosili nauczyciele nauczania początkowego – 60 osób w Polsce i 154 na Litwie; kadra kierownicza szkół – odpowiednio 24 i 42 osoby; nauczyciele wychowanie przedszkolnego –19 i 77 osób; poloniści –38 i 61 osób itd..

    V. Dążąc do wyrównania szans i zapewnienia równych możliwości na egzaminach maturalnych, jak również podniesienia znaczenia nauczania w języku polskim oraz rozwoju motywacji ucznia należy zobowiązać Centrum Egzaminacyjne do przygotowania na maturze w języku ojczystym wszystkich materiałów egzaminacyjnych.

    VI. Ubiegamy się o wprowadzenie do szkół nauczania historii i geografii Polski oraz elementów etnokultury, przyznając na te lekcje dodatkowe środki finansowe.

    VII. Występujemy o zwiększenie finansowania szkół mniejszości narodowych o 10 proc.

    WIĘCEJ NIŻEJ | Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

     

    Józef Kwiatkowski
    Prezes Stowarzyszenia
    Nauczycieli Szkół Polskich
    na Litwie „Macierz Szkolna”

    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    XI Miniolimpiada Języka Polskiego na Litwie

    Organizatorem przedsięwzięcia jest Stowarzyszenie Polonistów na Litwie. Projekt jest dofinansowany przez Instytut Rozwoju języka Polskiego ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej. Czytaj więcej: IX Miniolimpiada Języka Polskiego na Litwie: Chodzi o to, by motywować uczniów

    Historie prywatne, historie przełomów, czyli VII edycja MonoWschodu w Wilnie

    Festiwal brawurowo otworzyła Jagoda Rall. Jej „Kalina” to refleksyjna opowieść o legendarnej Kalinie Jędrusik – aktorce teatralnej, filmowej i kabaretowej oraz piosenkarce. Publiczność żywo reagowała na zaproszenia do interakcji i żałowała, że spotkanie trwało tylko trzy kwadranse. Fundacja Pomysłodalnia, partner...

    Zwyciężyła sala kinowa. „Budżet partycypacyjny” w Gimnazjum im. Szymona Konarskiego w Wilnie

    W tym roku odbyła się już szósta edycja tego projektu, w ramach którego uczniowie mogli zdecydować, na co zostanie przeznaczona kwota w wysokości 1 500 euro. Jesteśmy pierwszą placówką oświatową w stolicy, która przystąpiła do tej inicjatywy, oraz jedną...

    Polski Teatr „Studio” podsumowuje lata 2000-2024 działalności. Czeka wielkie widowisko

    W związku z tym mamy przyjemność zaprosić Państwa na program muzyczno-kabaretowy w wykonaniu aktorów naszego Teatru, jak również zaproszonych gości. Będzie to spektakl pełen wspaniałego humoru, ciepłych wzruszeń, dowcipnych skeczy i monologów, mnóstwa znanych i lubianych przez wileńską publiczność...