W wieku 90 lat zmarł historyk, profesor Edvardas Gudavičius. O jego śmierci, w poniedziałek na Facebooku, poinformował rektor Uniwersytetu Wileńskiego, Rimvydas Petrauskas. „Wyjątkowy historyk i nauczyciel, który swoją postawą i słowem zachęcał do krytycznego myślenia o przeszłości i teraźniejszości, do otwartego patrzenia na świat i dążenia do nowych celów” – napisał Petrauskas.
Za wybitne zasługi w rozwijaniu współpracy między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Litewską, za propagowanie wiedzy o wspólnym dziedzictwie historycznym narodów tworzących Rzeczpospolitą Obojga Narodów, 14 lutego 2013 r. historykowi Edvardasowi Gudavičiusowi wręczono wysokie odznaczenie państwowe, przyznane przez prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi RP.
– Jednym z najważniejszych aspektów dla śp. Edvardasa Gudavičiusa była europeizacja, chrystianizacja Litwy. Jak on uważał, te procesy rozpoczęły się w latach 1386-1387, gdy panujący na Litwie Jagiełło postanowił przyjąć za pośrednictwem Polski chrzest. Prof. Gudavičius zaczął głosić nowy na Litwie pogląd na stosunki polsko-litewskie. Dotąd na Litwie obwiniano polskich władców o to, że zniszczyli „wysoką” kulturę pogańską. On z kolei tłumaczył, że z przyjęciem chrztu rozpoczął się proces europeizacji Litwy. Śp. Prof. Gudavičius twierdził, że naturalnym produktem tego procesu była polonizacja litewskiej kultury, to znaczy polskie aspekty kulturalne integrowały się z litewską kulturą. Polska kultura, która była bliższa chrześcijańskiej Europie, ponieważ Polska chrzest przyjęła o 400 lat wcześniej, dotknęła kulturę litewską. A więc właśnie propagowanie przez profesora tego aspektu stało się podłożem, które zmieniało pogląd Litwinów na Polaków – komentuje dla „Kuriera Wileńskiego” historyk, prof. Alfredas Bumblauskas, który wspólnie z śp. Edvardasem Gudavičiusem prowadził popularne programy telewizyjne.
Edvardas Gudavičius urodził się 6 września 1929 r. w Kownie. Był jednym z najbardziej znanych i wybitnych historyków zajmujących się epoką średniowiecza. W okresie 1974-1995 pracował jako badacz w Litewskim Instytucie Historii, w latach 1975-2012 jako wykładowca na UW na Wydziale Historycznym. W 1995 r. prof. Gudavičius został laureatem Narodowej Nagrody Naukowej za badania nad Pierwszym Statutem Litewskim, a w 1998 r., wraz z historykiem A. Bumblauskasem, otrzymał Nagrodę Kultury i Sztuki za program telewizyjny „Butovės slėpiniai”.