Wizyta premiera RP Mateusza Morawieckiego i wspólne posiedzenie rządów Polski i Litwy, które odbyły się w ubiegłym tygodniu, zaowocowały nie tylko wspólną deklaracją w sprawie „planu Marshalla” dla Białorusi, ale również poszczególnymi umowami międzyresortowymi.
„W planie gospodarczym dla Białorusi znajdzie się m.in. otwarcie UE na białoruskich przedsiębiorców i powołanie funduszu stabilizacyjnego, być może z udziałem MFW; fundusz dla Białorusi powinien wynosić na obecnym etapie co najmniej 1 mld euro” – oświadczył 17 września w Wilnie premier Mateusz Morawiecki.
Wspólne wartości i historia
Premier Polski podziękował władzom Litwy za wspólne i zgodne współdziałanie w dziele pomocy osobom represjonowanym na Białorusi, za udzielenie gościny białoruskiej opozycjonistce Swiatłanie Cichanouskiej i wspieranie białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego. „Łączą nas wspólne wartości, łączy nas wspólna historia, ale przede wszystkim cieszę się, że łączy nas wspólna przyszłość; że możemy tak wiele sobie nawzajem zaoferować i że możemy razem budować tę przyszłość pod znakiem pokoju, wolności, demokracji, dobrobytu gospodarczego obu naszych narodów, obu naszych państw” – podkreślił Morawiecki podczas wspólnej konferencji prasowej z premierem Skvernelisem.Analityk Marius Laurinavičius sądzi, że zadeklarowana podczas spotkania przez Litwę i Polskę pomoc dla Białorusi jest krokiem w dobrym kierunku.
– Na razie mamy do czynienia z deklaracją. Wiemy, że deklaracje nie zawsze są realizowane. Jednak jeśli doszłaby do skutku, gdyby Polsce i Litwie udało się stworzyć i koordynować blok państw, które zajęłyby bardziej stanowcze stanowisko i rozruszały inne kraje wspólnoty, to oczywiście byłoby czymś absolutnie dobrym – komentuje w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” analityk Wileńskiego Instytutu Analizy Politycznej.
Zasługa Skvernelisa
Na konsultacjach międzyrządowych Morawieckiemu towarzyszyli wicepremierzy – Piotr Gliński, Jacek Sasin i Jadwiga Emilewicz oraz szefowie resortów: edukacji, infrastruktury, nauki, klimatu, obrony narodowej, spraw wewnętrznych i zdrowia.
Saulius Skvernelis ze swej strony publicznie potwierdził, że jego kraj nie poprze unijnych sankcji względem Polski. „Popieram Polskę. Opowiadam się za dialogiem, w którym Komisja Europejska słyszałaby argumenty Polski, a Polska – argumenty komisji, i by rozwiązanie zostało znalezione poprzez dialog” – oświadczył na konferencji prasowej litewski premier.
Politolog Andrzej Pukszto bardzo pozytywnie ocenia dwudniową wizytę premiera Mateusza Morawieckiego na Litwie. Jego zdaniem, na szczególną uwagę zasługuje fakt, że po długiej przerwie powrócono do formatu wspólnych posiedzeń rządowych, inaczej nazywanych konsultacjami międzyrządowymi.
– To jest wisienka na dużym torcie stosunków polsko-litewskich, gdzie mocno działa premier Litwy, Saulius Skvernelis. Sądzę, że Skvernelisowi w tych relacjach udało się wypełnić lukę, która powstała za czasów premiera Algirdasa Butkevičiusa i jeszcze wcześniej. W ciągu kilku lat wykonano dużo prac w zakresie bezpieczeństwa energetycznego, infrastruktury czy ogólnie bezpieczeństwa – mówi dla „Kuriera Wileńskiego” kierownik Wydziału Nauk Politycznych na Uniwersytecie Witolda Wielkiego w Kownie.
Kościół franciszkanów i projekty energetyczne
W miniony czwartek doszło do spotkania Mateusza Morawieckiego z prezydentem Litwy, Gitanasem Nausėdą, który nawiązał do rocznicy ataku ZSRS na Polskę z 17 września 1939 roku. „Ta data jest początkiem agresji sowieckiej przeciw Polsce. Zawsze będziemy pamiętali, jakie szkody wyrządził reżim sowiecki względem Europy Wschodniej i krajów bałtyckich. Naszym zadaniem jest, aby historia II wojny światowej nie była fałszowana” – powiedział szef litewskiego państwa.
W trakcie wizyty doszło również do spotkań międzyresortowych. Minister klimatu, Michał Kurtyka, podkreślił, że polityka energetyczna pozostaje bardzo ważnym elementem dwustronnych stosunków polsko-litewskich. „Cieszymy się, że kraje bałtyckie i Litwa wykazują taką determinację, aby pomyślnie zakończyć proces synchronizacji systemów elektroenergetycznych. Polska w pełni popiera te wysiłki. Finalizacja tego projektu i budowa Harmony Link znacząco zwiększą bezpieczeństwo energetyczne regionu poprzez zmniejszenie naszej zależności od krajów trzecich. Konieczne jest zaprzestanie transgranicznych zdolności przesyłowych po zakończeniu procesu synchronizacji, co zostało już uzgodnione przez Polskę, kraje bałtyckie i KE w harmonogramie realizacji politycznej synchronizacji, zawartym w czerwcu 2019 r. Dzięki staraniom i determinacji ministra Vaičiunasa realizacja mapy drogowej i przebudowa transgranicznych zdolności przesyłowych jest bliższa niż kiedykolwiek” – oświadczył szef resortu.
Odbyło się też spotkanie ministrów kultury Polski i Litwy, Piotra Glińskiego oraz Mindaugasa Kvietkauskasa. „To dzisiejsze spotkanie dwóch rządów, wspólne obrady rządu litewskiego i polskiego, to jest pierwsze takie wydarzenie po 230 latach, więc jest to wydarzenie bardzo ważne symbolicznie i tożsamościowo dla obu państw i obu społeczeństw” – oświadczył Gliński. „Po 230 latach Polska i Litwa mówią jednym głosem. Nasze stosunki i relacje są wyśmienite, niesamowicie ważne, a jednocześnie przyjazne, a nie zawsze tak było” – dodał.
Gliński poinformował, że jego resort będzie kontynuował konserwację kościoła franciszkanów w Wilnie.
Podczas spotkań międzyresortowych w Wilnie została również poruszona kwestia oświaty polskiej na Litwie. Do tego tematu powrócimy w kolejnym numerze KW.
Fot. Marian Paluszkiewicz