Litwa zakazała publicznego eksponowania rosyjskich symboli propagandowych — stosowanych wcześniej jak i tych związanych z rosyjską napaścią na Ukrainę. Za ich publiczne eksponowanie będzie groziła grzywna. Zakaz ma działać na tej samej zasadzie prawnej, na której nie można promować swastyki czy symboliki Związku Sowieckiego.
Zmiana prawa dotyczy takich symboli, jak wstążka św. Jerzego (ros. gieorgijewskaja lentoczka) oraz litery „Z” użytej w kontekście poparcia Rosji. Ten pierwszy symbol, oparty na elemencie rosyjskiego medalu wojskowego, został rozpopularyzowany w 2005 roku przez rządową agencję informacyjną RIA Novosti. Z kolei litera „Z” to oznaczenie jednostek rosyjskich biorący udział w inwazji na Ukrainę, z czasem stało się znakiem poparcia dla działań Rosji.
Wstążka św. Jerzego na Litwie
W społeczności polskiej na Litwie wstążka św. Jerzego szczególne kontrowersje wywołała w 2014 roku. Wtedy lider Akcji Wyborczej Polaków na Litwie, Waldemar Tomaszewski, założył ją z okazji 9 maja, w czasie trwającej kampanii wyborczej — dzień ten w Rosji jest świętowany jako Dzień Zwycięstwa. Jest to święto upamiętniające koniec II wojny światowej, po której Polska i Litwa znalazły się w sowieckiej strefie wpływów.
Symbol założony przez polityka wywołał liczne kontrowersje w związku z galopującym wtedy rozwojem sytuacji na Krymie i w Donbasie na Ukrainie.
We wtorek sejm uchwalił odpowiednie poprawki do ustawy o wykroczeniach administracyjnych i zgromadzeniach. Za zmianami głosowało 124 posłów, jeden był przeciw, a dwóch posłów wstrzymało się od głosu.
Poprawki wejdą w życie po podpisaniu przez prezydenta Gitanasa Nausėdę.
Uniknąć losu Ukrainy
„Zmiany w tej ustawie są nie tylko konieczne, są absolutnie niezbędne dla naszego bezpieczeństwa narodowego, jeśli chcemy uniknąć takiego losu jak Ukraina i działać proaktywnie z rosyjską propagandą. Ona naprawdę nie śpi i szuka do nas najróżniejszych sposobów na szantażowanie ludzi, zmianę myślenia, rzeczywistości. Jak widzimy, ona zmieniła już świadomość obywateli Rosji”— powiedziała Monika Ošmianskienė, członkini Frakcji Wolności, jedna z inicjatorów poprawek.
Zgodnie z przyjętymi poprawkami na Litwie zakazane jest używanie „symboli reżimów totalitarnych lub autorytarnych używanych lub wykorzystywanych przez te reżimy w celu promowania agresji wojskowej, trwających lub przeszłych zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych”.
Także wskazano, że za taki symbol „należy we wszystkich przypadkach uważać dwukolorową (czarno-pomarańczową) georgijewską (św. Jerzego) wstążkę”.
Zakaz obejmie również symbole używane obecnie w wojnie Rosji z Ukrainą — litery „Z”, „V” i inne.
Czytaj więcej: Mantas Martišius: „Sowiecka propaganda działała gorzej niż propaganda putinowska”
Słone grzywny za złamanie zakazu
Przewiduje się, że za demonstrację takich symboli grozi grzywna w wysokości 300-700 euro, a dla osób prawnych wyniesie nawet 1,2 tys. euro. Powtarzające się naruszenia będą skutkowały karą w wysokości 500-900 euro dla osób fizycznych lub 800-1,5 tys. euro dla osób prawnych.
Obecnie ustawa o zgromadzeniach zakazuje eksponowania flag, herbów, mundurów, symboli organizacji nazistowskich lub komunistycznych oraz wykonywania hymnów nazistowskich Niemiec, ZSRR lub Litewskiej SRR.
Historia wstążki św. Jerzego
Georgijewska lentoczka lub św. Jerzego wstążka była jedną z nagród dla żołnierzy carskiej Rosji, ale stała się niemile widziana przez bolszewików, gdy ci doszli do władzy. Wstążki wróciły do łask podczas II wojny światowej, kiedy przywrócono tzw. gwardię, kiedy zasłużonym żołnierzom pozwolono nosić ordery Jerzego.
W czasach sowieckich symbol ponownie został zepchnięty na peryferie, a w 2005 roku, z okazji 60. rocznicy zwycięstwa Związku Sowieckiego nad nazistowskimi Niemcami, zaczął być używany w całym państwie rosyjskim. Wtedy popularyzacją symboliki zajęła się państwowa agencja RIA Novosti.
Na Litwie ten symbol jest najczęściej używany do upamiętnienia Dnia Zwycięstwa, czyli sowieckiego zwycięstwa nad nazistowskimi Niemcami.
Czytaj więcej: Sprzątanie przed 9 maja
Co znaczą „Z” i „V” na rosyjskich jednostkach?
Symbole — litery „Z” i „V” — pojawiły się niedawno po inwazji Rosji na Ukrainę. Rosyjskie Ministerstwo Obrony wyjaśniło na początku marca, że symbol „Z” na sprzęcie wojskowym oznacza „Za pobedu” („Za zwycięstwo”), a symbol „V” — „Sila w prawde” („Siła w prawdzie”) i „Zadacza budet wypolnena ” („Zadanie zostanie wykonane”).
Choć nie wyjaśnia to, dlaczego litery są łacińskie, litery te szybko zostały zaprzęgnięte do demonstrowania poparcia dla Rosji.
Na podst.: BNS, własne