Na upadek komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej złożyło się wiele czynników. Jednym z tych najważniejszych był ruch Solidarności, który zrodził się w Polsce na fali strajków w sierpniu 1980 r. Został brutalnie stłumiony siła czołgów stanu wojennego. Ale idea wolności nie została stłumiona.
W podziemiu rodziły się nowe organizacje, które za cel stawiały sobie nie tylko niepodległość Polski, lecz także wolność wszystkich narodów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym republik będących częścią ZSRS. W czerwcu 2022 r. minęła 40. rocznica powstania Solidarności Walczącej, która była jedną z najważniejszych podziemnych organizacji antykomunistycznych w Polec i poza jej granicami. Prowadziła działalność w latach 1982–1992. Została założona w czerwcu 1982 r. przez Kornela Morawieckiego we Wrocławiu. Dość szybko organizacja zaczęła się rozwijać w innych ośrodkach, które cieszyły się sporą autonomią.
Wszyscy jednak starali się realizować „Program Organizacji Solidarności Walczącej”, który w ostatecznej wersji wykrystalizował się w 1987 r. Najważniejszym jego postulatem było doprowadzenie do upadku komunizmu i ZSRS. Był on realizowany w latach 1988–1992 m.in. przez Autonomiczny Wydział Wschodni SW. Udzielał on pomocy sprzętowej, materiałowej i szkoleniowej (także informacyjnej i politycznej) działaczom niepodległościowym z wielu krajów znajdującym się pod polityczną kuratelą Moskwy, w tym działaczom z Litwy. W podziękowaniu za tą działalność 4 lipca 2009 r. w Wilnie pięciu członków Autonomicznego Wydziału Wschodniego Solidarności Walczącej zostało odznaczonych przez prezydenta RL Valdasa Adamkusa Medalem Orderu „Za zasługi wobec Litwy” (Jadwiga Chmielowska, Tadeusz Markiewicz, Maciej Ruszczyński, Piotr Pacholski, Piotr Hlebowicz). Świętując 40-lecie SW, dziękujemy dzisiaj za jej wkład w budowanie świata wolnego od totalitaryzmów, zwłaszcza tego, który próbuje dzisiaj demolować pokój wojną rozpętaną na Ukrainie.
Komentarz opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” nr 24 (71) 18-24/06/2022