Więcej

    Relacja Jerzego Surwiły z 13 stycznia 1991: „Widziałem leżącego, a tuż obok upadła kobieta”

    Pamięć o bohaterskiej postawie Litwy w obliczu sowieckiego barbarzyństwa w styczniu 1991 roku jest szczególnie ważna w obliczu brutalnej agresji neofaszystowskiej Rosji na sąsiednią Ukrainę. Aby przypomnieć, jak krwawej nocy 13 stycznia doświadczyli również Polacy na Litwie, publikujemy relację Jerzego Surwiły pt. „Noc przemocy”. Relacja Surwiły — ówczesnego dziennikarza „Kuriera Wileńskiego”, zasłużonego działacza na rzecz Polaków na Litwie, ówczesnego prezesa Zarządu Miejskiego Związku Polaków na Litwie. — ukazała się 16 stycznia 1991 roku. Dopiero wtedy „Kurier Wileński” mógł być ponownie wydany. Przerwa była spowodowana wypędzeniem redakcji z Domu Prasy przez sowieckich sołdatów.

    Czytaj również...

    Noc przemocy

    Z 12 na 13 stycznia około drugiej w nocy usłyszałem odległy, głuchy strzał armatni. Za nim nastąpiły kolejne. Za chwilę byłem na ulicy Konarskiego przy Siedzibie Radia i Telewizji Litwy.

    Od zgromadzonych tu ludzi dowiedziałem się, że zaatakowana została telewizyjna wieża przekaźnikowa. Stamtąd właśnie dochodziły odgłosy tych strzałów. Wokół mówiono, że wkrótce nastąpi atak również na gmachy Radia i Telewizji. Ktoś powiedział, że w razie ataku starajmy się zachować zimną krew i spokój.

    W tym momencie rozległ się jazgot nadjeżdżających opancerzonych pojazdów wojskowych. Stałem z mężczyznami przy „starym” gmachu Radia. Trzymaliśmy się za ręce. Za nam i były kobiety.

    Tłum zaniemiał

    Technika „ocalenia narodowego” zatrzymała się, naprzeciwko nas, w odległości niecałych dziesięciu metrów. Wysypiali się uzbrojeni komandosi. Tłum na chwilę znieruchomiał.

    Potem rozległo się skandowanie: „Lietuwa, Lietuwa…”

    W odpowiedzi usłyszeliśmy: „Won suki, swołoczy…” Rozległy się serie z automatów. Rano na ścianie gmachu Radia miedzy 2. a 3. piętrem ujrzałem ślady od kul, (a więc strzelano nie tylko pustymi nabojami). Posypały się szyby z okien gmachu Radia, który został zaatakowany jako pierwszy. Komandosi napadali na bezbronnych ludzi, nie stawiających najmniejszego nawet oporu fizycznego.

    Rzucali tzw. petardy, które wybuchały w ludzkim gąszczu. Jedna z nich upadła mi pod nogi. Rozległy się przeraźliwe krzyki. Przyparci do ściany ludzie miotali się, jak zaszczute zwierzęta. Tuż obok mnie upadła jakaś kobieta, omal nie została stratowana. W ostatniej chwili jakiś mężczyzna pomógł mi w biegu ją podnieść.

    „Nie dajmy powodu, bo zaczną strzelać”

    Przy krawężniku ujrzałem leżącego człowieka. Pochyleni nad nim ludzie starali się mu dopomóc. Nagle z przeciwległej stron ulicy ukazały się czołgi. Huknął strzał armatni. W mieszkalnych domach posypały się szyby, na szczęście koło domów nie było ludzi. Jakiś, młodzieniec chciał rzucić kamieniem w opancerzony pojazd. Ludzie powstrzymali go. „Nie dajmy powodu, bo zaczną strzelać w ludzi” — perswadowano.

    Komandosi wdarli się do gmachu Radia. Trwał szturm gmachu Telewizji. Puszczano gazy łzawiące. Znowu zostały oddane strzały z czołgów. Znowu posypały się szyby w domach. Jedyną bronią ludzi stały się słowa: „Faszyści! Okupanci! Barbarzyńcy!”.

    Wbiegłem do domu po leki i wodę. Na klatce schodowej chwilę zatrzymałem przy okienku, by upewnić się, co się dzieje na ulicy. Sąsiad ostrzegł: „Nie patrz, bo reflektorami czołgów zaczęto oświetlać okna domów. Gdy wyłuskano w oknie, wystrzelono, omal nie została zabita”.

    Gmachy Radia i Telewizji zostały opanowane. W poniedziałek na ulicy Konarskiego odbył się wiec pracowników Radia i TV. Zostało podjęte oświadczenie. Absolutna większość z nich nie stawi się do pracy i nie będzie współpracować z kolaborantami.

    Jerzy Surwiło,
    13 stycznia 1991 r.,
    opublikowane w „Kurierze Wileńskim”
    16 stycznia

    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    IX Międzynarodowy Konkurs-Festiwal Polskiej Muzyki Fortepianowej poświęcony Fryderykowi Chopinowi

    Konkurs-Festiwal odbywa się co trzy lata Konkurs-Festiwal odbywa się co trzy lata i jest jednym z najważniejszych, międzynarodowych projektów muzyki fortepianowej na Litwie, poświęcony wybitnemu polskiemu kompozytorowi Fryderykowi Chopinowi. Od 2017 roku projekt cieszy się uznaniem na poziomie międzynarodowym i...

    Przegląd BM TV z dr Katarzyną Biersztańską z programu „Bilingual Future”

    Rajmund Klonowski: W tym przypadku „bilingual” oznacza język angielski jako drugi. Z czym się to łączy? Katarzyna Biersztańska: Program jeszcze powstał w latach dziewięćdziesiątych w miejscowości Łomianki pod Warszawą, dokąd przyjechała brytyjska lingwistka Claire Selby. Dzieci Claire poszły do polskiego...

    „Verba-rze”: wystawa i warsztaty wicia palm wileńskich [GALERIA]

    Oba fotoreportaże wykonał nasz fotoreporter, Marian Paluszkiewicz. Otwarcie wystawy instalacji Granickiej i Vegysa oraz zdjęć Bartosza Frątczaka Warsztaty Agaty Granickiej z wicia palm Więcej na temat tych bardzo charakterystycznych wydarzeń w kolejnym numerze magazynu „Kuriera Wileńskiego”.

    Polscy harcerze na Litwie odznaczeni „Milito Pro Christo”. To medal Ordynariatu Wojska Polskiego

    Polscy harcerze z Litwy wzięli udział w uroczystościach podsumowania 20. rocznicy ogłoszenia Stefana Frelichowskiego patronem harcerzy — na których wręczono wspomniane odznaczenie — wspólnie z harcerzami z Polski, Łotwy, Ukrainy i świata. Podsumowanie 20. rocznicy ogłoszenia Frelichowskiego patronem harcerzy W lutym...