Więcej

    Pałace wileńskie: Z byłym sztabem Samoobrony Wileńskiej związany zasłużony artysta

    Zaułek Bernardyński jest jednym z najbardziej malowniczych zakątków Wilna. Wąski i krzywy, o długości zaledwie 250 m, łączy zespół kościołów św. Anny i Bernardynów z ulicą Zamkową. Jest w całości zabudowany domami w stylu baroku i klasycyzmu, otoczony gładkimi, wygiętymi murami oraz fasadami starych budynków.

    Czytaj również...

    — Od XVI w. zaułek Bernardyński był częścią traktu, łączącego kompleks zamkowy z bramą Bernardynów, umieszczoną w murach obronnych miasta. Niemal wszystkie budynki przy tej uliczce są zabytkami architektury i pomnikami historii. Na szczególną uwagę zasługuje pałac Olizarów lub Łopacińskich. Budynek pod nr 8 mieści się naprzeciwko domu, w którym mieszkał Adam Mickiewicz. Tu poeta w 1822 r. przepisywał i redagował „Grażynę” — opowiada historyk Paweł Giedroyć.

    Czytaj więcej: Ważna data w historii Muzeum Adama Mickiewicza w Wilnie

    Pałac Olizarów

    Niewielki murowany dom w miejscu pałacu Olizarów wzniesiono w połowie XVII w. W 1762 r. dom nabył Mikołaj Łopaciński, a architekt Jan Krzysztof Glaubitz nadał mu kształt eleganckiego pałacu z na wpół zamkniętym dziedzińcem. W latach 1818-1829 pałac należał do hrabiego Olizara, a później do rodziny drukarza Józefa Zawadzkiego, wydawcy pierwszych tomików poezji Adama Mickiewicza. Architektura budowli ma cechy późnego baroku i klasycyzmu. Najbardziej ozdobny element stanowi wychodząca na dziedziniec fasada. Obecnie w dawnym pałacu znajduje się hotel Shakespeare.

    Pałac przy ul. Bernardyńskiej należał do hrabiego Olizara, a później do rodziny drukarza Józefa Zawadzkiego
    | Fot. Marian Paluszkiewicz

    Klasztor w miejscu pałacu Sapiehów

    U wylotu zaułka mieści się kościół św. Michała Archanioła i klasztor bernardynek. Jest to jedyny w Wilnie zespół budynków renesansowych. Prof. Juliusz Kłos pisał, że w XVI wieku w miejscu klasztoru wznosił się pałac Sapiehów.

    „Lew Sapieha, kanclerz i hetman litewski, darował bernardynkom pałac swój w sąsiedztwie kościoła Bernardynów, przerabiając go na klasztor dla 24 zakonnic oraz ufundował przy nim w 1594 r. kościół pw. św. Michała Archanioła. Kościół w stylu przejściowym od gotyku do renesansu, wykończony prawdopodobnie w 1625 r.” — pisał prof. Kłos.

    Niedaleko ołtarza głównego znajduje się nagrobek fundatora i jego dwóch żon. W krypcie kościoła spoczywają szczątki wielu Sapiehów. W kościele i dawnym klasztorze obecnie czynne jest Muzeum Dziedzictwa Kościelnego.

    Czytaj więcej: (Nie)tradycyjne Muzeum Dziedzictwa Kościelnego

    W miejscu klasztoru bernardynek wznosił się pałac Sapiehów
    | Fot. Marian Paluszkiewicz

    Pałac Honestich

    Mijając mostek nad Wilenką trafiamy na Zarzecze. Tu, przy ulicy Užupio w budynku nr 7 mieścił się dawniej pałac Honestich. „Wzniesiony w stylu poważnego klasycyzmu w XIX w., o surowych, monumentalnych formach. Zwłaszcza ryzalit środkowy wykazuje znaczną wartość architektoniczną. Pałac ten, choć znajduje się dziś jeszcze w ręku właścicieli, podupadł ogromnie i wymaga należytej konserwacji (…)” — pisał w 1937 r. prof. Juliusz Kłos.

    Pierwszym właścicielem, wzniesionego w 1841 r. pałacu, był wilnianin A. Jasewicz. Własnością Honestich pałac stał się dopiero w 1905 r., kiedy odziedziczyła go Aleksandra Jasewicz-Honesti, żona sekretarza gubernialnego Tomasza Honestiego. Po śmierci Aleksandry pałac przypadł w spadku jej dzieciom — synowi Wiktorowi oraz trzem córkom. Budynek był ich własnością aż do II wojny światowej. W czasach sowieckich dawny pałac znacjonalizowano i podzielono na mieszkania. Na parterze mieścił się sklep i fryzjernia. Obecnie też znajdują się tu mieszkania, sklep oraz kawiarnia.

    Sztab Samoobrony Wileńskiej

    Waldemar Wołkanowski, historyk, wilnianista, pisze, że w kompleksie pałacowym Honestich działał sztab utworzonej w październiku 1918 r. Samoobrony Wileńskiej: „Przez kilka dni zgłaszali się tam ochotnicy, którzy zareagowali na możliwość przyłączenia się do zbrojnych oddziałów. Cele były jasne: dokończyć rozbrojenie Niemców i dopilnować, aby opuścili Wilno, przejąć wszystkie najważniejsze obiekty i być gotowym do walki z nowym agresorem, którego nawała zbliżała się od wschodu. W jeden z mroźnych, grudniowych dni do sztabu zgłosił się Antoni Wiwulski. Został zaprzysiężony do Samoobrony, która wraz z przyjazdem generała Władysława Wejtki, została formalnie włączona do Wojska Polskiego (…). Trafił do małego oddziału, który pełnił służbę wartowniczą”.

    Czytaj więcej: Wędrówki ulicami wileńskimi: Antoni Wiwulski — twórca pomnika Grunwaldzkiego i Trzech Krzyży

    Poczucie obowiązku przypłacił życiem

    „Po nocy sylwestrowej z 1918 na 1919 rok, przez cztery dni oddział, w którym służył Wiwulski, pełnił warty głównie na Zarzeczu, przy prochowni i koło Rossy. Warty zmieniały się rzadko, a po powrocie do koszar spać przychodziło na twardych ławach w nieogrzewanych salach. Już 2 stycznia jedna z właścicielek domu na Zarzeczu, panna Celestyna Honesti, zwróciła uwagę na zły stan fizyczny Wiwulskiego. Zaproponowała, aby zamiast w koszarach przyszedł spać do salonu w jej mieszkaniu. Przespał się zaledwie do czwartej rano, po czym zerwał się, twierdząc, że odpoczął znakomicie i jest gotów do kolejnej warty. Protestującej pannie Honesti tłumaczył, że jego towarzysze marzną i musi kogoś z nich zmienić. Wtedy też oddał jednemu z przemarzniętych żołnierzy swój płaszcz” — pisze Waldemar Wołkanowski.

    Płaszcz Wiwulskiego

    5 stycznia Wiwulski czuł się już niedobrze, miał gorączkę. Tej samej nocy do Wilna weszli bolszewicy. Sztab został ostrzelany i zajęty. Rankiem 6 stycznia udało się z budynku wydostać chorego Wiwulskiego. Zapalenie płuc postępowało, a sprowadzeni lekarze byli bezradni. Antoni Wiwulski zmarł 10 stycznia 1919 r. Twórca Trzech Krzyży w Wilnie i pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie został pochowany w krypcie kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa (wzniesionego według projektu Wiwulskiego). W 1964 r. szczątki przeniesiono na cmentarz na Rossie. O ostatniej warcie Wiwulskiego przypomina odlany z brązu płaszcz, który oddał zziębniętemu koledze. Rzeźbę umieszczono w pobliżu pałacu Honestich, na ścianie kamienicy nr 5, przy której artysta pełnił swój ostatni dyżur.

    WIĘCEJ NIŻEJ | Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Czytaj więcej: Wilno oddało hołd Antoniemu Wiwulskiemu


    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    Renata Dunajewska: „Uważam pracę za drugi dom, a zespół za drugą rodzinę”

    Justyna Giedrojć: Jak odebrała Pani nominację do tytułu „Polak Roku”? Renata Dunajewska: Po pierwsze było to dla mnie bardzo wielkim zaskoczeniem, bo nie należę do żadnej organizacji. Zastanawiałam się, jak mogę się odnaleźć wśród osób, które zostały nominowane do tytułu...

    Świąteczna atmosfera na ulicach miasta. Wilno gotowe na świętowanie Bożego Narodzenia

    — Wilno od dawna słynie z pięknych świątecznych dekoracji, jakie można podziwiać na ulicach w okresie bożonarodzeniowym. To przyciąga turystów zarówno z Litwy jak i z zagranicy — zapowiada Dovilė Aleksandravičienė, dyrektorka agencji rozwoju turystyki i biznesu Go Vilnius.  Główna...

    Place Wilna. Ziemie Izmaila i Tahatara oraz plac Niepodległości

    Nazwę swą zawdzięcza wizycie Madeleine Albright (1937–2022). Sekretarz stanu USA odwiedziła Wilno w 1996 r. Z tej okazji skwer, na którym znajduje się jedna z najstarszych w mieście fontann, otrzymał nazwę placu Waszyngtona. Pojawił się też tu głaz, upamiętniający...

    Ostatni bard Wielkiego Księstwa Litewskiego

    Teodor Bujnicki urodził się w Wilnie 13 grudnia 1907 r. – Przez jakiś czas mieszkał z rodzicami w Petersburgu. Po śmierci męża Zofia Bujnicka, matka przyszłego poety, wróciła do Wilna. Teodor Bujnicki ukończył Państwowe Gimnazjum im. Joachima Lelewela. Było...