Drodzy wyborcy,
W tym artykule dla wyborców mniejszości etnicznych przekazujemy Wam najważniejsze informacje na temat wyborów prezydenckich i referendum w sprawie zachowania obywatelstwa, które odbędą się 12 maja 2024 roku. Mamy nadzieję, że zachęci to Państwa do aktywnego i obywatelskiego udziału w życiu politycznym, wyboru głowy państwa i wyrażenia swojej woli w ważnej kwestii narodowej w referendum w sprawie zachowania obywatelstwa.
Lina Petronienė, Przewodnicząca Głównej Komisji Wyborczej (VRK)
Co warto wiedzieć?
Wybory i referenda są organizowane przez Główną Komisję Wyborczą. Wybory prezydenckie i referendum w sprawie zachowania obywatelstwa odbędą się na całej Litwie i za granicą.
Wybory prezydenckie i referendum odbywają się w jednym jednomandatowym okręgu wyborczym, który pokrywa się z terytorium Republiki Litewskiej, dzięki czemu obywatele Republiki Litewskiej głosujący na Litwie i za granicą otrzymają te same karty do głosowania.
Wybory i referenda w każdym litewskim samorządzie są organizowane i przeprowadzane przez samorządowe komisje wyborcze, których obszar działania pokrywa się z terytorium danego samorządu.
W celu zorganizowania i przeprowadzenia wyborów i referendów, terytoria samorządów Litwy są podzielone na lokale wyborcze, biorąc pod uwagę wygodę wyborców w dotarciu do lokali wyborczych oraz liczbę wyborców, która nie może przekroczyć 5 tys. wyborców na lokal wyborczy. Pracę obwodów wyborczych organizują obwodowe komisje wyborcze. Łącznie dla obywateli otwartych będzie 1895 lokali wyborczych do głosowania w tych wyborach prezydenckich i referendum.
Głosowanie jest organizowane i liczone przez komisje wyborcze w placówkach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i na statkach pływających pod banderą Republiki Litewskiej.
Kto może głosować w tych wyborach?
Prawo do wyboru Prezydenta Republiki Litewskiej i wyrażenia swojej woli w referendum mają obywatele Republiki Litewskiej w wieku co najmniej 18 lat, mieszkający zarówno na terytorium Republiki Litewskiej, jak i za granicą.
Lista wyborców jest sporządzana na podstawie danych zawartych w rejestrze ludności Litwy, który jest prowadzony przez Państwowe Centrum Rejestrów. Gwarantuje to, że nikt nie zostanie wpisany na listę wyborców dwukrotnie.
Według danych Głównej Komisji Wyborczej do głosowania w wyborach i referendum uprawnionych będzie łącznie ponad 2 mln 330 tys. wyborców. Będą oni głosować w 1895 lokalach wyborczych na terenie całej Litwy.
Możesz sprawdzić, czy jesteś na liście wyborców na portalu e-usług www.rinkejopuslapis.lt lub dzwoniąc pod krótki bezpłatny numer informacyjny 1855 (od 17 kwietnia 2024 r.).
Głosowanie za granicą
Wyborcy mieszkający lub czasowo przebywający za granicą mają prawo do głosowania w wyborach prezydenckich oraz do wyrażenia swojej woli w referendum w sprawie zachowania obywatelstwa.
Wyborcy za granicą będą mogli głosować za pośrednictwem poczty lub osobiście w misji dyplomatycznej lub urzędzie konsularnym Republiki Litewskiej.
Wyborcy zamierzający głosować za granicą muszą zarejestrować się w elektronicznym systemie rejestracji wyborców głosujących za granicą. Można go znaleźć na portalu usług elektronicznych „Strona wyborcy” pod adresem www.rinkejopuslapis.lt.
W przypadku wyborców głosujących korespondencyjnie karty do głosowania zostaną wysłane zgodnie z danymi podanymi w elektronicznym systemie rejestracji wyborców głosujących za granicą: na adres zamieszkania w obcym kraju. Jeśli zdecydujesz się głosować osobiście, będziesz musiał stawić się w ambasadzie lub placówce konsularnej w określonych dniach i godzinach.
VRK zwraca uwagę, że jeśli wyborca głosuje w kraju, w którym nie ma ambasady lub urzędu konsularnego Republiki Litewskiej, wyborca sam musi pokryć koszty odesłania dokumentów do głosowania do ambasady lub urzędu konsularnego, który wysłał dokumenty do głosowania. Ambasady lub urzędy konsularne Republiki Litewskiej nie ponoszą odpowiedzialności za wiarygodność poczty.
Zawiadomienie o wyborach
Kodeks wyborczy stanowi, że obwodowe komisje wyborcze rozsyłają wyborcom zawiadomienia o wyborach. Są to zaproszenia informacyjne dla uprawnionych wyborców do stawienia się do głosowania.
Obwieszczenia te są doręczane osobiście tylko tym osobom, które są uprawnione do głosowania w domu.
Pozostałym wyborcom zostaną one wrzucone do skrzynek pocztowych zgodnie z zadeklarowanym miejscem zamieszkania. Wyborcy mieszkający pod tym samym adresem otrzymają tylko jedno zawiadomienie o wyborach i referendum. Główna Komisja Wyborcza zachęca do sprawdzania skrzynek pocztowych w okresie poprzedzającym wybory.
Warto wiedzieć, że zawiadomienie o wyborach jest jedynie dokumentem informacyjnym. Nie jest konieczne zabieranie tych zawiadomień ze sobą, gdy idziesz do urn wyborczych.
Gdzie i kiedy głosować?
Wyborcy mają prawo głosować nie tylko w dniu wyborów, ale także z wyprzedzeniem.
We wszystkich przypadkach podczas głosowania musisz mieć przy sobie dokument tożsamości: paszport, dowód osobisty, prawo jazdy lub inny oficjalny dokument ze zdjęciem i numerem osobowym (lit. asmens kodas).
Głosowanie przed dniem wyborów w samorządach
Wyborcy, którzy nie mogą głosować w dniu wyborów, mają prawo do głosowania w określonych terminach z wyprzedzeniem w budynku samorządu i/lub w innym miejscu uzgodnionym z administracją samorządu.
Lista miejsc do głosowania z wyprzedzeniem jest publikowana na stronie internetowej Głównej Komisji Wyborczej, www.vrk.lt.
Głosowanie odbędzie się w dniach 7, 8 i 9 maja od godz. 7.00 do 20.00.
W przypadku, gdy w wyborach 12 maja prezydent nie zostanie wybrany, wybory prezydenckie zostaną powtórzone dwa tygodnie później, z wcześniejszym głosowaniem w dniach 21, 22 i 23 maja w godzinach od 7.00 do 20.00.
Głosowanie w specjalnych lokalach wyborczych
W specjalnych punktach wyborczych mają prawo obywatele, którzy:
- przebywają w zakładach opieki zdrowotnej
- mieszkają w placówkach opieki społecznej lub opiekuńczych
- służą lub pracują w siłach zbrojnych;
- służą w służbie cywilnej lub na misji;
- odbywają karę w miejscach aresztowania lub pozbawienia wolności oraz przebywają w ośrodkach detencyjnych lub aresztach śledczych.
Głosowanie w specjalnych punktach wyborczych odbędzie się w dniach 8, 9 i 10 maja w godzinach otwarcia lokali wyborczych.
Ponowne głosowanie w specjalnych punktach wyborczych odbędzie się w dniach 22, 23 i 24 maja w godzinach otwarcia lokali specjalnych.
Personel (taki jak lekarze, pielęgniarki lub personel administracyjny) nie jest uprawniony do głosowania w specjalnych punktach wyborczych.
Listy specjalnych lokali wyborczych są publikowane na stronie internetowej Głównej Komisji Wyborczej przed wyborami pod adresem: www.vrk.lt.
Głosowanie z domu
Głosować z domu mogą:
- wyborcy z niepełnosprawnościami;
- bliscy opiekujący się lub opiekujący się osobą z niepełnosprawnością w domu;
- wyborcy, którzy są w samoizolacji;
- osoby tymczasowo niezdolne do głosowania z powodu choroby;
- wyborcy w wieku 70 lat i starsi.
Wyborcy uprawnieni do głosowania z domu nie są automatycznie umieszczani na liście wyborców głosujących z domu. Aby skorzystać z prawa do głosowania z domu, muszą wypełnić formularz wniosku o głosowanie z domu.
Wniosek o głosowanie z domu można złożyć:
- członkowi komisji wyborczej, który przyniósł zawiadomienie o wyborach do domu wyborcy;
- dzwoniąc pod płatny numer telefonu 1855;
- pocztą elektroniczną na adres e-mail obwodowej komisji wyborczej (dane kontaktowe obwodowych komisji wyborczych są dostępne na stronie internetowej www.vrk.lt);
- telefonicznie z obwodowej komisji wyborczej (dane kontaktowe obwodowych komisji wyborczych są opublikowane na stronie internetowej www.vrk.lt);
- za pośrednictwem portalu usług elektronicznych www.rinkejopuslapis.lt.
Wnioski o głosowanie z domu będą przyjmowane do 8 maja 2024 roku.
Przed głosowaniem powtórnym wnioski od wyborców, którzy nie złożyli wniosku o głosowanie z domu podczas pierwszego głosowania, będą przyjmowane do 22 maja.
Spis wyborców głosujących z domu zostanie sporządzony i zatwierdzony przez obwodowe komisje wyborcze do godz. 12.00 w dniu 9 maja (przed ponownym głosowaniem do godz. 12.00 w dniu 23 maja).
Harmonogram ten jest jawny. Jego kopia zostanie wywieszona na tablicy ogłoszeń obwodowej komisji wyborczej w dniu zatwierdzenia harmonogramu i opublikowana na stronie internetowej Głównej Komisji Wyborczej www.vrk.lt.
Członkowie komisji wyborczych przyjadą do domu wyborcy we wskazanych dniach i przywiozą karty do głosowania.
Głosowanie z domu odbędzie się 10 i 11 maja w godzinach od 8 do 20.
Powtórne głosowanie w domu zaplanowano na 24 i 25 maja w godzinach od 8 do 20.
Głosowanie z domu dla wyborców przebywających czasowo na obszarze danego obwodu wyborczego i nieumieszczonych w spisie wyborców tego obwodu zorganizują samorządowe komisje wyborcze. Wnioski o głosowanie z domu od takich wyborców będą przyjmowane do 7 maja 2024 r. (do 21 maja w przypadku powtórnego głosowania).
Samorządowe komisje wyborcze sporządzają spisy tych wyborców w dniu 8 maja (22 maja dla ponownego głosowania).
Wyborcy przebywający czasowo na obszarze danego obwodu wyborczego i nieumieszczeni w spisie wyborców tego obwodu zostaną dopuszczeni do głosowania z domu przez samorządowe komisje wyborcze w dniu 9 maja. W czasie ponownego głosowania ci wyborcy będą mogli głosować z domu w dniu 23 maja.
WAŻNE! Wyborcy, którzy złożyli wniosek o głosowanie z domu przed pierwszym głosowaniem, nie muszą składać wniosku ponownie przed ponownym głosowaniem. Zostaną oni automatycznie dodani do listy wyborców głosujących z domu w czasie powtórnego głosowania.
Głosowanie w dniu wyborów
Głosowanie w wyborach prezydenckich i referendum w sprawie zachowania obywatelstwa odbędzie się 12 maja w godzinach od 7:00 do 20:00.
Podczas głosowania wyborcy otrzymają 2 karty do głosowania. Jedna karta zostanie wykorzystana do głosowania na kandydata na Prezydenta Republiki, a druga do wyrażenia swojej woli w referendum w sprawie zachowania obywatelstwa.
Jeśli Prezydent Republiki nie zostanie wybrany w pierwszym głosowaniu, ponowne głosowanie zostanie zorganizowane dwa tygodnie później, 26 maja w godzinach od 7:00 do 20:00.
W ponownym głosowaniu wyborcy otrzymają tylko jedną kartę do głosowania i wybiorą Prezydenta Republiki spośród dwóch kandydatów, którzy otrzymali największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu.
Ogłoszenie kandydatów i ich list
Główna Komisja Wyborcza, zgodnie z Kodeksem Wyborczym, opublikuje nazwiska kandydatów startujących w wyborach Prezydenta Republiki co najmniej 30 dni przed wyborami, tj. do 12 kwietnia.
Biografie kandydatów i inne informacje do wiadomości wyborców o kandydatach są publikowane na stronie internetowej Głównej Komisji Wyborczej www.vrk.lt.
Reklama polityczna
Reklama polityczna oznacza rozpowszechnianie pozytywnych lub negatywnych informacji w dowolnej formie i za pomocą dowolnych środków w imieniu lub w interesie polityka państwowego, organizacji politycznej, członka organizacji politycznej, uczestnika kampanii wyborczej, kandydata, w dowolnej formie i za pomocą dowolnych środków, odpłatnie lub nieodpłatnie, podczas wyborczych kampanii politycznych lub między nimi, mające na celu wpłynięcie na wynik wyborów lub motywację wyborców do głosowania w wyborach, lub których rozpowszechnianie służy promowaniu polityka państwowego, organizacji politycznej, członka organizacji politycznej, uczestnika politycznej kampanii wyborczej, kandydata lub ich poglądów, celów lub programu.
Reklamę polityczną za wynagrodzeniem definiuje się jako reklamę polityczną, która jest przygotowywana, produkowana lub rozpowszechniana za wynagrodzeniem, lub w przypadku której do jej przygotowania, produkcji lub rozpowszechniania wykorzystywane są środki finansowe, lub w której wykorzystywane są osoby zwykle zaangażowane w świadczenie takich usług za wynagrodzeniem.
Odpłatna reklama polityczna musi wyraźnie odróżniać się od innych rozpowszechnianych informacji. Musi być wyraźnie oznaczona od początku kampanii politycznej do ogłoszenia ostatecznych wyników wyborów, ze wskazaniem źródła funduszy, sponsora itp.
Nieoznakowana reklama polityczna będzie uznawana za ukrytą reklamę polityczną. Reklama polityczna, która nie jest oznaczona zgodnie z określonymi wymogami, oraz ukryta reklama polityczna są zabronione.
Kodeks wyborczy stanowi, że reklama polityczna NIE obejmuje:
- nieodpłatnego rozpowszechniania w okresie kampanii politycznej rutynowych przekazów informacyjnych o działalności polityków państwowych, partii politycznych i kandydatów;
- informacji o programach wyborczych rozpowszechnianych nieodpłatnie w okresie kampanii politycznej przez wytwórców i dystrybutorów informacji publicznej za pośrednictwem środków masowego przekazu, zgodnie z zasadami obiektywizmu i równości uczestników kampanii politycznej.
Prawo zabrania rozpowszechniania reklam politycznych:
- na pierwszej stronie czasopisma;
- jeśli jej rozpowszechnianie jest sprzeczne z Konstytucją Republiki Litewskiej i prawem;
- bezpłatnie, z wyjątkiem programów dyskusyjnych.
Ponadto zabroniona jest instalacja i rozpowszechnianie zewnętrznej reklamy politycznej:
- na budynkach, w których mieszczą się instytucje i organy państwowe i komunalne;
- na pojazdach transportu publicznego używanych przez przedsiębiorstwa państwowe lub komunalne, z wyjątkiem określonych przypadków;
- na drogach samochodowych, w ich strefach ochrony sanitarnej, na ulicach i w ich pobliżu, jeśli może to utrudniać środki regulacji ruchu, znaki drogowe, ograniczać widoczność, oślepiać, rozpraszać lub w inny sposób zagrażać uczestnikom ruchu drogowego, zabronione jest stosowanie reklam imitujących znaki drogowe;
- na posągach i pomnikach;
- w odległości 50 metrów wokół budynku, w którym znajduje się lokal wyborczy;
- bez pisemnej zgody właściciela gruntu, budynków lub innych obiektów, na których lub w których zostały umieszczone;
- na obszarach chronionych i nieruchomych dobrach kultury, a także na ich terytoriach, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez organ odpowiedzialny za ochronę dóbr kultury i zarządcę obszaru chronionego.
Agitacja wyborcza i jej zakaz
Zabrania się prowadzenia agitacji wyborczej, niezależnie od jej metod, form i środków, od 7 godzin przed rozpoczęciem wyborów oraz w dniu wyborów do końca okresu głosowania, tj. od 12 maja od godz. 12.00 do godz. 20.00, z wyjątkiem zewnętrznej reklamy politycznej wywieszonej przed rozpoczęciem tego zakazu prowadzenia kampanii wyborczej. W okresie obowiązywania zakazu prowadzenia kampanii wyborczej oraz podczas głosowania przedterminowego w lokalu wyborczym ani w odległości 50 metrów wokół budynku, w którym znajduje się lokal wyborczy, nie mogą znajdować się żadne wizualne ani dźwiękowe materiały wyborcze (inne niż wydane przez Główną Komisję Wyborczą).
Zakaz rozpowszechniania materiałów wyborczych w okresie ponownego głosowania obowiązuje od godz. 0.00 dnia 26 maja do godz. 20.00 dnia 26 maja.
Narodowe Radio i Telewizja organizują i nadają specjalne programy z okazji wyborów Prezydenta Republiki i referendum w sprawie zachowania obywatelstwa. Audycje te będą emitowane na kanałach Narodowego Radia i Telewizji oraz na portalu www.lrt.lt.
Przekupstwo wyborców
Próba wpłynięcia na wolę wyborcy jest znana jako przekupstwo wyborcze. Przekupstwo wyborców to również zgoda wyborcy na bycie przekupionym. Przekupywanie wyborców jest zabronione. Warto wiedzieć, że przekupstwo wyborców może skutkować grzywną w wysokości od 300 do 560 euro, jeśli zagłosujesz za łapówkę lub przekupisz innych.
Warto wiedzieć — jesteś przekupywany, jeśli oferowane są Ci: prezenty, różne nagrody, pieniądze, artykuły gospodarstwa domowego, praca, usługi, bilety na koncerty lub wydarzenia kulturalne itp.
Za przekupstwo wyborców nie uznaje się: programu działalności organizacji politycznej lub kandydata, programu wyborczego, biografii kandydata, publikacji o charakterze informacyjnym, kalendarzy, pocztówek, naklejek.
Kandydaci mogą rozdawać takie materiały wyborcom.
Możesz zgłosić, jeśli jesteś przekupywany lub zmuszany do głosowania w inny sposób niż chcesz:
- dzwoniąc pod ogólny numer alarmowy 112;
- dzwoniąc pod bezpłatny krótki numer 1855 Głównej Komisji Wyborczej;
- wysyłając wiadomość e-mail do Głównej Komisji Wyborczej na adres rinkim@vrk.lt.
Karty do głosowania w wyborach
Wszyscy wyborcy, którzy zamierzają głosować, otrzymają dwie karty do głosowania: jedną do głosowania na kandydata na Prezydenta Republiki i jedną do wyrażenia swojej woli w referendum w sprawie zachowania obywatelstwa.
Aby zapewnić wyborcom z wadami wzroku możliwość samodzielnego głosowania, Główna Komisja Wyborcza zarządziła umieszczenie w lokalach wyborczych specjalnych nakładek na karty do głosowania, które umożliwią wyborcom z wadami wzroku oddanie głosu bez pomocy innych osób, osobiście i w sposób tajny.
Wyborca, który nie jest w stanie głosować samodzielnie z powodu niepełnosprawności, musi mieć możliwość wyboru głosowania z pomocą innej osoby, której ufa, lub głosowania w lokalach wyborczych dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Na karcie do głosowania w wyborach Prezydenta Republiki wszyscy kandydaci będą wymienieni w kolejności alfabetycznej. Nazwa partii politycznej, która nominowała kandydata, pojawi się również na karcie do głosowania obok nazwiska (nazwisk) każdego kandydata lub nazwisko kandydata zostanie oznaczone jako „Samodzielny kandydat” (lit. išsikėlė pats).
Karta do głosowania w referendum w sprawie zachowania obywatelstwa będzie zawierać tekst pytania zadawanego wyborcy oraz dwie opcje głosowania: „TAK” lub „NIE”.
Gdzie mogę znaleźć informacje o wyborach?
Najbardziej wiarygodne informacje na temat wyborów są dostępne na stronie internetowej Głównej Komisji Wyborczej pod adresem www.vrk.lt, na portalu e-usług „Strona wyborcy” pod adresem www.rinkejopuslapis.lt oraz na portalach społecznościowych Głównej Komisji Wyborczej na Facebooku i Instagramie.
Informacje telefoniczne
Krótki numer 1855, pod którym można uzyskać informacje na temat wyborów, został uruchomiony 17 kwietnia. Usługa ta jest płatna.
Na krótki numer 1855 można dzwonić ze wszystkich sieci operatorów działających na Litwie od 17 kwietnia do 9 czerwca codziennie o godzinie 20:00, w tym w weekendy, od 7:00 do 20:00.
Koszt połączenia zależy od stawek ustalanych przez operatorów telefonicznych. Główna Komisja Wyborcza nie czerpie żadnych zysków z obsługi połączeń.
Można połączyć się z płatnym krótkim numerem 1855, aby dowiedzieć się:
- czy dana osoba znajduje się na liście wyborców;
- w którym lokalu wyborczym wyborca może głosować;
- o możliwości głosowania przed dniem głosowania, jeśli wyborca nie będzie w swoim lokalu wyborczym w dniu głosowania;
- jak głosować, jeśli wyborca jest chory i nie może dotrzeć do swojego lokalu wyborczego w dniu wyborów;
- jak skontaktować się z miejską lub obwodową komisją wyborczą, adres komisji wyborczej i inne informacje istotne dla wyborcy.
Zostaniesz poproszony o podanie swojego imienia i nazwiska oraz osobistego numeru identyfikacyjnego w celu uzyskania informacji o tym, czy figurujesz w spisie wyborców.
Żadne dane osobowe wyborcy nie zostaną podane, jeśli zadzwonisz pod ten numer telefonu.
Możesz również skorzystać z numeru infolinii 1855, aby zgłosić naruszenie prawa wyborczego. Anonimowe skargi wyborców nie będą rejestrowane.
Ewentualne naruszenia prawa wyborczego można zawsze zgłaszać do Głównej Komisji Wyborczej na adres rinkim@vrk.lt.
Do zobaczenia na wyborach!
Główna Komisja Wyborcza Republiki Litewskiej
Przykłady kart do głosowania w wyborach Republiki Litewskiej
Zam. 2779