„W III kwartale 2024 r. 1 mln 481,6 tys. mieszkańców było zatrudnionych lub miało pracę. Liczba zatrudnionych osób wzrosła o 9,9 tys. w ciągu roku. Jednak i w 2024 r. obserwowane jest spowolnienie na rynku pracy. Najwyższy wskaźnik zatrudnienia odnotowano w III kwartale 2022 r. (75,2 proc.), ze względu na korzystne trendy migracyjne i rosnącą siłę roboczą. W ciągu dwóch lat zatrudnienie spadło o 1 pkt proc., ale pozostało o 1 pkt proc. wyższe niż w III kwartale 2019 r. Innymi słowy, rynek pracy utrzymuje umiarkowane trendy i nie wykazuje większych zmian” – poinformowano „Kurier Wileński” w Służbie Zatrudnienia.
Sztuczna inteligencja a rynek pracy
W 2024 r. zaobserwowano rozbieżne trendy we wszystkich sektorach gospodarki kraju. Krajowy wskaźnik wakatów, tj. liczba nieobsadzonych stanowisk (po wyeliminowaniu efektów sezonowych i dni roboczych), pozostał stabilny w tym roku, na poziomie 2 proc. w III kwartale, według Państwowej Agencji Danych.
Sektory o wskaźniku wakatów powyżej średniej krajowej to: administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (wskaźnik wakatów 5,4 proc.), transport i gospodarka magazynowa (3,2 proc.), działalność finansowa i ubezpieczeniowa (2,7 proc.) oraz zatrudnienie i szkolenia (2,7 proc.), dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz rekultywacja (2,4 proc.), opieka zdrowotna i pomoc społeczna (2,3 proc.), informacja i komunikacja (2,2 proc.), działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (2,1 proc.).
„W 2024 r. wpływ sztucznej inteligencji (AI) na rynek pracy był szczególnie widoczny. Ludzie i organizacje w całym kraju testują i stosują ChatGPT, Google Bard i inne narzędzia tzw. internetu rzeczy (IoT) w prawdziwym życiu. W niedalekiej przyszłości IoT zmieni wiele miejsc pracy i rynek pracy. Sztuczna inteligencja wpłynęła już na 25 proc. miejsc pracy. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju przewiduje, że w najbliższej przyszłości wpływ ten wzrośnie do 70 proc.” – czytamy w stanowisku SZ.
Według danych Służby Zatrudnienia prawdopodobnie zmniejszy to liczbę pracowników w firmach, przyczyni się do optymalizacji kosztów eksploatacji lub doprowadzi do innowacji tworzących większą wartość dla klientów.
Oprócz automatyzacji powtarzalnych zadań sztuczna inteligencja zmienia zapotrzebowanie na umiejętności pracowników, przy rosnącym zapotrzebowaniu na specjalistów cyfrowych, programistów i analityków danych. Jednocześnie technologia ta stanowi wyzwanie dla sektorów i pracowników, którzy nie są w stanie dostosować się do zmian.
Poszukiwane zawody w 2024 r.
W 2024 r. można było zaobserwować, jak sektory produkcyjne tracą konkurencyjność i inicjują zwolnienia grupowe. „W tym roku krajowe firmy zajmujące się szyciem doświadczyły spowolnienia gospodarczego, a duża liczba pracowników została zwolniona lub firmy zostały zamknięte z powodu bankructwa” – podkreślono w komunikacie.
Oferty pracy były bardziej dostępne niż w ubiegłym roku dla: kierowników produkcji i brygadzistów produkcji, analityków, lekarzy, inżynierów chemików, techników inżynierii lądowej i wodnej, techników elektrotechników, techników inżynierii mechanicznej, magazynierów, urzędników ds. obsługi zapytań i informacji, recepcjonistów hotelowych, strażników więziennych i operatorów stacji paliw, kasjerów, pracowników hodowli grzybów, hodowców zwierząt, mechaników silników lotniczych, stolarzy i operatorów maszyn do obróbki drewna, tapicerów, rzeźników i sprzedawców ryb, ślusarzy, operatorów produkcji papieru i wyrobów z tworzyw sztucznych, kierowców autobusów, operatorów dźwigów i urządzeń podnoszących oraz operatorów platform i wózków widłowych.
Liczba ofert pracy była większa niż liczba osób rozpoczynających poszukiwanie pracy dla: inżynierów budownictwa i techników inżynierów, inżynierów elektryków i techników inżynierów, techników mechaników, lekarzy i techników pielęgniarstwa, psychologów, nauczycieli, nauczycieli uczniów ze specjalnymi potrzebami, kucharzy, operatorów stacji benzynowych, kasjerów, wykwalifikowanych pracowników budowlanych, wykwalifikowanych pracowników rolnych oraz wykwalifikowanych pracowników produkcji, a także kierowców pojazdów ciężarowych i towarowych, kierowców autobusów.
Trendy w planowaniu kariery
„Niepewność gospodarcza, trwające aktywne działania wojenne na Ukrainie i inne napięcia geopolityczne mają wpływ na litewską gospodarkę, a tym samym na rynek pracy. Jednak w tym kontekście krajowy rynek pracy pozostał odporny w 2024 r., przy wzroście zatrudnienia. Biorąc pod uwagę wahania sezonowe, zarejestrowane bezrobocie w 2025 r. prawdopodobnie pozostanie podobne do poprzedniego roku. Litwa jest jednym z najbardziej starzejących się krajów, ze stale malejącą liczbą ludności w wieku produkcyjnym. Udział ludności w wieku produkcyjnym na Litwie spadł z 67,5 proc. do 65,1 proc. w latach 2010–2023, zmniejszając wzrost realnego PKB na mieszkańca o 4,5 pkt proc. (dane Banku Litwy). Według Eurostatu od 2025 r. liczba ludności w wieku produkcyjnym na Litwie zacznie spadać z powodu ujemnej naturalnej zmiany liczby ludności i mniej korzystnej migracji” – poinformowano „Kurier Wileński” w Służbie Zatrudnienia.
Jednym z najważniejszych rozwiązań jest planowanie zastępowania pracowników i promowanie integracji starszych pracowników, inwestowanie w rozwój umiejętności i bardziej elastyczne warunki pracy oraz zmiana stereotypów społeczeństwa wobec starszych pracowników.
Kolejny trend – przerwy w karierze – to zjawisko, które w tym roku był coraz bardziej powszechne na litewskim rynku pracy. Odzwierciedlają one wysiłki pracowników i pracodawców mające na celu dostosowanie się do zmian w nowoczesnej kulturze pracy. Powody takich przerw w karierze są różne, takie jak: zapobieganie wypaleniu zawodowemu, zmiana kierunku kariery, poprawa zdrowia psychicznego lub zdobywanie nowych umiejętności.
Jest to nowa rzeczywistość na rynku pracy, a trend ten jest szczególnie widoczny wśród młodych profesjonalistów i wysoko wykwalifikowanych pracowników. Intensywne tempo pracy i napięcie emocjonalne w branżach kreatywnych, IT i finansach często prowadzą do przerw. Sztuczna inteligencja również przyczynia się do tego zjawiska. Automatyzacja i wykorzystanie IoT budzą obawy o stabilność zatrudnienia, prowadząc pracowników do tymczasowego opuszczenia rynku w celu przekwalifikowania się lub zdobycia nowych kompetencji.
Pracodawcy śledzą rynek
Pracodawcy reagują na ten pojawiający się trend, szukając sposobów na zapewnienie lojalności i motywacji pracowników. Bardziej elastyczne warunki pracy, polityka „otwartych drzwi” dla powracających pracowników i umowy krótkoterminowe stają się coraz popularniejsze.
Strategie marketingowe pracodawców ulegają innowacjom. Wiele firm stosuje intrygujące opisy stanowisk i nieszablonowe oferty pracy, aby podkreślić wyjątkową kulturę miejsca pracy, możliwości rozwoju i perspektywy rozwoju osobistego. Na przykład „ambasador uśmiechu w piekarni” lub „testerzy terminali odlotowych” przyciągają większą uwagę kandydatów.
Sieci społecznościowe często stają się kluczową platformą narzędziową. Firmy tworzą filmy, dzielą się historiami pracowników i pokazują rzeczywiste warunki pracy. Takie treści budują emocjonalną więź z kandydatami i wzmacniają wizerunek firmy.
Czytaj więcej: Rynek pracy zaczął się ożywiać
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 1 (2) 04-10/01/2025