— W litewskim ustawodawstwie nie ma konkretnych wskazówek, od kiedy można dzieciom pozwolić na samodzielne uczęszczanie do szkoły. Rodzice muszą ocenić dojrzałość dziecka — czy potrafi ono zamknąć drzwi, bezpiecznie przejść przez ulicę, rozpoznać zagrożenia i w razie potrzeby zadzwonić do rodziców lub na numer alarmowy. Specjaliści i psychologowie twierdzą, że około 6-7. roku życia niektóre dzieci potrafią już samodzielnie wrócić do domu, zjeść obiad, ale inne potrzebują więcej czasu, żeby nabyć te nawyki. Dlatego bardzo ważne jest, aby wziąć pod uwagę charakter, dojrzałość i środowisko dziecka — wyjaśnia w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Daiva Piličiauskienė, zastępca dyrektora ds. edukacji w Szkole bezpiecznego dziecka im. Algisa Žikevičiusa w Kownie.
Wiek rozwojowy i umiejętności dziecka
Dzieci w wieku 5-7 lat powinny już posiadać podstawową wiedzę z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Powinny rozumieć, czym jest droga i chodnik, wiedzieć, że zabawa na ulicy jest niebezpieczna, umieć przechodzić przez jezdnię na przejściu dla pieszych lub skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną, rozpoznawać kolory zielonej, żółtej i czerwonej sygnalizacji świetlnej oraz rozumieć ich znaczenie. Dziecko musi nauczyć się patrzeć w lewo, w prawo oraz upewniać się, że wszystkie samochody się zatrzymały.
— Od najmłodszych lat należy rozmawiać z dzieckiem i wyjaśniać mu, dlaczego odblask lub jaskrawa kamizelka są potrzebne w ciemności, zwłaszcza na terenach wiejskich. Obowiązkowe jest noszenie kamizelki odblaskowej lub latarki, a także noszenie odblasku na prawym ramieniu lub nodze, ponieważ dzięki temu pieszy, idący pod prąd, jest lepiej widoczny — doradza Daiva Piličiauskienė.
Dzieci powinny znać ogólny numer alarmowy 112 i potrafić powiedzieć swoje imię i nazwisko oraz adres.
Dziecko powinno od małych lat wiedzieć, że nie należy rozmawiać z osobami nieznajomymi. Jeśli rozmawia z nieznajomym, ważne jest, aby pozostać w miejscu, w którym są inni ludzie i w żadnym wypadku nie cofać się w bardziej odległe miejsce. Jeśli coś wydaje się dziwne lub niekomfortowe, nie należy bać się powiedzieć „nie”.
Dziecko także powinno umieć korzystać z technologii, żeby wiedzieć, jak skontaktować się z rodzicami przez telefon. Ale jednocześnie musi też być świadome tego, że nie powinno przeglądać telefonu ani słuchać muzyki podczas spaceru, ponieważ obniża to jego koncentrację i czujność.
Bardzo ważne jest też tłumaczenie dzieciom (i niektórym dorosłym też!), że spóźnienie nie jest powodem do podejmowania ryzyka — w żadnym wypadku nie powinny przebiegać przez ulicę na czerwonym świetle ani w miejscu, w którym jest to zabronione.
| Fot. Freepik.com
Dobry przykład jest najlepszym nauczycielem
— Wyrobienie u dziecka nowego nawyku zajmuje kilka miesięcy. Rodzice powinni sami przestrzegać zasad bezpiecznego ruchu drogowego, dawać dobry przykład, omawiać z dziećmi sygnalizację świetlną i sytuacje na drodze oraz regularnie powtarzać te umiejętności. Zanim pozwolimy dziecku na samodzielną podróż do szkoły, zaleca się kilkukrotne przejechanie z dzieckiem zaplanowaną trasą, ale po pewnym czasie należy ponownie sprawdzić, czy dziecko nadal wybiera bezpieczną drogę i przestrzega zasad, omówić przejścia, niebezpieczne zakręty i bezpieczne miejsca. Warto także wskazać, gdzie można szukać pomocy, na przykład sklep czy dom sąsiada — tłumaczy ekspertka.
Wybór i zapamiętanie najbezpieczniejszej trasy
Trasa może być dłuższa, ale bezpieczna. Wybierając trasę, należy sprawdzić natężenie ruchu na ulicach, czy są tam przejścia dla pieszych z wyznaczonymi miejscami, czy samochody się zatrzymują i czy widoczność na przejściach dla pieszych nie jest ograniczona (czy nic nie blokuje pola widzenia).
Dzieci muszą mieć możliwość poczekania, aż samochód się zatrzyma, i nawiązania kontaktu wzrokowego z kierowcą. Rodzice powinni wybierać trasy z oświetlonymi chodnikami i ulicami oraz unikać ciemnych, zacisznych lub słabo widocznych podwórek, parków i terenów przemysłowych, a także wybierać tereny zaludnione i dobrze utrzymane.
Należy przypomnieć dzieciom, że poruszające się hulajnogi lub rowery podczas chodzenia po chodniku mogą stanowić zagrożenie. Dlatego ważne jest, aby obserwować otoczenie i zachować ostrożność. Dziecku wygodnie jest narysować lub zaznaczyć trasę na mapie z widocznymi punktami orientacyjnymi (sklep, przystanek autobusowy, most); dziecko powinno być w stanie rozpoznać te obiekty. Można również samodzielnie narysować mapę drogi „dom — szkoła — dom”. Ułatwia to wizualne zapamiętanie trasy.
Różne zagrożenia w mieście i na terenie wiejskim
— W mieście panuje duży ruch uliczny, dużo samochodów, rowerów i skuterów, jest wiele skrzyżowań, częste przejścia dla pieszych i jest wielu obcych ludzi. Dlatego należy wybierać trasy z chodnikami i regulowanymi przejściami dla pieszych, uczyć dziecko nawiązywania kontaktu wzrokowego z kierowcami i czekania na zatrzymanie, unikania przechodzenia przez podwórka i parkingi. Konieczne jest też noszenie odblasków lub jaskrawych elementów po zmroku — tłumaczy Daiva Piličiauskienė.
Z kolei na wsi jest mniej chodników, ruch po ulicach odbywa się z większą prędkością, oświetlenie jest słabsze, pobocza są wąskie, a dzikie lub bezpańskie zwierzęta mogą swobodnie się poruszać. Należy zatem chodzić poboczem, z dala od krawędzi jezdni, pod prąd, nosić kamizelkę odblaskową lub latarkę i nosić odblask na prawym ramieniu lub nodze, aby kierowcy lepiej widzieli osobę idącą. Jeśli to możliwe, należy wybierać trasy z chodnikami dla pieszych, unikać nieoświetlonych odcinków i informować rodziców o wybranej trasie.
Bezpieczne podróżowanie transportem publicznym
— Wybierzcie się razem na pierwszą przejażdżkę (lub nawet kilka) — pokażcie cały proces w praktyce. Przygotujcie plan, „co zrobić, jeśli…” — np. autobus nie przyjedzie, zgubisz bilet, ominiesz przystanek. Umówcie się z dzieckiem, aby zadzwoniło lub wysłało SMS-a po przyjeździe autobusu. Wyjaśnijcie, dlaczego nie należy rozmawiać z nieznajomymi ani stosować się do ich sugestii. Pytania typu: „Co byś zrobił, gdyby…?” pomagają w zapamiętywaniu, więc naprawdę warto „zagrać” w taką grę. I oczywiście należy nauczyć zasad bezpiecznego zachowania podczas oczekiwania na autobus, jazdy nim i wysiadania z niego. Dziecko powinno wiedzieć, w którym autobusie jedzie, na którym przystanku ma wysiąść i co zrobić, jeśli przypadkowo wysiądzie za wcześnie lub za późno. Należy mu doradzić, aby skontaktowało się z kierowcą lub innymi pasażerami, zadzwoniło do rodziców. Przypomnijcie dziecku, co ma zrobić, jeśli ktoś próbuje z nim rozmawiać lub zaprasza je do wspólnego wyjścia. Dziecko powinno odmówić i pozostać w miejscu, gdzie jest więcej osób — podkreśla Daiva Piličiauskienė.