Od złożenia wieńców na wileńskiej Rossie rozpoczęły się 7 lipca obchody 73. rocznicy operacji „Ostra Brama”. Hołd poległym w lipcu 1944 roku w walkach o Wilno bohaterom Armii Krajowej złożyli przedstawiciele środowisk kombatanckich z Polski i Litwy i polskich organizacji społecznych na Litwie.
Udział w uroczystości wzięli przedstawiciele ambasady RP w Wilnie: zastępca ambasadora RP na Litwie Maria Ślebioda, konsul generalny ambasady RP na Litwie Stanisław Cygnarowski, attaché wojskowy ambasady RP w Wilnie pułkownik Mirosław Wójcik.
Na obchody z Wrocławia przybył Krzysztof Olechnowicz, syn ppłk. Antoniego Olechnowicza, pseudonim „Pohorecki”.
– Ojciec mój był ostatnim komendantem Okręgu Wileńskiego AK oraz twórcą Wileńskiego Ośrodka Mobilizacyjnego AK na ziemiach centralnej Polski. W kwietniu 1944 r. został dowódcą I Zgrupowania AK, na czele którego wziął udział w operacji „Ostra Brama”.
W 1945 roku, po demobilizacji, rodzina nasza ewakuowała się do Polski. W 1948 roku Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego podjęło przeciw Wileńskiemu Okręgowi AK szeroko zakrojoną „Akcję X”, śledzono wszystkie osoby pochodzące z Wileńszczyzny.
Ojca aresztowano 26 czerwca 1948 r. we Wrocławiu. Przez dwa i pół roku był trzymany w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie. Moja mama też była aresztowana, siedziała w Fordonie, ciężkim zakładzie karnym dla kobiet. Ojciec został skazany na karę śmierci, wykonaną 8 lutego 1951 roku. Został zabity strzałem w tył głowy…
W tym samym dniu w więzieniu na Mokotowie straceni zostali: kpt. Henryk Borowski, pseudonim „Trzmiel”, mjr Zygmunt Szendzielarz, pseudonim „Łupaszko”, ppor. Lucjan Minkiewicz, pseudonim „Wiktor” – podzielił się wspomnieniami z „Kurierem Wileńskim” Krzysztof Olechnowicz.
To jest już kolejna jego wizyta na Litwie.
– Po śmierci mamy w 1994 roku po raz pierwszy od momentu wyjazdu przyjechałem na Litwę. Jeździłem śladami swojej rodziny po Litwie, Białorusi, po Ziemi Wileńskiej. W późniejszych latach również przyjeżdżałem na Litwę. Jako osoba związana z Wileńszczyzną, Armią Krajową oraz z tak zwanymi żołnierzami wyklętymi towarzyszyłem organizacji „Odra-Niemen”, która zajmuje się opieką nad grobami polskimi – opowiedział syn AK-owca.
Zwłoki ppłk. Olechnowicza zostały przez organy bezpieczeństwa publicznego potajemnie pogrzebane na tzw. „Łączce” na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. W 1994 i 1995 został zrehabilitowany wyrokami Sądu Wojskowego w Warszawie, odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl. Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Gdyni.
Obchody 73. rocznicy operacji „Ostra Brama” potrwają na Wileńszczyźnie do 13 lipca.
Główne uroczystości zaplanowano na 13 lipca przy pomniku w Krawczunach.
Stoczona pod Krawczunami 13 lipca 1944 roku bitwa była największym bezpośrednim starciem wojsk AK i hitlerowców. Mimo ilościowej przewagi Niemców, Polacy wyeliminowali z dalszych walk blisko tysiąc z 3 tysięcy żołnierzy niemieckich i zakłócili przeprawę przez Wilię wycofujących się z Wilna hitlerowców. Podczas walki pod Krawczunami poległo 80 akowców, w tym dowódca I Brygady Wileńskiej AK Czesław Grombczewski ps. „Jurand”.
Program obchodów:
Sobota, 8 lipca
Godz. 10.00 – msza św. w kościele pw św. Teresy i modlitwa w kaplicy w Ostrej Bramie z łaskami słynącym obrazem Najświętszej Maryi Panny Matki Miłosierdzia – wspólna modlitwa za dusze żołnierzy Armii Krajowej z okręgu wileńskiego i nowogródzkiego poległych podczas zdobywania Wilna.
Godz.12.30 – główna uroczystość poświęcona pamięci uczestników Powstania Wileńskiego na cmentarzu na Rossie z udziałem przedstawicieli władz RP.
Godz. 17.00 – koncert patriotyczny w Domu Kultury Polskiej w Wilnie z udziałem chórów kresowych z Białorusi i Litwy.
Niedziela, 9 lipca
Godz. 10.00 – złożenie przez środowiska kombatanckie oraz zaproszonych gości wieńców i zapalenie zniczy pod pomnikiem w Boguszach, gdzie 17 lipca 1944 roku doszło do rozbrajania poszczególnych oddziałów.
Godz. 12.00 – złożenie wiązanek i zapalenie zniczy w Kalwarii Wileńskiej.
Godz. 17.00 – msza św. w Kolonii Wileńskiej, a następnie złożenie wiązanek i zapalenie zniczy przez młodzież z Polski i Litwy na grobach żołnierzy AK poległych podczas bitwy o Wilno.
Poniedziałek, 10 lipca
Godz. 9.30 – modlitwa w Ponarach, a następnie złożenie hołdu pamięci i zapalenie zniczy 20 tysiącom Polaków, 70 tysiącom obywateli Polski narodowości żydowskiej i 10 tysiącom Rosjan, Romów i innych narodowości pomordowanym przez okupanta niemieckiego i kolaborującej z nimi policji litewskiej „Ypatingasis burys”.
Czwartek, 13 lipca
W czwartek, 13 lipca, w 73. rocznicę operacji wyzwolenia Wilna „Ostra Brama”, Wileński Rejonowy Oddział Związku Polaków na Litwie zaprasza mieszkańców Wileńszczyzny do wzięcia udziału w tradycyjnym apelu pamięci przy pomniku w Krawczunach – miejscu bitwy Armii Krajowej z hitlerowskim najeźdźcą.
Uroczystość poprzedzi Msza św. w intencji bohatersko walczących o wolność Ziemi Wileńskiej żołnierzy AK.
Godz. 14.00 – odjazd spod Domu Kultury Polskiej w Wilnie na miejsce uroczystości.
Godz. 15.00-18.00 – Msza św. przy pomniku w Krawczunach. Apel pamięci. Koncert i piknik żołnierski z kuchnią polową.