0

Listy Jerzego Giedroycia i Czesława Miłosza po litewsku

W Centrum Wystaw i Konferencji „Litexpo” wystartowały 22 lutego, 19. Międzynarodowe Targi Książki. Hasło tegorocznej edycji „Czytam Litwę – czytam świat” nawiązuje do 100-lecia niepodległości Litwy.

W pierwszym dniu targów odbyła się prezentacja trzeciego tomu litewskojęzycznego wydania korespondencji Jerzego Giedroycia (1906-2000) z Czesławem Miłoszem (1911-2004). Jest to litewski przekład wydanej przez polskie wydawnictwo „Czytelnik” korespondencji poety noblisty z redaktorem paryskiej „Kultury”.
– Trzytomowe wydanie zawiera trwającą blisko pół wieku korespondencję Giedroycia z Miłoszem. Trzeci tom obejmuje ich ostatni okres życia. Jest to tom najbardziej wileński i litewski, dlatego że sięga lat 90-tych ubiegłego wieku. Wtedy Miłosz przyjeżdżał do Wilna, spotykał się tutaj z miejscowymi Polakami, działaczami kultury, oświaty, otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, jeździł do Szetejń. Giedroyc, jakby podpytywał o wszystko na odległość, będąc w Maisons-Laffitte pod Paryżem. W książce można spotkać wiele znajomych nazwisk polskich i litewskich działaczy. Listy to gatunek bardzo specyficzny. Za 50 lat już czegoś takiego nie będzie, korespondencja obejmuje epokę sprzed 20 lat, kiedy ludzie jeszcze intensywnie pisali listy – powiedział w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” dr Andrzej Pukszto, kierownik katedry politologii na Uniwersytecie im. Witolda Wielkiego w Kownie.

Litewski przekład korespondencji Jerzego Giedroycia z Czesławem Miłoszem wydało wydawnictwo „Mintis”. Pierwszy tom (Jerzy Giedroyc, Czesław Miłosz. Laiškai 1952-1963) ukazał się w 2010 roku. W ten sposób postanowiono uczcić 100. rocznicę urodzin wielkiego noblisty. Autorem litewskiego przekładu jest Kazys Uscila.
– Wydanie trzeciego tomu przypisami oprawił i do druku przygotował prof. Marek Kornat, znany polski historyk, który zajmuje się okresem międzywojennym i powojennym. W ostatniej chwili z powodów rodzinnych odwołał swój przyjazd na prezentację tej edycji. Prezentujemy trzeci tom korespondencji z historykiem, profesorem Alvydasem Nikžentaitisem oraz Giedrė Milerytė-Japertienė, kierowniczką działu lituanistyki w Bibliotece Narodowej im. Martynasa Mažvydasa. Zajmuje się ona naukowo stosunkami polsko-litewskimi i wśród Litwinów jest najbardziej cenionym specjalistą tematyki „giedroyciowskiej” – zaznaczył dr Andrzej Pukszto.

Podkreślił, że korespondencja Czesława Miłosza i Jerzego Giedroycia jest intrygującym dokumentem epoki, rozszerzającym naszą wiedzę o mnóstwo szczegółów dotyczących życia na emigracji. Pierwsza część listów obejmuje lata 1952-1963, druga 1964-1977, a trzecia 1978-2000.
Obu autorów listów charakteryzowały wyraziste osobowości, toteż ich korespondencja ujawnia niekiedy spory, odmienne punkty widzenia, a nawet pewien konflikt interesów. Korespondencja dwóch wielkich postaci polskiej kultury XX wieku jest doskonałym dokumentem epoki, poszerzającym wiedzę na tematy ówczesnych zagadnień kultury, życia politycznego, świadomości społecznej, ale też daje obszerny obraz procesów zachodzących w Polsce, na Litwie, jak i w ówczesnym Związku Sowieckim.

19. Międzynarodowe Targi Książki potrwają do niedzieli. Odbędzie się ponad 560 wydarzeń, w tym prezentacje książek, spotkania z autorami, dyskusje. Nowości wydawnicze zaprezentuje 370 uczestników z 9 państw świata. Stoisko Instytutu Polskiego w Wilnie mieści się w sali nr 3.13. Placówka ta zaakcentowała przedstawienie największych osiągnięć Polski w dziedzinie literatury – polskich laureatów Nagrody Nobla, przede wszystkim Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej.
Program targów jest jak co roku niezwykle bogaty, prezentacje, spotkania z autorami i wydawcami będą się odbywały jednocześnie w kilku salach.
W piątek, 23 lutego odbędzie się spotkanie z polskim reżyserem, Krzysztofem Zanussim oraz prezentacja litewskiego wydania autobiograficznej książki reżysera pt. „Gyvenimo strategijos” („Strategie życia, czyli jak zjeść ciastko i je mieć”).
***
W czasie trwania targów w mieście będą kursowały dwa, specjalnie oznakowane, autobusy nr. 156 R, które spod Katedry Wileńskiej bezpłatnie dowiozą do centrum „Litexpo”.

Fot. Marian Paluszkiewicz