Mieszkańcy Litwy uplasowali się na trzecim miejscu w UE pod względem wydanych pieniędzy na alkohol – wynika z danych Eurostatu. Pod tym względem w 2017 r. na pierwszym miejscu znaleźli się Estończycy, którzy średnio wydają 5,2 proc. rodzinnego budżetu na alkohol. Na drugim miejscu znaleźli się Łotysze (4,9 proc.), na trzecim Litwini (4 proc.). Kolejne miejsca zajmują Polacy (3,5 proc.), Czesi (3,3 proc.) i Węgrzy (3 proc.).
W rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Jonas Jarutis, członek partii Litewski Związek Chłopów i Zielonych, powiedział, że trzecie miejsce Litwy to mimo wszystko dobra wiadomość.
– Spożycie alkoholu na Litwie zmniejszyło się o kilkanaście procent i to jest bardzo dobra wiadomość. Zmniejszyła się także liczba zgonów oraz nieszczęśliwych wypadków spowodowanych nadużywaniem alkoholu. Podsumowując te dane możemy mówić, że udało się dzięki tym ustawom uratować kilkadziesiąt, a może nawet kilkaset istnień ludzkich. To już wielki sukces. Często rozmawiam z wyborcami i nikt nie narzeka na jakieś trudności związane z wprowadzeniem nowych przepisów dotyczących alkoholu. Jest wręcz odwrotnie – na ten temat ludzie wypowiadają się pozytywnie. Mieszkańcy Litwy, można rzec, przystosowali się do nowej sytuacji. Jeżeli nagle ktoś zechciał wypić czegoś mocnego, a nie może kupić, ponieważ alkohol już jest nie sprzedawany to musi zaczekać, a z czasem chęć mija. W ten sposób i zmniejsza się spożycie – powiedział Jonas Jarutis.
Najmniejsze wydatki na alkohol są w Hiszpanii. Statystyczny Hiszpan na trunki alkoholowe wydaje 0,8 proc. rodzinnego budżetu. Natomiast Grecy i Włosi 0,9 proc. Generalnie w ciągu roku w Unii Europejskiej na alkohol wydaje się 130 mld euro. Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia w Europie jest to największe spożycie alkoholu na świecie.
– Zmniejszyło się spożycie mocnych trunków wśród młodzieży, mamy także mniej zatruć alkoholem wśród nieletnich. To, że uplasowaliśmy się na miejscu trzecim w Unii Europejskiej pod względem wydanych pieniędzy na alkohol, to dobra wiadomość dla nas. Nie tak dawno byliśmy na pierwszym miejscu. To wszystko wskazuje, że idziemy w dobrym kierunku. Oczywiście, chciałoby się być na końcu. Ale to nie może nagle tak szybko wszystko się zmienić. Mieszkańcy Litwy przez wiele lat pili, a po wprowadzeniu ustawy ta statystyka zmieniła się na lepsze. Na to trzeba czasu. Więc zaczekajmy jeszcze – powiedział Jonas Jarutis.
Litewski rząd od 1 czerwca 2017 roku coraz ostrzej walczy z alkoholizmem. Od 1 stycznia 2018 roku alkohol jest sprzedawany w sklepach od poniedziałku do piątku w godzinach 10.00-20.00, natomiast w niedziele od 10.00 do 15.00. W restauracjach, kawiarniach itp. alkohol można nabyć w tych godzinach, kiedy nie jest on dostępny w sklepach, tj. od poniedziałku do soboty od 20.00 do 10.00, w niedziele od godziny 15.00 do 10.00. Sprzedaż alkoholu podlega dwóm ograniczeniom: dostępne są jedynie lane napoje alkoholowe, które należy spożyć na miejscu. Alkohol jest sprzedawany tylko w kuflach, kieliszkach, lampkach itp.
Od 2018 roku zakazana została także reklama alkoholu, w tym w sieciach społecznościowych.
Od 1 stycznia 2016 roku zakazano sprzedaży alkoholu na stacjach paliwowych. Od marca 2017 roku akcyza na mocny alkohol wzrosła na Litwie o 23 proc. a akcyzy na piwo i wino aż do 112 proc. Cena wina jest wyższa o 17 proc. Z kolei od 2020 roku na Litwie podczas masowych imprez można będzie handlować tylko niskoprocentowym alkoholem – do 7,5 proc. Natomiast na plażach nie można będzie w ogóle sprzedawać alkoholu.
Eksperci z Litewskiego Instytutu Wolnego Rynku przestrzegają przed radykalnym zaostrzeniem kontroli nad obrotem alkoholem. Ostrzegają, że prowadzi to do rozwijania się szarej strefy. Instytut zauważa, że w 2017 roku, po raz pierwszy od pięciu lat, na Litwie odnotowano wzrost szarej strefy w handlu alkoholem. Wzrosła też liczba osób kupujących alkohol za granicą, głównie w Polsce i na Łotwie. Wprowadzane od stycznia ograniczenia mogą te zjawiska dodatkowo wzmocnić.