W lipcu grupa robocza działająca przy Departamencie Mniejszości Narodowych kończyła prace nad projektem nowej ustawy o mniejszościach narodowych. Projekt trafił do ministerstwa kultury. Na razie jednak nie wiadomo, kiedy projekt ustawy trafi do sejmu. Nic nie wskazuje na to, że będzie to jeszcze w tej kadencji.
Grupa robocza, na czele której stała prawniczka z EFHR Ewelina Dobrowolska, została powołana w 2019 r. i miała wypełnić lukę prawną, która powstała w wyniku wygaśnięcia w 2010 r. poprzedniej ustawy, regulującej prawa mniejszości na Litwie.
– Projekt nie został jeszcze przesłany do wszystkich ministerstw. Na razie czeka na poprawki i ostateczną wersję. Na tym etapie jest w ministerstwie kultury – informuje „Kurier Wileński” Dobrowolska.
Projekt w ministerstwie
W 2019 r. dyrektorka Departamentu Mniejszości Narodowych przy rządzie RL Vida Montvydaitė mówiła, że poprzednia ustawa o mniejszościach narodowych odpowiadała ówczesnym realiom, ale sytuacja przez 30 lat uległa zmianie i dlatego nowy projekt powinien odpowiadać nowoczesnym wymogom.
Szefowa Działu Analizy i Informacji Departamentu Mniejszości Narodowych, Vaiva Vėželytė-Pokladova, oświadczyła w rozmowie z naszym dziennikiem, że ich instytucja nie była na razie poinformowana, czy ministerstwo kultury złoży projekt ustawy do sejmu kończącej się kadencji.
– Członkom Rady Wspólnot Narodowych projekt ustawy o mniejszościach narodowych był prezentowany niejednokrotnie. Były organizowane prezentacje i dyskusje dotyczące wcześniejszych wersji projektu. Poza tym część członków rady uczestniczyło w pracach grupy roboczej – komentuje dla „Kuriera Wileńskiego” Vaiva Vėželytė-Pokladova.
Potwierdziła, że teraz projekt jest w ministerstwie kultury.
– Oddając projekt, departament podkreślił, że grupa robocza chce, aby po korekcie został zaprezentowany jeszcze raz grupie roboczej. Uzgodniliśmy też z członkami Rady Wspólnot Narodowych, że kiedy skorygowany projekt zostanie przedstawiony, to będzie zorganizowane spotkanie, również z udziałem członków rady – dodaje rozmówczyni.
Projekt w radzie
W ubiegłym tygodniu projekt ustawy został zaprezentowany dla członków Rady Wspólnot Narodowych, która jest instytucją doradczą przy Departamencie Mniejszości Narodowych.
– Jest kilka aspektów odnośnie projektu ustawy. W radzie nie mamy jednego zdania i to chyba jest dobrze. Moim zdaniem, ustawa powinna bardziej akcentować sprawy kulturowe i edukacyjne. Rzeczy administracyjne muszą zostać przekazane samorządom. Sprawy dotyczące napisów w języku innym niż państwowy, powinny więc rozwiązywać samorządy. Oczywiście, obok napisu nie w języku państwowym, powinien być napis po litewsku. Tak samo w komunikacji z władzą centralną trzeba używać tylko języka państwowego – w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” komentuje przewodniczący rady, Daumantas Levas Todesas, który reprezentuje środowisko Litwaków.
Todesas jest przekonany, że państwo powinno przedstawicielom mniejszości narodowych umożliwić kultywowanie i studiowanie własnej kultury, historii i tradycji. Powinno też wprowadzić specjalną metodykę nauczania języka litewskiego w szkołach mniejszości narodowych, bo są pewne regiony w kraju, gdzie w rodzinach nie jest używany język litewski na co dzień. Jest jednak przeciwnikiem wszelkich ulg, w tym również edukacyjnych, dla mniejszości narodowych.
– Nasze dzieci powinny ciężko uczyć się i pracować, aby w przyszłości odpowiednio zarabiać i zajmować odpowiednie stanowiska – dzieli się opinią Todesas.
Nowy projekt
Projekt przygotowany przez grupę roboczą powołaną przez Departament Mniejszości Narodowych, jak twierdzą jej przedstawiciele, jest bardziej szczegółowy i precyzyjny niż projekty, które były zarejestrowane wcześniej w Sejmie RL. Nowy projekt wprowadza definicję mniejszości narodowej, czego nie było wcześniej. Jak podkreślała wcześniej Ewelina Dobrowolska, wprowadzenie konkretnej definicji ma pomóc w realizowaniu zawartych przepisów w ustawie. Poza tym zrezygnowano, w odróżnieniu od polskiej ustawy o mniejszościach narodowych, z listy narodowości, które są zaliczane do mniejszości narodowych.
Z danych powszechnego spisu ludności z roku 2011 mniejszości narodowe stanowią ponad 15 proc. ogółu mieszkańców Litwy. Najliczniejszą mniejszością są litewscy Polacy, którzy stanowią 6,6 proc. społeczeństwa. Na drugim miejscu są Rosjanie – 5,8 proc. Pierwsza Ustawa o mniejszościach narodowych na Litwie została przyjęta 23 listopada 1989 r., kiedy kraj jeszcze należał do ZSRS. W roku 1991, kiedy Litwa de iure i de facto, została krajem niepodległym, ustawa została zasadniczo znowelizowana. Ustawa wygasła w 2010 r. Od tamtego czasu różne partie rejestrowały projekty w kancelarii Sejmu RL, ale żadna nie została zaaprobowana. W 2000 r. Litwa ratyfikowała Konwencję ramową Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych.
Fot. Marian Paluszkiewicz