W dniach 24-25 września na Uniwersytecie Wileńskim odbyło się międzynarodowe seminarium lingwistyki kulturowej „Wartości w językowym obrazie świata Litwinów i Polaków”.
Głównym organizatorem seminarium ze strony Uniwersytetu Wileńskiego była prof. dr Krystyna Rutkowska, zaś z ramienia Instytutu Filologii Polskiej UMCS – dr hab. prof. UMCS Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska. W wydarzeniu udział wzięli naukowcy UW oraz goście z Polski, Czech, Niemiec i Ukrainy.
Wśród uczestników tegorocznego wydarzenia byli też doktoranci promowani przez prof. dr Krystynę Rutkowską: Monika Bogdziewicz-Haber, Agata Adamaitytė, Irena Snukiškienė, a także Karolina Słotwińska, studentka 4 roku polonistyki na UW. Wykonują oni badania w dziedzinie etnolingwistyki, opierając się na metodologii lubelskiej szkoły etnolingwistycznej.
To jest już drugie z kolei tego rodzaju seminarium lingwistyczne. Poprzednie odbyło się w Wilnie lipcu ub. r.
– Pandemia skorygowała nasze plany, przede wszystkim wpłynęła na organizację pracy. W tym roku nasi zagraniczni uczestnicy brali udział w sposób zdalny – opowiada „Kurierowi Wileńskiemu” Irena Snukiškienė, doktorantka Instytutu Literatury i Folkloru Litewskiego.
Udział w seminarium online wzięli m.in. naukowcy lubelscy – prof. Jerzy Bartmiński oraz jego małżonka dr hab. prof. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska.
– Są założycielami lubelskiej szkoły etnolingwistycznej. Dzisiaj jest to jedna z podstawowych szkół etnolingwistycznych w Europie – zaznacza Irena Snukiškienė.
Wśród uczestników tegorocznej edycji wydarzenia nie zabrakło też naukowców z innych państw, dlatego badania były porównywane.
– Przede wszystkim są badane wartości w językowym obrazie świata Polaków i Litwinów. Interesuje nas szczególnie, jak w języku odzwierciedla się światopogląd, kultura, ocenianie wartości – podkreśla rozmówczyni.
Seminarium odbyło się w ramach projektu, którego celem są badania nad językowym obrazem świata dwóch wspólnot etnicznych – polskiej i litewskiej. Coroczne spotkania przebiegają jako sesje naukowo-dydaktyczne, podczas których młodzież polska i litewska pod kierunkiem znanych profesorów z Polski i Litwy analizuje i porównuje kolejne nazwy wartości, ważne dla obu kultur, stanowiące podstawę tożsamości i budujące dialog między obu narodami, sprzyjające porozumieniu i nawiązaniu bliższych kontaktów.
Wartości stanowią rdzeń każdej kultury, więc analiza wybranych pojęć z różnych perspektyw językowych ma pokazać, co w językach polskim i litewskim jest wspólne, co odmienne, co odpowiedzialne za bariery w komunikacji międzykulturowej, na czym polega „jedność w różnorodności”. Analizując genezę tych pojęć, nieuniknione jest nawiązanie do wspólnej historii i doświadczeń społecznych, co pozwoli na nowo je odczytać i w miarę obiektywnie zinterpretować, wykorzystując narzędzia naukowe – językoznawcze i kulturowe, a to znaczy jak najbardziej obiektywne.
Zdaniem organizatorów, podstawową korzyścią tych spotkań będzie zdobyta wiedza o wartościach kulturowych w różnych, ale jednocześnie bliskich sobie wspólnotach językowo-komunikacyjnych. Badania przyniosą odpowiedź na pytanie o wartości wspólne Polakom i Litwinom oraz ich różniące. Przyczynią się do umacniania świadomej postawy tożsamościowej Polaków na Litwie, doprowadzą do zrozumienia tej ogromnej wartości, którą jest język polski na Litwie, pomogą uświadomić, jaką rolę odgrywał on w przeszłości i jak ważne funkcje pełni obecnie.
Spotkania mają przyczynić się też do szerzenia na Litwie nowej metodologii etnolingwistycznej, mającej już znaczną historię i osiągnięcia naukowe w Polsce, uprawianą i propagowaną szeroko w Europie. Sprzyjają też kształtowaniu grona młodych naukowców pochodzenia polskiego na Litwie.
Fot. Marian Paluszkiewicz