Inauguracja Roku Józefa Mackiewicza w Wilnie

W czwartek, 20 stycznia, zainaugurowano w Wilnie ustanowiony przez Sejm RP Rok Józefa Mackiewicza. Udział w uroczystościach wzięli: wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Gosiewska i szef kancelarii prezesa Rady Ministrów Michał Dworczyk oraz posłowie: Iwona Arent, Tadeusz Aziewicz, Przemysław Koperski i Marcin Gwóźdź.

Józef Mackiewicz urodził się 120 lat temu, 1 kwietnia 1902 r. w Petersburgu. Sejm RP ustanowił 2022 Rokiem Józefa Mackiewicza. „Był nieprzejednanym wrogiem totalitaryzmów, szczególnie komunizmu, poszukiwał wszystkiego, co mogłoby łączyć mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej, w tym antybolszewicką opozycję w Rosji, na drodze ku wolności narodów” – podkreślono w uchwale.

W domu pisarza

Rok Mackiewicza rozpoczął się na Wileńszczyźnie – w miejscach szczególnie bliskich pisarzowi, w których kształtowała się jego osobowość jako twórcy i w których doświadczył zbrodni obu totalitaryzmów. Przedstawiciele władz RP odwiedzili najpierw dom Mackiewicza w Czarnym Borze, gdzie przeżył on ostatnie lata przedwojenne i okres wojny razem ze swoją drugą żoną, Barbarą Toporską.

To właśnie w Czarnym Borze powstał szereg przedwojennych reportaży Mackiewicza pisanych dla „Słowa”, a także publicystyka z okresu wojny. Wreszcie, to tu Mackiewicz – dziennikarz, stał się pisarzem, poruszającym najtrudniejsze tematy, z jakimi zetknął się w burzliwych czasach. Dom w Czarnym Borze towarzyszył pisarzowi także później, gdy przebywał na emigracji. Do doświadczeń tego okresu nawiązuje zarówno powieść „Droga donikąd” jak też „Nie trzeba głośno mówić”. Mieszkając w Czarnym Borze Mackiewicz słyszał regularne odgłosy egzekucji przeprowadzanych na Żydach w Ponarach, a jesienią 1943 r. stał się świadkiem masowego mordu dokonanego przez Niemców i Litwinów na grupie Żydów pędzonych do dołów śmierci, o czym pisał już na emigracji.

Czytaj więcej: Pisać jak Józef Mackiewicz. Warsztaty w dawnej posiadłości mistrza pióra

Po opuszczeniu domu przez Mackiewiczów, stopniowo popadał on w ruinę, do czasu, gdy opiekę nad nim objęła Fundacja Wileńszczyzna. Jak zapowiada fundacja, docelowo „Mackiewiczówka” ma stworzyć ważną i rozpoznawalną przestrzeń edukacji kulturalnej, historycznej i ekonomicznej wśród społeczności zamieszkałej na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Głównym Sponsorem Projektu Dom Pracy Twórczej im. Józefa Mackiewicza jest Fundacja PKO Banku Polskiego.

Polska delegacja upamiętniła także walkę Litwinów o niepodległość. Jednym z elementów wizyty było złożenie kwiatów pod wieżą telewizyjną w Wilnie i oddanie hołdu ofiarom tragicznych wydarzeń z 13 stycznia 1991 r.

Mackiewicz z perspektywy XXI wieku

Wieczorem w Domu Kultury Polskiej w Wilnie odbyła się dyskusja poświęcona spuściźnie Mackiewicza, zatytułowana „Józef Mackiewicz z perspektywy XXI wieku”.

„Myśliciel, szukający sposobów budowania trwałej i silnej cywilizacji i demokracji. Podziwiany nadal, wiele lat po śmierci, budzący emocje, nietuzinkowy autorytet” – wskazała wicemarszałek Gosiewska, rozpoczynając w czwartek dyskusję w domu Kultury Polskiej w Wilnie.

W dyskusji udział wzięli: ambasador Mariusz Maszkiewicz, dziennikarz i publicysta Piotr Lisiewicz, Leon Nowacki oraz Leonardas Vilkas, tłumacz „Drogi donikąd” na język litewski. Dyskusję moderował dr Andrzej Pukszto.

W drugim dniu wizyty politycy złożyli kwiaty przy tablicy umieszczonej na domu przy ulicy Witebskiej 1 – na domu, w którym przed II wojną światową mieszkali bracia Stanisław Cat i Józef Mackiewiczowie. Tablica została odsłonięta w 2017 r.

Polska delegacja odwiedziła również Cmentarz na Rossie, gdzie złożone zostały wieńce przy Mauzoleum Matki i Serca Syna, w kaplicy powstańców styczniowych oraz na grobie rodziców Józefa Mackiewicza.

Czytaj więcej: Wilno łączy w dyskusji o Polakach na Białorusi