Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków obchodzony jest na świecie 18 kwietnia. W ramach tegorocznych obchodów zostanie poruszona kwestia dewastowania dziedzictwa kulturowego Ukrainy przez wojska rosyjskie.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Zabytki i wojna
Na Litwie dzień ten jest obchodzony od 1997 r. Celem obchodów jest m.in. prezentowanie zabytków o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa światowego i spuścizny kulturowej kraju. Jest to także święto zawodowe specjalistów dbających o zabytki, jak też pasjonatów dziedzictwa kulturowego.
Główny temat tegorocznych obchodów to dziedzictwo i klimat. Chodzi przede wszystkim o to, jaki wpływ na zabytki kulturowe mają zmiany klimatyczne. Zostanie też poruszona kwestia rosyjskiej agresji w Ukrainie.
— Zabytki i wojna to temat, do którego, zdawałoby się, już nigdy nie będziemy zmuszeni powracać. Jednak dziś jest to kwestia jak najbardziej aktualna. Widzimy, jak w Ukrainie niszczone są zabytki, jak Rosja lekceważy międzynarodowe umowy, w tym podpisaną w 1954 r. konwencję haską o ochronie dóbr kulturalnych podczas konfliktu zbrojnego — mówi w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Jūratė Mičiulienė, pracowniczka Departamentu Ochrony Zabytków przy Ministerstwie Kultury RL.
Czytaj więcej: W trosce o zabytki
Wokół pomników worki z piaskiem
Cały świat bacznie obserwuje, jak naród ukraiński na wszelkie możliwe sposoby stara się ochronić przed zniszczeniem zabytki kulturowe, np. wokół pomników są układane worki z piaskiem.
— Europejskie Forum Szefów Dziedzictwa (EHHF) wydało oświadczenie, w którym podkreśla, że dziedzictwo kulturowe Ukrainy jest ściśle związane z dziedzictwem kulturowym Europy i całego świata. Rosyjska agresja stanowi bezpośrednie zagrożenie dla tego dziedzictwa. Zaznaczono też, że od Rosji wymagane jest przestrzeganie konwencji chroniących zabytki Ukrainy. Podkreślono, że wojna to nie tylko cierpienie ludzkie, ale też zniszczenie cennych elementów dziedzictwa — kontynuuje rozmówczyni.
W Ukrainie niszczone są zabytki
Z danych opublikowanych przez UNESCO wynika, że na skutek działań wojennych w Ukrainie uszkodzono kilkadziesiąt obiektów dziedzictwa kulturowego. Są to co najmniej 53 obiekty — 29 świątyń, 16 budynków historycznych, cztery pomniki i cztery muzea.
Krajowe zabytki dziedzictwa kulturowego
Aktualnie w krajowym rejestrze dziedzictwa kulturowego znajduje się ponad 24 tys. zabytków nieruchomych (dzieła architektury, zabytkowe miejsca, zainstalowane dzieła sztuki, takie jak witraże, freski itd.) oraz ponad 8,5 tys. zabytków ruchomych (obrazy, rzeźby, rękopisy). Spora część zabytków posiada status chronionych przez państwo.
— Wszystkie wciągnięte na listę obiekty posiadają różny status dobra chronionego. Wśród nich są takie, które zostały jedynie wciągnięte do rejestru dziedzictwa kulturowego, część posiada status chronionych przez państwo, zaś część postanowieniem rządu uznano za pomniki o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju — opowiada rozmówczyni.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Pomniki historii
Obiekty posiadające status pomnika historii są najbardziej cenne. Są to zabytki o najwyższych wartościach historycznych i artystycznych, o znaczeniu ponadregionalnym i w skali światowej.
— W Wilnie jest 157 niezwykle ważnych i cennych zabytków kulturowych posiadających status pomnika. Wśród nich znane stołeczne budowle — zespół pałacowy w Werkach, zespół architektoniczny Uniwersytetu Wileńskiego, kościół św. Franciszka i św. Bernarda z budynkami klasztornymi, klasztor trynitarzy, kościoły: św. Anny, św. Katarzyny, św. Piotra i Pawła, Pałac Sapiehów, Pałac Chodkiewiczów, Ratusz miejski, Katedra wileńska – wylicza pracowniczka Departamentu Ochrony Zabytków.
Dziedzictwo kulturowe to nie tylko monumentalne budowle. To także kopce, kurhany, starożytne osady. To także nekropolie, m.in. za pomniki historii uznano cmentarze na Starej Rossie i Bernardyński.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Litewskie dobra na liście UNESCO
Cztery dobra Litwy są wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO — Starówka Wileńska, zespół archeologiczno-historyczny w Kiernowie, Mierzeja Kurońska oraz Łuk Geodezyjny Struve. Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków został ustanowiony przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków (ICOMOS) działającą przy UNESCO od 1984 r. To wydarzenie kulturowe, którego głównym celem jest przybliżenie mieszkańcom wagi problematyki dziedzictwa kulturowego.
Czytaj więcej: Wędrówki ulicami wileńskimi: Bernardyńska – kręta i malownicza
