Więcej

    80. rocznica zbrodni święciańskiej

    Czytaj również...

    Pamięć o wydarzeniach z 1942 roku wśród polskich mieszkańców rejonu święciańskiego jest wciąż żywa. 22 maja 2022 r. w Nowych Święcianach, Święcianach oraz Hoduciszkach odbyły się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę Zbrodni Święciańskiej.

    W Nowych Święcianach, Święcianach oraz Hoduciszkach odbyły się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę Zbrodni Święciańskiej.
    Złożenie wieńców w miejscu, w którym 20 maja 1942 r. zostali pomordowani Polacy
    | Fot. Vladas Sarejus

    Obchody rozpoczęły się od Mszy Świętej w kościele pw. św. Edwarda w Nowych Święcianach, którą uświetnił występ chóru reprezentacyjnego Polskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Wileńszczyzna”. Na zakończenie w Domu Polskim w Nowych Święcianach goście wysłuchali wykładu dr hab. Moniki Tomkiewicz z warszawskiego Biura Badań Historycznych IPN na temat przyczyn i przebiegu tej zbrodni.

    Czytaj więcej: „Wileńszczyzna” w ich życiu: chórzysta Grzegorz Rungo

    W uroczystości 80. rocznicy Zbrodni Święciańskiej wzięli udział m.in.: Irmina Szmalec, konsul RP w Wilnie, prof. Monika Tomkiewicz, pracownik naukowy IPN w Warszawie, Józef Szyłejko, prezes zarządu głównego TMWiZW, prof. Romuald Brazis, Anna Łastowska, prezes Oddziału Święciańskiego ZPL, Wacław Wiłkojć, członkowie i sympatycy ZPL oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy ziemi święciańskiej.

    Czytaj więcej: Ambasada RP i przedstawiciele społeczności upamiętnią ofiary sowietów

    Akcje odwetowe stosowane przez Niemców w latach 1941-1944 na terytorium byłego województwa wileńskiego wiązały się często z działalnością partyzancką i konspiracyjną. Był to rodzaj terroru bezpośredniego wymierzonego w ludność cywilną zamieszkującą obszary wiejskie. Mieszkańcy wsi byli oskarżani o współpracę z lokalną partyzantką, czego efektem było ich zastraszanie poprzez egzekucje pokazowe, w których ginęli niekiedy nawet wszyscy mieszkańcy wsi, a ich gospodarstwa były palone.

    19 maja 1942 r. w okolicach wsi Wągala, na szosie Święciany–Łyntupy, grupa bojowa partyzantki radzieckiej pod dowództwem Fiodora Markowa urządziła zasadzkę na samochód przewożący trzech niemieckich urzędników: zarządcę ziemskiego ze Święcian por. Josefa Becka, jego zastępcę Waltera Gruhla oraz tłumaczkę Eleonorę Rakowską. Zginęli wówczas wszyscy pasażerowie samochodu z wyjątkiem Rakowskiej, którą osadzono w obozie w Prawieniszkach.

    Tego samego jeszcze dnia dowódca wileńskiej komendantury wojskowej wydał rozkaz rozstrzelania 400 Polaków zamieszkujących Święciany i okoliczne miejscowości położone w promieniu 50 km od miejsca akcji Markowa. Począwszy od 20 maja 1942 r. akcję nadzorował litewski policjant mjr Jonas Maciulevičius, a udział w niej wzięli funkcjonariusze niemieckiej policji bezpieczeństwa, litewskie oddziały policji oraz członkowie wileńskiego oddziału specjalnego (Sonderkommando, Ypatingas Burys). Zakładników zabierano z domów z miejscowości objętych akcją odwetową, posługując się listami proskrypcyjnymi wcześniej sporządzonymi przez litewską administrację i policję. Faktycznie zamordowana została miejscowa ludność.

    Czytaj więcej: Mord w Święcianach. Niemieckie represje były sowietom na rękę

    Prowadzone po 2000 r. badania naukowe i śledztwo pozwoliły ustalić, iż w rzeczywistości w trakcie „zbrodni święciańskiej” rozstrzelano ok. 450 obywateli polskich. Odnośnie niektórych miejsc egzekucji dysponujemy pełnymi danymi osobowymi zabitych. Wobec innych posiadamy jedynie liczby wywiezionych i uśmierconych z poszczególnych wsi. Dodatkowo w związku z przeprowadzoną akcją odwetową z więzienia na Łukiszkach w Wilnie przewieziono do Ponar 150 Polaków, których tam rozstrzelano.

    Powojenne sądownictwo radzieckie ukarało zaledwie kilku sprawców tej zbrodni, w tym m.in.: na karę śmierci skazało funkcjonariusza litewskiej policji bezpieczeństwa Antanasa Granickasa biorącego bezpośredni udział w zbrodni, a Trybunał Wojskowy NKWD LSRR w Wilnie na kary długoletniej katorgi skazał pięciu policjantów litewskich. W Polsce najgłośniejszym echem odbił się proces toczący się w maju 1950 r. przed Sądem Apelacyjnym w Olsztynie, gdzie na ławie oskarżonych stanął nadzorujący całą akcję litewski policjant Jonas Maciulevičius, wobec którego również orzeczono karę śmierci.


    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    Centrum Kultury w Rudominie uczciło Dzień Koronacji Mendoga

    Ciepła i autentyczna podróż W Centrum Kultury w Rudominie odbył się przepiękny koncert. W ciepłą i autentyczną podróż przez pieśni naszego kraju zabrał publiczność zespół wokalny Gija, który swoją działalnością...

    Warsztaty muzyki tradycyjnej w Rudominie [Z GALERIĄ]

    Irena Rokicka – etnomuzykolożka, pedagożka i badaczka tradycji wokalnych Wileńszczyzny. Od wielu lat dokumentuje i praktykuje tradycyjny śpiew. Ukończyła studia magisterskie z muzykologii na Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru....

    „Zobacz w cierpieniu Osobę”: konferencja naukowa w Wilnie, obowiązuje rejestracja

    18 lipca 2024 (piątek) 9:00-9:30 — rejestracja uczestników;9:30 — Powitanie uczestników;9:45-10:45 — I wykład Prof. dr hab. Tadeusz Pietras, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Temat wykładu: „Zaburzenia psychiczne dzieci...