Doświadczam przemocy – gdzie mogę zwrócić się po pomoc?

Chociaż przemoc może być niewidoczna lub usprawiedliwiana przez ofiarę i społeczeństwo, a oznaki przemocy ukrywane przed środowiskiem, ważne jest, aby zrozumieć, że jej konsekwencje zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego są ogromne.

Rugilė Butkevičiūtė, kierowniczka programów w Centrum Informacji o Kobietach, pracująca w Specjalistycznym Centrum Kompleksowej Pomocy (SKPC), zauważa wzrost przypadków przemocy w tym roku. Według niej w pierwszym kwartale 2022 roku SKPC otrzymało 7303 raporty na ten temat, a w pierwszym kwartale 2021 roku — 6191.

Przemoc fizyczna jest najbardziej widoczna

Chociaż ludzie są zwykle w stanie nazwać różne formy przemocy, tylko niewielki procent może powiedzieć bardziej szczegółowo, jak je rozpoznać i co się pod nimi kryje.

Przemoc fizyczna jest najłatwiej rozpoznawalną i uświadamianą formą krzywdy.

R. Butkevičiūtė zauważa fakt, że każda osoba rozumie przemoc inaczej i ocenia ją w zależności od przeszłych doświadczeń: „Niektórzy jako wyraz przemocy fizycznej postrzegają chwytanie za rękę, podczas gdy inni uważają za przemoc fizyczną kopanie, duszenie, rzucanie rzeczami”.

Podkreśla — ważne jest, aby zrozumieć, że przemocą fizyczną jest powodowanie jakiegokolwiek bólu fizycznego lub nieznacznego uszkodzenia zdrowia.

„Mamy sporo przypadków, w których sprawca lub sprawczyni przemocy rzuca różnymi przedmiotami: wazonami, talerzami, książkami, telefonami. Znamy sytuacje, w których podczas kwarantanny oprawcy zamykali swoją drugą połówkę w pokoju i nie puszczali. To wszystko to także przemoc fizyczna” — podkreśla prawniczka SKPC.

Przemoc psychiczna: jak rozpoznać?

R. Butkevičiūtė podkreśla, że idealne związki nie istnieją, dlatego niezwykle ważne jest, aby móc odróżnić konflikt od przemocy psychicznej.

„Gniew jest jedną z naszych emocji i musi być wyrażony. Tak więc, jeśli sprzeczamy się o nieumyte naczynia, miejsce i czas wakacji lub jesteśmy w konflikcie o to, ile pieniędzy możemy wydać na kółka dziecięce — wszystko jest normalne i akceptowalne, jeśli w takim konflikcie obie osoby są równe, nie boją się siebie nawzajem. Jednak w konflikcie o te same rzeczy w obliczu przemocy psychicznej, strony znajdują się na nierównych pozycjach siły — jeden inicjuje gniew, a drugi boi się coś zrobić, aby nie tworzyć dodatkowych zagrożeń” — wyjaśnia specjalistka.

Według niej, jeśli jesteś poniżany, upokarzany, zmuszany do odczuwania winy, wyśmiewany z powodu swoich przekonań, nie pozwala ci się komunikować z przyjaciółmi ani bawić się oddzielnie od drugiej połowy — jest to również przemoc psychiczna.

Współczesne zagrożenie — przemoc ekonomiczna

Dzisiejsze trudne czasy, kiedy wskaźniki gospodarcze kraju zmieniają się każdego dnia, a sytuacja jest bardzo niepewna, są doskonałą okazją do przemocy ekonomicznej. Osoby stosujące taką przemoc kontrolują swoją ofiarę, rozliczając z wydanych pieniędzy, sprawdzając czeki i pytając, dlaczego ten czy inny przedmiot został kupiony.

Nierzadko zdarza się, że drugiej połówce nie pozwala się pracować i mówi się, że rodzina zostanie objęta opieką.

Według R. Butkevičiūtė, pieniądze zawsze były drażliwym tematem, o którym zwykle nie rozmawia się ani z rodzicami, ani z przyjaciółmi, więc sprawca przemocy z łatwością kontroluje swoją drugą połowę.

„Od najmłodszych lat mężczyźni uczą się zarabiania pieniędzy, a kobiety — zarabiania nie więcej niż ich mąż. Kiedy dzieci dorastają, a mężczyzna chce się rozwieść, staje się to problemem, ponieważ kobiety nie są już w stanie same się utrzymać. Dlatego zachęcam wszystkie kobiety do myślenia o sobie, bez względu na to, jak silny jest związek. Hipotetycznie pomyśl o tym: jeśli jutro będziesz musiała wyjść z domu — czy będziesz w stanie przetrwać sama i utrzymać nie tylko siebie, ale także dzieci?” — pyta prawniczka SKPC.

Przemoc seksualna istnieje również w małżeństwie

R. Butkevičiūtė stwierdza: pomimo tego, że seks jest ważną częścią związku, musi być przyjemny dla obojga partnerów i odbywać się tylko wtedy, gdy oboje tego chcą.

„Są kraje takie jak Indie czy Afryka, gdzie po prostu nie ma gwałtu w małżeństwie. Na Litwie sytuacja jest nieco inna — chociaż w kodeksie karnym Republiki Litewskiej nie ma osobnego artykułu dotyczącego gwałtu małżeńskiego, mamy przewidzianą odpowiedzialność za gwałt i przemoc seksualną w środowisku domowym”.

Do przemocy seksualnej zalicza się przymuszanie do niestosowania środków antykoncepcyjnych, zmuszanie do współżycia lub oglądanie aktów pornograficznych, grożenie opuszczeniem drugiej połowy i pójściem do drugiej z powodu tego, że dana osoba nie chce uprawiać seksu.

Główną radą specjalisty jest rozmowa i próba znalezienia powodów, dla których druga połowa nie chce uprawiać seksu. Według R. Butkevičiūtė istnieje duże prawdopodobieństwo, że dowiesz się, że twój partner lub partnerka nie ma siły, ponieważ sprzątała przez cały dzień lub jest zmęczona po pracy, jest niewyspana, ponieważ opiekowała się kapryszącym dzieckiem w nocy lub, zwyczajnie, osoba nie martwi się o to, co robi jego druga połowa.

„Rozmawiając, można poprawić stosunki seksualne i cieszyć się jakością życia” — dodaje specjalistka.

Zwrócenie się po pomoc jest koniecznością

Przemoc domowa jest bardzo złożonym przestępstwem systematycznie popełnianym przez najbliższą osobę.

„Bez względu na to, jakich form przemocy doświadcza dana osoba, nieustannie żyje z uczuciem stresu, napięcia. Trudno jej podejmować decyzje, nie wie, jak położyć temu kres. Często wydaje się, że to się nigdy nie skończy, więc stopniowo przychodzi stan „pogodzenia się” i znika waleczny duch” — mówi prawniczka SKPC. Według niej specjaliści, którzy pracują z ofiarami przemocy, mają doświadczenie w różnych sytuacjach, więc są świadomi całej dynamiki przemocy, widzą pewne prawidłowości i mogą reagować i obalać groźby sprawcy.

„Chociaż przyjaciele i znajomi są bardzo ważnym wsparciem, bez specjalistycznej wiedzy trudno będzie dowiedzieć się, co trzyma ich ukochaną osobę w niepewnym i nieszczęśliwym związku” — mówi R. Butkevičiūtė. Dodaje: „Żyjemy w społeczeństwie, które pokazuje idealne życie w mediach społecznościowych i wstydzi się mówić bliskim o tym, co dzieje się za zamkniętymi drzwiami. Dlatego specjalista jest świetnym wyjściem, aby uzyskać pomoc, bez »składania sprawozdania« komukolwiek — możesz zadzwonić już dziś, uzyskać odpowiedź na nurtujące pytanie i zadzwonić ponownie dopiero po roku lub kilku. Nie ma obowiązku natychmiastowego rozwodu — możesz skonsultować się za darmo i dowiedzieć się »co by było, gdyby«”.

Jak mówi, w dzisiejszych czasach bardzo popularne jest mówienie o miłości własnej i czasie dla siebie, ale nie może być większej miłości do siebie niż życie w bezpiecznym środowisku.

Bezpłatne opcje pomocy

R. Butkevičiūtė mówi, że zazwyczaj potrzeba dużo czasu, aby trwająca przemoc została uznana za przemoc. Niestety, w społeczeństwie nadal istnieje piętno, że rozwiedziona kobieta jest mniej wartościowa, kobiety boją się zostać same, więc wolą pozostać z oprawcą.

„Żyjemy tylko raz, więc nie poświęcajmy jakości naszego życia, zdrowia fizycznego lub psychicznego, rozwoju osobistego. Największym ryzykiem przemocy jest zapłacenie najwyższej ceny — własnym życiem”.

Podkreśla możliwości bezpłatnej pomocy w kraju i apeluje do nas, aby nie wstydzić się zwrócić do specjalistów Specjalistycznego Centrum Kompleksowej Pomocy: „Jeśli płacimy podatki i mówimy, ile dajemy państwu, skorzystajmy z tych darmowych możliwości, zadajmy prawnikom, psychologom pytania, które nas dotyczą, i uzyskajmy odpowiedzi, które mogą zmienić nasze życie”.

O bezpłatną pomoc można ubiegać się pod ogólnym numerem alarmowym SKPC 8 700 55 516 (poniedziałek-piątek, godz. 8:00 — 20:00), a także poprzez livechat na stronie www.specializuotospagalboscentras.lt (poniedziałek-piątek w godz. 8:00 — 18:00).

Odpowiednie informacje na temat sytuacji kryzysowych i przemocy domowej można znaleźć na krajowej stronie internetowej poświęconej zdrowiu psychicznemu www.pagalbasau.lt

Jeśli przemoc domowa zagraża Twojemu zdrowiu lub życiu, zadzwoń pod numer 112.

Zam. 2520