IX Międzynarodowa Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa pt. „Poznanie i upowszechnianie historycznego i kulturowego dziedzictwa Wileńszczyzny drogą do zachowania tożsamości narodowej” odbyła się w dniach 14-16 października w Wilnie.
„Oddać głos naukowcom”
Uroczyste otwarcie konferencji odbyło się w Ambasadzie RP na Litwie w Pałacu Paców, w następne dni konferencja przeniosła się do Domu Kultury Polskiej w Wilnie. „To już jest tradycją, że pierwszy dzień spędzamy razem” — zaznaczyła na wstępie ambasador Urszula Doroszewska. Jak zauważyła, SNPL na swych konferencjach nigdy nie unika trudnych tematów. W tym roku, dodała ambasador Doroszewska, Stowarzyszenie konferencję poświęciło roli oraz wpływowi Wilna i Wileńszczyzny na tożsamość mniejszości narodowych. Ambasador podkreśliła, że Wilno ostatnio jest odkrywane również przez Ukraińców, którzy obecnie „walczą z moskiewskim barbarzyństwem”. W I połowie XIX w. przez kilka lat mieszkał tutaj wybitny ukraiński poeta Taras Szewczenko, który poświęcił miastu jeden ze swych wierszy.
Konferencję wsparł Departament Mniejszości Narodowych przy rządzie RL. „W napiętej sytuacji politycznej bardzo ważne jest oddać głos naukowcom” — napisała w liście do uczestników Vida Montvydaitė, szefowa Departamentu.
Czytaj więcej: Taras Szewczenko — wileńskie ślady ukraińskiego romantyka
Pozdrowienia zza oceanu
Konferencja została zainaugurowana panelem dyskusyjnym „Wielokulturowa i wielojęzyczna Wileńszczyzna”. Słowo wstępne miał wygłosić prof. Theodore Weeks ze Stanów Zjednoczonych, ale nie mógł przybyć, dlatego zabrał głos w formie wideo. Amerykański naukowiec wydał książkę o historii Wilna, nad którą pracował 10 lat. Miasto zainteresowało naukowca z powodu multikulturowego charakteru, co jest unikatowe w skali światowej.
Litwę na panelu reprezentowali: prof. Alfredas Bumblauskas, prof. Adas Jakubauskas, dr Halina Kobeckaitė, Markas Zingeris, Polskę — Bogdan Cywiński, a Białoruś Siarhej Chareuski. Moderatorem panelu była historyczka Barbara Stankiewicz. „Będziemy mówili nie tylko o przeszłości, ale również teraźniejszości oraz przyszłości” — na wstępie powiedziała moderatorka.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Język i pamięć historyczna
Barbara Stankiewicz na początku udzieliła głosu Halinie Kobeckaitė, która reprezentowała wspólnotę karaimską na Litwie. „W tej pięknej, wileńskiej przestrzeni Karaimi mieszkają już od 600 lat. Podkreślam żyją, a nie trwają. (…) Co trzeba zrobić, aby zachować dziedzictwo? Pytanie nie jest nowe. Przez te 600 lat Karaimi dbali o własną tożsamość, przede wszystkim o język, religię, tradycję i pamięć historyczną” — podkreśliła Kobeckaitė.
Siarhej Chareuski nawiązał do postaci Franciszka Skoryny, którego rok jest obchodzony na Litwie. Przedstawiciel narodu białoruskiego podkreślił wagę działalności Skoryny dla wszystkich narodów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Skoryna, podkreślił Chareuski, dla współczesnych Białorusinów jest swoistym drogowskazem, ponieważ w pierwszej kolejności był myślicielem i humanistą, który opowiadał się za europejską drogą rozwoju.
Bogdan Cywiński nawiązał do wojny w Ukrainie. „Najpierw mówiło się przede wszystkim lub wyłącznie o Ukrainie. Później zaczęto mówić o Rosji, a jednocześnie i tzw. Zachodzie. W Rosji i w zachodniej Europie teraz również dostrzegamy pewne wrzenie. Inne niż w Ukrainie. (…) W tej sytuacji mówienie o wydarzeniach z historii, które pobudzają lub blokują naszą pamięć historyczną, ma szczególne znaczenie” — oświadczył polski historyk.
Zachowanie tożsamości
Rok 2022 jest rokiem Józefa Mackiewicza, pisarza bezpośrednio powiązanego z Wilnem. SNPL, nawiązując do osoby wielkiego wilnianina, chciało rozszerzyć temat.
— Poszukiwanie tematu jest sprawą skomplikowaną. Zawsze próbujemy nawiązywać do konkretnych dat. W ubiegłym roku mieliśmy jubileusz 230-lecia Konstytucji 3 Maja. Dlatego konferencja była przeprowadzona pod takim kątem. Rok 2022 to Rok Józefa Mackiewicza. Mackiewicz miał duży wpływ na kulturę. Pierwszy pomysł polegał na tym, aby poświęcić konferencję jego pracy i twórczości. Postanowiliśmy, że musimy poszerzyć naszą ideę, tak aby został omówiony nie tylko wkład Polaków w kulturę litewską, ale wszystkich mniejszości narodowych. Dlatego tematem przewodnim konferencji jest dziedzictwo mniejszości narodowych jako sposób zachowania tożsamości — tłumaczy w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” prof. Wojciech Stankiewicz, prezes Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy.
Czytaj więcej: Wileńszczyzna Józefa Mackiewicza
Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy łączy naukowców narodowości polskiej na Litwie. Organizacja powstała 14 kwietnia 1989 r. Swą działalnością nawiązuje do założonego w 1907 r. w Wilnie Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Teraz do Stowarzyszenia należy sześćdziesięciu członków rzeczywistych, wśród których większość stanowią mieszkańcy Litwy, lecz są też naukowcy zamieszkali w Polsce i Niemczech. Jednym z podstawowych celów Stowarzyszenia jest propagowanie nauki wśród polskiej młodzieży na Litwie i zachęcanie najbardziej zdolnych jej przedstawicieli do wybierania ścieżki naukowej jako drogi rozwoju osobistego i zawodowego.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Projekt jest częściowo finansowany przez Departament Mniejszości Narodowych przy Rządzie RL