Więcej

    Taras Szewczenko — wileńskie ślady ukraińskiego romantyka

    Czytaj również...

    Przyszły poeta i malarz, a także działacz polityczny urodził się jako chłop pańszczyźniany, umarł zaś jako bohater narodowy Ukrainy.

    Taras Szewczenko przez dwa lata mieszkał przy ul. Zamkowej 10. 
    Taras Szewczenko przez dwa lata mieszkał przy ul. Zamkowej 10 
    | Fot. www.lndm.lt

    Taras Szewczenko przyszedł na świat w rodzinie chłopa pańszczyźnianego 9 marca 1814 r. w Moryńcach w guberni kijowskiej. Jego rodzice do końca życia, a rodzeństwo niemal przez całe życie, pozostawali w poddaństwie u rodziny zrusyfikowanych Niemców, Engelhardtów.

    Taras Szewczenko
    | Fot. domena publiczna

    Od dzieciństwa interesował się malarstwem

    W dziewiątym roku życia stracił matkę, w jedenastym — ojca. Po jego śmierci Szewczenko pobierał nauki u pisarza ikon, gdyż od dzieciństwa interesował się malarstwem. W trzynastym roku życia został pastuchem. Starał się o ponowne przyjęcie do pracy u malarza, zamiast tego musiał pracować we dworze Engelhardta. Tam dużo czytał i rysował. Talent malarski zwrócił uwagę Engelhardta, który zapragnął mieć w nim swego pańszczyźnianego malarza.

    Czytaj więcej: Historia państwowości Ukrainy sięga Rusi Kijowskiej i Hetmanatu

    Przyjazd do Wilna

    W 1829 r. Engelhardt zamieszkał z 15-letnim Tarasem w Wilnie. Wiadomo, że przez dwa lata mieszkali w domu przy ulicy Zamkowej 10 (obecnie Pilies). Dom ten zbudowany był w XVI w. przez kanclerza Litwy Mikołaja Radziwiłła. W 1575 r. budynek kupił biskup wileński Walerian Protasewicz.

    — Szewczenko napisał wiersz, którego akcja toczy się „w sławnym mieście Wilnie”. W jego listach wspominane są kościół św. Anny oraz inne budowle. O jego pobycie w mieście przypomina m.in. tablica pamiątkowa odsłonięta na murach Uniwersytetu Wileńskiego. Na tej uczelni Szewczenko nie studiował. Podczas pobytu w Wilnie malarstwa uczył się u Jana Rustema, profesora sztuki, kierownika katedry malarstwa na uniwersytecie. Przez pewien czas mieszkał ze swoim panem Pawłem Engelhardtem w znajdującym się obok uczelni Pałacu Gubernatorskim, obecnie Pałac Prezydencki — opowiada „Kurierowi Wileńskiemu’’ historyk Paweł Giedroyć. Nauka u mistrza nie trwała długo.

    O pobycie Szewczenki w Wilnie przypomina tablica pamiątkowa na elewacji budynku Wydziału Historycznego UW
    | Fot. www. lf.vu.lt

    Wykupiony z poddaństwa

    Wybuchło powstanie listopadowe i przerażony Engelhardt z Tarasem przenieśli się pospiesznie do Petersburga. Początkujący malarz marzył o studiach w petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, jednak chłopi pańszczyźniani pozbawieni byli prawa wstępowania do tego typu uczelni. Dopiero w 1838 r. 24-letni Taras Szewczenko został wykupiony z poddaństwa za 2 500 złotych rubli. Pieniądze uzyskano ze sprzedanego na licytacji obrazu rosyjskiego malarza Karła Briułłowa, u którego później studiował Szewczenko. Podczas nauki na ASP w Petersburgu młody artysta zaczął pisać wiersze po ukraińsku. Tu ukazał się jego zbiorek poetycki „Kobziarz”. Równocześnie zdobywał wykształcenie literackie, studiował nauki przyrodnicze i fizykę.

    Podróż na Ukrainę

    W 1843 r. Szewczenko, już jako znany malarz i poeta, wybrał się na Ukrainę, odwiedził rodzinną Kiryłówkę, był w Kijowie. Wrócił do Petersburga pełen rozczarowania i żalu. Podróżując po Ukrainie bliżej poznał dolę chłopów pańszczyźnianych. Wrażenia te znalazły odbicie w jego ówczesnej bogatej i różnorodnej twórczości poetyckiej.

    Długie lata zesłania

    W 1846 r. Szewczenko wstąpił do Bractwa Cyryla i Metodego. Za przynależność do tajnej organizacji oraz wiersze polityczne został aresztowany i zamknięty w twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu. Dziesięć lat spędził na zesłaniu, przeważnie w Kazachstanie. Zaprzyjaźnił się, początkowo listownie, z Zygmuntem Sierakowskim. Po powrocie do Petersburga współpracował z radykalną prasą rosyjską.

    Zakaz pobytu na Ukrainie

    W Petersburgu zabrał się Szewczenko do malowania, jak też do poezji. W 1860 r. otrzymał tytuł członka rosyjskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po długich staraniach zezwolono mu wyjechać na Ukrainę. Odwiedził wówczas braci i siostry, którzy pracowali jeszcze jako chłopi pańszczyźniani. Często wtedy spotykał się i rozmawiał z chłopami, co spowodowało donosy, że podburza lud. Na skutek tych donosów Szewczenko został aresztowany i osadzony w więzieniu, skąd przewieziono go do Kijowa. Kijowski generał-gubernator zakazał poecie dalszego pobytu na Ukrainie i polecił udać się do Petersburga. Tam zmarł 10 marca 1861 r. wskutek poważnej choroby, osłabiony długimi latami zesłania. Pochowany został w Kaniowie, na wysokim wzgórzu, skąd roztacza się widok na Dniepr i pola Ukrainy.

    Taras Szewczenko żył czterdzieści siedem lat, z czego 24 lata spędził w poddaństwie, 10 lat na zesłaniu, 3,5 roku pod nadzorem policji, 9 lat na wolności. 

    Wileńskie ślady

    Z okazji 150. rocznicy śmierci Tarasa Szewczenki (1816–1861), w 2011 r. u zbiegu ulic Arklių, Visų Šventųjų i Bazilijonų odsłonięto jego pomnik. Autorem dzieła jest Vitalijus Andrijanovas, który w jasnym, granitowym kamieniu wyrzeźbił postać młodego poety. Rzeźba została wzniesiona z inicjatywy ukraińskiej mniejszości narodowej na Litwie.

    W 2011r., z okazji 150. rocznicy śmierci Tarasa Szewczenki, odsłonięto jego pomnik
    | Fot. www.govilnius.lt

    Dziś oprócz pomnika przypominają o nim w Wilnie tablice pamiątkowe na elewacji budynku Wydziału Historycznego Uniwersytetu Wileńskiego, na kamienicy przy ulicy Zamkowej, gdzie zamieszkał po przyjeździe do Wilna. Wiadomo też jest, że mieszkał także w domu przy ulicy Wielkiej 23, przy Ratuszu. Imię Tarasa Szewczenki nosi także jedna z ulic miasta oraz aula na Wydziale Filologicznym UW. Biblioteka uniwersytecka wraz ze społecznością ukraińską Litwy co roku organizują obchody rocznicy urodzin malarza i poety romantyzmu uważanego za ojca ukraińskiej literatury.


    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    Wilno przyłączyło do corocznej akcji wspólnego czytania

    Narodowe Czytanie 2024 pod patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy odbyło się w Wilnie 26 września. Instytut Polski w Wilnie tradycyjnie zaprosił uczestników wydarzenia do kawiarni „Sakwa”.  Prezydent RP Andrzej Duda skierował okolicznościowy list, zachęcając do wspólnej lektury. „Chciałbym, aby w trakcie tej...

    Święto zawodowe litewskiej policji – Dzień Anioła Stróża

    Obecnie w kraju brakuje 20 proc. funkcjonariuszy policji czyli około 1 200 osób. Komisarz generalny policji Renatas Požėla zapewnia, że wolne etaty nie wpływają na poziom bezpieczeństwa mieszkańców oraz szybkość reakcji na zgłoszenie.   Przygnębiające statystyki Najbardziej brakuje policjantów w większych miastach.  –...

    Rozpoczął się Festiwal Filmu Polskiego

    Otwarcie festiwalu odbyło się 25 września w stołecznym Multikinie. Po pokazie widzowie mieli okazję spotkać się z reżyserem filmu Krzysztofem Łukaszewiczaem oraz kostiumograf Agnieszką Sobiecką. – W 2024 r. obchodzimy 80. rocznicę bitwy pod Monte Cassino, która miała kluczowe znaczenie...

    Integracja cudzoziemców jest procesem dwustronnym, wymagającym wysiłku od wszystkich

    Justyna Giedrojć: Pracownicy Departamentu Migracji rozpatrują wnioski zarówno obywateli Litwy, jak i obcokrajowców. W jakim celu zgłaszają się najczęściej mieszkańcy kraju? velina Gudzinskaitė: Prawie połowa pracowników departamentu zajmuje się wydawaniem dokumentów tożsamości obywatelom Litwy: dowodów osobistych, paszportów oraz paszportów służbowych...