Więcej

    Historia państwowości Ukrainy sięga Rusi Kijowskiej i Hetmanatu

    Czytaj również...

    Atak Rosji na Ukrainę został poprzedzony długim wykładem historycznym Władimira Putina o tym, że Ukraina nie może być traktowana jako niezależne państwo. Litewski historyk Tomas Balkelis twierdzi, że wywody Putina absolutnie mijają się z prawdą.

    Pomnik Tarasa Szewczenko.
    Taras Szewczenko jest uważany za jednego z ojców współczesnego narodu ukraińskiego
    | Fot. Marian Paluszkiewicz

    21 lutego, czyli trzy dni przed rozpoczęciem inwazji, prezydent Rosyjskiej Federacji uznał dwie republiki samozwańcze: Doniecką Republikę Ludową i Ługańską Republikę Ludową. Zanim jednak złożył podpis pod odpowiednim dokumentem, Władimir Putin wygłosił długi „wykład” historyczny, który sprowadzał się faktycznie do tego, że ani państwo ukraińskie, ani naród nigdy nie istniały. „Współczesna Ukraina w całości została stworzona przez Rosję. Będąc bardziej precyzyjnym — przez bolszewicką i komunistyczną Rosję. Ten proces praktycznie rozpoczął się od razu po rewolucji roku 1917” — oświadczył prezydent Rosji.

    Czytaj więcej: Rosyjskie intrygi

    Od Rusi Kijowskiej do Hetmanatu

    Zacznijmy od początku. Pierwszym państwem, które powstało na terenie Ukrainy, była Ruś Kijowska, która w 988 r. przyjęła chrzest w obrządku wschodnim i stała się jednym z krajów europejskich. Do Rusi Kijowskiej aspirują zarówno Rosjanie, jak i Ukraińcy. Mówienie we wczesnym Średniowieczu o państwie narodowym raczej nie ma podstaw, ponieważ państwa wtedy opierały się o absolutnie inne zasady. Jak każde państwo wczesnofeudalne, Ruś Kijowska miała wzloty i upadki. Za ostateczny upadek Rusi Kijowskiej uważa się wiek XIII, kiedy księstwa ruskie zostały napadnięte i zwasalizowane przez państwo mongolskie. Później część terenów Rusi Kijowskiej z samym Kijowem trafiła do Wielkiego Księstwa Litewskiego, a stamtąd do Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

    Pierwszym organizmem quasi-państwowym przyszłej Ukrainy można nazwać Sicz Zaporoską. Kozacy byli poddanymi Korony Polskiej, ale cieszyli się dużą autonomią, co było częstym pretekstem do zatargów między Kozaczyzną, a władzami Rzeczypospolitej. W 1648 r. Bohdan Chmielnicki wzniecił powstanie kozackie. Rok później została zawarta ugoda zborowska, która powołała do życia Hetmanat (zwany też Wojskiem Zaporoskim), czyli autonomiczną jednostkę opartą na systemie demokracji wojennej Kozaków Zaporoskich. W 1654 r. Kozacy zawarli z carem rosyjskim ugodę perejasławską. Rosjanie uważają, że był to moment włączenia ziem ukraińskich do Rosji. Ukraińcy sądzą natomiast, że był to tylko taktyczny sojusz i pewnego rodzaju protektorat, który w tamtym czasie nie oznaczał wcielenia ziem do konkretnego państwa. W następnych kilkudziesięciu latach Kozacy kilkakrotnie zmieniali sojuszników, lawirując między Rzeczpospolitą, Rosją a Turcją. Ostatecznie te tereny zostały włączone do Rosji. Formalnie carowie respektowali autonomię kozacką, to jednak ta autonomia z każdym rokiem była coraz mniejsza. Ostatnią próbą stworzenia ukraińskiego lub kozackiego państwa była wojna północna z początku XVIII w., kiedy hetman Iwan Mazepa opowiedział się po stronie szwedzkiej. Przegrana Szwedów w wojnie północnej spowodowała, że autonomia stała się fikcją. Ostatecznie Hetmanat został zlikwidowany w 1775 r. przez cesarzową Katarzynę II.

    Kłamstwo Putina

    Mimo że resztki ukraińskiej państwowości przestały istnieć w drugiej poł. XVIII w., na początku wieku XIX zaczyna się odrodzenie narodowe i kulturowe Ukraińców. Nie patrząc na represje carskie, naród ukraiński zachował swój odrębny język, natomiast po manifeście carskim z 1905 r. Ukraińcy mogli legalnie wydawać prasę, książki, tworzyć wszelkiego rodzaju organizacje społeczne. Taki stan dotrwał do roku 1917.

    — Twierdzenia Putina są nieprawdziwe, ponieważ tradycje ukraińskiej państwowości są o wiele starsze. Ze słów Putina wynika, że państwowość ukraińska zaczyna się od Ukrainy radzieckiej. W grudniu 1917 r. bolszewicy powołali tzw. Ukraińską Ludową Republikę Rad. Moim zdaniem początki ukraińskiej państwowości sięgają Rusi Kijowskiej, czyli tak naprawdę IX w. Później był Hetmanat kozacki w ramach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Poza tym na początku XX w. po rewolucji lutowej powstała Ukraińska Centralna Rada, która latem 1917 r. ogłosiła autonomię Ukrainy w składzie demokratycznej Rosji. To warto podkreślić, że nie w ramach bolszewickiej, bo bolszewicy wówczas jeszcze nie przejęli władzy, tylko Rosji demokratycznej pod przewodnictwem Aleksandra Kierieńskiego. W listopadzie 1917 r. Rada Centralna powołała niezależną Ukraińską Republikę Ludową. Kiedy o tym dowiedzieli się komuniści, to gdzieś po miesiącu powołali wspomnianą Ukraińską Ludową Republikę Rad. Mało tego — powołali do pomocy Armię Czerwoną i rozpoczęli wojnę z Ukraińską Republiką Ludową — komentuje w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Tomas Balkelis z Instytutu Historii Litwy.

    Symeon Petlura, lider Ukraińskiej Republiki Ludowej
    | Fot. Wikipedia

    Sojusznik Niemiec

    Na początku 1918 r. bolszewicy rozpoczęli ofensywę na Ukrainie i na początku lutego zajęli Kijów. Tym niemniej, w tym samym czasie, rozpoczęła się na całym froncie ofensywa niemiecka, która wyparła z tych terenów bolszewików. Ofensywa niemiecka zakończyła się Traktatem brzeskim, w którym bolszewicka Rosja zrezygnowała z Polski, krajów bałtyckich, Białorusi i Ukrainy. Ukraińska Republika Ludowa, jako sojusznik krajów centralnych, była jedną ze stron porozumień brzeskich. To wówczas Rosja po raz pierwszy uznała de facto i de iure niepodległość Ukrainy.

    W kwietniu 1918 r. Niemcy przy pomocy części ukraińskich elit wojskowych dokonali przewrotu w Kijowie. Na czele państwa ukraińskiego stanął były generał carski Pawło Skoropadski, który ogłosił się hetmanem, a Ukraina zaczęła nazywać się Państwem Ukraińskim, które przetrwało do 26 grudnia 1918 roku.

    — To był protektorat niemiecki. Tym niemniej widzimy, ile tych ukraińskich tworów państwowych było. Mamy Ruś Kijowską, Hetmanat, mamy socjalistyczną Ukrainę, mamy niezależną Ukraińską Republikę Ludową. Poza tym pod koniec 1918 r. we Lwowie powołano Zachodnioukraińską Republikę Ludową, która szybko została rozbita, ponieważ podjęła walkę z Polską Piłsudskiego. Później siły Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej dołączyły do Ukraińskiej Republiki Ludowej. Oczywiście część tych państw istniała przez bardzo krótki okres. Jednak nie można powiedzieć, że to Lenin i komuniści stworzyli Ukrainę. To jest nieprawda — podkreślił Balkelis.

    Czytaj więcej: Ochotnicy saksońscy uratowali Litwę przed bolszewikami

    Korienizacja Ukrainy

    Sowiecka Ukraina miała też pewne aspekty pozytywne.

    — W dużym stopniu tożsamość ukraińska została zachowana dzięki autonomii Ukraińskiej Republiki Radzieckiej. Zwłaszcza dotyczy to drugiej połowy lat 20. XX wieku, kiedy Moskwa prowadziła tzw. politykę korienizacji. Wówczas władza sowiecka dbała o rozwój języka ukraińskiego i białoruskiego. Powstały szkoły ukraińskie i białoruskie. Dbano o kulturę. To był czas rozkwitu literatury narodowej. Jednak trzeba pamiętać, że to był bardzo krótki okres. Bo w latach 30. Stalin rozpoczął represje na szeroką skalę. Represje stalinowskie doprowadziły do Hołodomoru. To był bardzo duży cios dla Ukrainy. Tym niemniej sowieckiej Ukrainy nie można uznać za kraj niepodległy. Miała oczywiście swoją autonomię, jak Białoruś, Litwa, Łotwa lub Estonia, ale wszystko było podporządkowane centralnej władzy komunistycznej w Rosji — podkreślił Balkelis.

    WIĘCEJ NIŻEJ | Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    19 listopada 1990 r. Rosja i Ukraina podpisały traktat o wzajemnym uznaniu suwerenności i przebiegu granicy. To był drugi raz w historii, kiedy Rosja uznała odrębność Ukrainy. 24 sierpnia 1991 r. Rada Najwyższa Ukrainy uchwaliła Deklarację Niepodległości Ukrainy. 1 grudnia 1991 w referendum mieszkańcy Ukrainy potwierdzili wolę utworzenia suwerennego państwa.


    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    Zamach pod Moskwą: ISIS przyznaje się do winy, Kreml szuka „śladu ukraińskiego”

    Do ataku doszło w miniony piątek w sali koncertowej „Crocus City Hall”, która znajduje się w Krasnogorsku pod Moskwą. Do widzów, którzy przyszli na koncert zespołu rockowego „Piknik”, otworzono ogień. Odpowiedzialność za atak terrorystyczny wzięło na siebie Państwo Islamskie...

    Nie siać paniki

    Co zrobi Litwa, jeśli jutro zostanie zaatakowana? Czy nasz kraj jest przygotowany na zewnętrzną inwazję? Czy sojusznicy będą nas bronili? Te i inne pytania coraz częściej można usłyszeć w przestrzeni publicznej. O możliwej wojnie wypowiadają się politycy i eksperci....

    Troszczmy się o własne bezpieczeństwo cybernetyczne 

    Wojna w Ukrainie naocznie dowiodła, że wojna z udziałem czołgów, artylerii i piechoty nie zakończyła żywota w podręcznikach historii. Nawet w samej Europie, gdzie wielu myślało, że ten etap mamy za sobą. Niemniej od wielu lat toczy się też...

    Wybory do Parlamentu Europejskiego: ilu obywateli ruszy do urn?

    Główna Komisja Wyborcza (lit. Vyriausioji rinkimų komisija, VRK) sądzi, że frekwencja na tegorocznych wyborach do Parlamentu Europejskiego będzie większa, niż przed 15 laty. „Sądzę, że teraz Parlament Europejski jest bliżej wyborcy niż to było w 2009 r.” — oświadczyła...