Kiedyś Litwa w Europie była „liderem” pod względem wypitego alkoholu, jednak od co najmniej 2012 r. konsumpcja alkoholu w naszym kraju się zmniejsza.
— W 2021 r. ogłosiliśmy, że Litwa wśród wszystkich krajów europejskich zrobiła największy postęp w zmniejszaniu spożycia alkoholu. Tym niemniej, nadal nie dociągamy do średniej unijnej. Średnia w Europie jest na poziomie 9-10 litrów czystego alkoholu rocznie na osobę powyżej 15. roku życia. Natomiast u nas średnia wynosi ok. 12 litrów. Z pewnością zmniejszamy konsumpcję alkoholu, ale nadal mamy do czego dążyć — komentuje dla „Kuriera Wileńskiego” Gražina Belian, pełniąca obowiązki dyrektora Departamentu ds. kontroli alkoholu, tytoniu i narkotyków.
Ile za alkohol?
Od początku roku wzrosły ceny na wyroby alkoholowe i tytoniowe oraz płyny do papierosów elektronicznych. Skok cenowy został wykonany w ramach trzyletniego planu podwyżek akcyzy, który ma przyczynić się do zmniejszenia konsumpcji alkoholu i papierosów.
W przypadku wina oraz napojów fermentowanych do 8,5 proc. alkoholu cena wzrośnie o 0,09 euro za litr. Za wina i napoje fermentowane powyżej 8,5 proc. zapłacimy 0,11 euro więcej. Mocne alkohole zdrożeją na poziomie 0,34 euro. Natomiast piwo o 0,03 proc. Praktyka światowa pokazuje, jak mówi Gražina Belian, że zwiększanie akcyzy jest jednym z najlepszych i najbardziej efektywnych środków prewencyjnych.
— Państwo może wpływać na cenę tylko poprzez podwyższanie akcyzy. Państwo nie może ustalać sztywnych cen na konkretne produkty. Różne badania naukowe pokazują, że jest zależność między podwyższaną akcyzą na wyroby alkoholowe i tytoniowe a mniejszym popytem na te produkty. Równolegle zmniejsza się szkoda wyrządzana przez konsumowanie tych produktów — podkreśla nasza rozmówczyni.
Czytaj więcej: Jak odurza się Litwa? Lekarz toksykologii: „Alkoholicy są w różnych grupach społecznych”
| Fot. zw.lt
Ceny a średnie wynagrodzenie
Są jednak pewne niuanse.
— Nie mamy na razie konkretnych danych statystycznych za rok 2022. Na Litwie są konsekwentnie zwiększane akcyzy na alkohol. Ceny rosą, ale w tym samym czasie rośnie też średnie wynagrodzenie. Są konkretne metody obliczeniowe, ile alkoholu lub tytoniu może kupić człowiek za miesięczne średnie wynagrodzenie. Przez pewien czas do 2020 r. była widoczna tendencja, że coraz mniej mogliśmy kupić alkoholu. To w 2021 r. sytuacja się zmieniła. Przykładowo, w 2019 r. za średnie miesięczne wynagrodzenie można było kupić 57 litrów wódki, to w 2020 r. już 58, a w 2021 r. aż 64. To dotyczy praktycznie wszystkich produktów. Na przykład, w 2020 r. człowiek za miesięczne wynagrodzenie mógł kupić 48 litrów brandy, to rok później już 54. To samo dotyczy najbardziej popularnego napoju alkoholowego, czyli piwa. To w 2020 r. można było kupić 452 litrów piwa, a w 2021 — 496 litrów. Czyli widzimy, że akcyza została podwyższona nie na tyle, aby dostępność alkoholu znacznie zmalała. Praktycznie tożsamą sytuację mamy z wyrobami tytoniowymi. W 2020 r. za miesięczną wypłatę mogliśmy kupić 197 paczek droższych papierosów, to w 2021 już mogliśmy kupić 207 paczek — wylicza Belian.
Pandemia a alkohol
Od 2012 r. konsumowanie legalnego alkoholu w naszym kraju konsekwentnie maleje. W 2021 r. odnotowaliśmy nieduży skok w spożyciu alkoholu. Porównując z rokiem 2020 r., konsumpcja zwiększyła się o 0,7 litra czystego alkoholu na jedną osobę powyżej lat 15. Skąd się wziął ten skok?
— Rok 2021 był rokiem pandemicznym. Większość z nas nie odwiedzała innych krajów. Nie przywoziliśmy alkoholu zza granicy. Alkohol kupowano w naszych sklepach oraz kawiarniach i barach. Można więc powiedzieć, że w roku 2021 prawdziwa konsumpcja została na bardzo podobnym poziomie, co w roku poprzednim — ocenia szefowa departamentu.
Wpływy do budżetu i statystyka
W przypadku podwyższonej akcyzy na tytoń ceny wyglądają następująco: paczka papierosów ma zdrożeć o 0,18 proc., cena cygar i cygaretek wzrośnie o 0,31 proc., natomiast płyny do e-papierosów o 0,10 euro za 2 mililitry. Zdaniem Ministerstwa Finansów RL podwyższona akcyza na alkohol i wyroby tytoniowe przyniesie do budżetu ponad 35 mln euro. 24 sierpnia 2022 r. KE zarejestrowała europejską inicjatywę obywatelską zatytułowaną „Wezwanie do osiągnięcia do 2030 r. środowiska wolnego od tytoniu i pierwszego pokolenia wolnego od tytoniu”. Celem inicjatywy jest osiągnięcie do 2028 r. pierwszego pokolenia wolnego od tytoniu poprzez zaprzestanie sprzedaży wyrobów tytoniowych i wyrobów zawierających nikotynę obywatelom urodzonym po 2010 r.
Czytaj więcej: Palenie tytoniu szkodzi zdrowiu
Zgodnie z badaniami opinii publicznej z 2021 r. wynika, że 84,4 proc. mieszkańców kraju, w przedziale wiekowym od lat 15 do lat 64, w ciągu ostatnich 12 miesięcy chociażby raz spożywało alkohol. 62, 8 proc. badanych piło napoje alkoholowe w ciągu ostatnich 30 dni. Ponad 23 proc. ankietowanych odpowiedziało, że spożywa alkohol raz w tygodniu. Bardziej skłonni do tego są mężczyźni. 72 proc. badanych mężczyzn odpowiedziało, że piło alkohol w ciągu minionego miesiąca. W przypadku kobiet odsetek wynosił 52 proc. Najmniej alkohol był spożywany w grupie wiekowej od lat 15 do lat 24. Najwięcej w przedziale wiekowym 24-54 lat.
