Zdrowie emocjonalne człowieka zmienia się w zależności od tego, jak o nie dbamy — kiedy i jak znajdujemy sposoby, aby poczuć się lepiej. Rozmawiamy z Rūtą Mickevičienė, psychologiem z Centrum Ciąży Kryzysowej, o przyczynach, objawach i pomocy w depresji poporodowej.
Mężczyźni też mogą na nią zachorować
Okres poporodowy znany jest również jako czwarty trymestr ciąży. Rozpoczyna się wraz z narodzinami noworodka i trwa około 8 tygodni lub dłużej.
Według psychologa z Centrum Ciąży Kryzysowej, przyszła i będąca po porodzie matka przechodzi zmiany fizyczne, biochemiczne, neurofizjologiczne, społeczne i psychologiczne, którym towarzyszą uczucia i emocje o różnym natężeniu.
Dlatego psycholog Mickevičienė podkreśla, że każda kobieta może popaść w depresję po porodzie, ale nie oznacza to, że jest złą matką — jest w trudnym momencie i potrzebuje pomocy.
„Depresja poporodowa jest diagnozowana przez psychiatrę na podstawie fizycznych i emocjonalnych objawów odczuwanych przez kobietę, ich intensywności, czasu trwania i dynamiki.
Rozpoznanie tego zaburzenia psychicznego jest trudne. Objawy somatyczne depresji poporodowej są podobne do tych wyrażanych przez wszystkie matki noworodków. Doświadczają one zaburzeń snu i apetytu, zmęczenia i przepracowania oraz trudności w radzeniu sobie z codziennymi obowiązkami.
Dlatego depresja poporodowa powinna być leczona w sposób kompleksowy” — tłumaczy psycholog, dodając, że nie tylko kobiety, ale także 4-7 proc. mężczyzn cierpi na depresję poporodową.
Trudno jest zidentyfikować jedną przyczynę
Wiele czynników jest badanych w celu ustalenia, co powoduje depresję poporodową, takich jak wiek, miejsce zamieszkania, wykształcenie, zatrudnienie, wsparcie społeczne, bezpieczeństwo, wiedza o ciąży, doświadczenie matki, dochód itp. Połączenie kilku niekorzystnych dla kobiety czynników może przyczynić się do znacznego wzrostu ryzyka wystąpienia depresji poporodowej.
„Nie ma jednej konkretnej przyczyny tego zaburzenia. Mogą to być wahania hormonalne (poporodowe, w trakcie i po karmieniu piersią), depresja przed lub w trakcie ciąży, nieplanowane lub kryzysowe ciąże, nieporozumienia z mężem, brak wsparcia społecznego itp. Każda osoba jest indywidualna i wszystkie wcześniejsze doświadczenia, choroby, odporność psychiczna i zarządzanie emocjami wpływają na zdrowie psychiczne po porodzie” — powiedziała psycholog.
Może to pozostawić trwałe konsekwencje dla samej matki, jej noworodka i całej rodziny. Zmieniony stan emocjonalny utrudnia matce budowanie bezpiecznej i czułej więzi z dzieckiem i prowadzi do zimnej, powolnej opieki, zwiększając prawdopodobieństwo przyszłych zaburzeń rozwoju emocjonalnego i poznawczego lub problemów behawioralnych.
„Nieleczona depresja poporodowa może przerodzić się w długotrwałą depresję lub nawrócić po kolejnym porodzie. Choroba komplikuje relacje matki nie tylko z noworodkiem, ale także z resztą rodziny” — mówi psycholog.
Dostrzeż „wykrzykniki” na czas
Zaobserwowano, że epizod zaburzeń depresyjnych może rozpocząć się zarówno w czasie ciąży, jak i po porodzie. Epizody depresji po porodzie są o 3,5 razy częstsze niż w czasie ciąży. Depresja poporodowa pojawia się zwykle w ciągu pierwszych kilku miesięcy po porodzie, ale według Mickevičienė może również wystąpić sześć miesięcy lub nawet rok po porodzie.
Objawy, które zwykle utrzymują się przez dwa tygodnie lub dłużej bez żadnej poprawy, obejmują intensywny smutek, płacz, lęk, uczucie pustki, szybką drażliwość, złość, brak energii i motywacji.
„Główne objawy obejmują zaburzenia snu i apetytu, rozpacz, utratę przyjemności, apatię, wycofanie się z bliskich i poczucie samooceny z powodu trudności w znalezieniu i odczuwaniu więzi z dzieckiem. Zdarza się, że kobiety dręczy strach przed zranieniem lub skrzywdzeniem dziecka, myśli o samookaleczeniu, a nawet śmierci” — powiedziała.
„Czy to normalne mieć wyczekiwane dziecko i nie być z tego powodu szczęśliwym?”, „Dlaczego szczęśliwe chwile przyćmiewa smutek, pustka, łzy?”, „Czy to normalne czekać, aż ktoś przyjdzie i uratuje mnie przed moim własnym dzieckiem?”.
Według psycholog Mickevičienė są to pierwsze czerwone flagi — wczesne wołanie o pomoc, na które należy w porę zareagować.
Monika, która pochodzi z rejonu telszańskiego, powiedziała, że zdała sobie sprawę, że ma problem, gdy trzymała swoje nowonarodzone dziecko w ramionach i nie mogła powstrzymać łez. „Na początku nie rozumiałam, jak i kiedy zaczęłam płakać. Nie mogłam nad tym zapanować. Oboje z mężem spodziewaliśmy się córeczki, więc nawet nie próbowałam pozwolić, by wszystko samo się ułożyło, więc poszukałam pomocy i wszystko się ułożyło” — opowiada Monika.
Zadawaj sobie pytania
Według Mickevičienė, pierwszą rzeczą, którą musisz zrobić, jest dotarcie do samej siebie. Kobieta, która jest w ciąży lub niedawno urodziła dziecko, może zapobiec samoistnemu powstawaniu depresji lub znacznie złagodzić objawy zaburzenia, zobowiązując się do dbania o siebie.
Specjalistka z Centrum Ciąży Kryzysowej zachęca przyszłe i poporodowe klientki do skupienia się na pięciu obszarach: myślach, śnie, ćwiczeniach, odżywianiu i przyjemnościach.
„Zadaj sobie pytanie: czy moje oczekiwania wobec siebie są realistyczne, jak zachęcam siebie każdego dnia i czy utrzymuję swoje myśli w czystości? Jak rozumiem znaczenie snu dla mojego ciała i szukam sposobów na odpoczynek? Czy moja dieta jest kompletna, a nawyki żywieniowe właściwe? Jak pomagam mojemu ciału wzmacniać się i regenerować poprzez aktywność fizyczną? Jak rutyna wzbogacona o przyjemności wpływa na moje zdrowie emocjonalne?” — podzieliła się swoimi praktykami zawodowymi.
Kiedy opieka nad noworodkiem staje się zbyt trudna dla matki, a jej zdrowie emocjonalne i psychiczne pogarsza się, krewni powinni wkroczyć, aby pomóc. Szczególnie ważne jest, aby osoby z Twojego otoczenia oferowały konkretną pomoc: opiekę nad dzieckiem i dawały matce przerwę, dzieliły się konkretnymi informacjami z kontaktami w celu uzyskania pomocy, towarzyszyły jej w wizytach u specjalistów lub pomagały jej umówić się na wizytę.
„Kiedy kobieta ma trudności ze zrozumieniem, czy potrzebuje pomocy, a rodzina nie wie, jak jej udzielić, ważne jest, aby zwrócić się do profesjonalistów. We wszystkich przypadkach ważne jest, aby pamiętać, że szukanie pomocy jest normalne, zwłaszcza gdy istnieją ważne doświadczenia, które wiążą całą rodzinę i są zbyt trudne do zniesienia przez matkę” — powiedziała r. Mickevičienė, specjalistka z Centrum Ciąży Kryzysowej.
Usługi wsparcia emocjonalnego są dostępne, aby pomóc w trudnościach emocjonalnych, telefonicznie 1809 lub korespondencyjnie online. Centrum Ciąży Kryzysowej oferuje również bezpłatne doradztwo, na żywo lub zdalnie, za pośrednictwem poczty elektronicznej pagalba@krizinionestumocentras.lt. W nagłych przypadkach zagrożenia zdrowia lub życia zadzwoń pod ogólny numer alarmowy 112.
Zam. 2816