— Tematem przewodnim Światowej Organizacji Zdrowia na rok 2025 jest „Zdemaskuj atrakcyjność!”. Celem jest ujawnienie, w jaki sposób przemysł tytoniowy i nikotynowy wykorzystuje strategie marketingowe, aby niebezpieczne produkty wyglądały atrakcyjnie, zwłaszcza dla młodych ludzi — dzieli się w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Aušra Želvienė, kierowniczka Wydziału Działań Prewencyjnych w Departamencie Kontroli Narkotyków, Tytoniu i Alkoholu (NTAKD).
Rosnące użycie produktów nikotynowych wśród młodych ludzi jest głównym powodem do niepokoju. Szacuje się, że w 2022 r. 12,5 proc. nastolatków w regionie europejskim używało e-papierosów, w porównaniu z zaledwie 2 proc. dorosłych. Według badania HBSC (Health Behaviour in School-aged Children to międzynarodowe badania nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej – przyp. aut.), aż 38 proc. 9-klasistów na Litwie przynajmniej raz próbowało palić e-papierosy. Z kolei 1,6 proc. zdecydowało się palić tylko zwykłe papierosy, co ponownie podkreśla znaczenie podjęcia pilnych środków regulacyjnych i profilaktyki skierowanej do młodych ludzi, w szczególności w odniesieniu do e-papierosów.
Nie ma nieszkodliwego sposobu palenia
Jak podkreśla przedstawicielka NTAKD, eksperci w dziedzinie zdrowia publicznego w całym Europejskim Regionie WHO aktywnie pracują nad sprostaniem temu wyzwaniu, a Światowy Dzień Bez Tytoniu jest doskonałą okazją do zwrócenia uwagi na rosnący problem i edukowania społeczeństwa o prawdziwych celach i środkach przemysłu tytoniowego.
— Dym tytoniowy zawiera ponad 4 tys. związków chemicznych, z których kilkaset jest uważanych za szkodliwe dla zdrowia, a ponad 70 jest potwierdzonych jako substancje rakotwórcze, które powodują lub sprzyjają powstaniu raka. Substancje rakotwórcze dostają się do organizmu w postaci smoły i wpływają głównie na błony śluzowe warg, jamy ustnej, krtani i oskrzeli, przez co długotrwałe palenie prowadzi do nowotworów gardła, krtani, przełyku, płuc a także żołądka, trzustki, wątroby i pęcherza moczowego. Nie ma nieszkodliwego sposobu palenia — podkreśla Aušra Želvienė.
23 proc. mieszkańców codziennie pali papierosy
Według badania przeprowadzonego w 2024 r. wśród osób w wieku 18-74 lat na zlecenie NTAKD 23 proc. mieszkańców codziennie pali papierosy, 29 proc. paliło co najmniej raz w ciągu ostatnich 30 dni cygara lub fajkę. 7 proc. populacji codziennie używa palnych wyrobów tytoniowych (11 proc. przynajmniej raz w ciągu ostatnich 30 dni). 4 proc. populacji używa e-papierosów codziennie (10 proc. używało ich co najmniej raz w ciągu ostatnich 30 dni). 1 proc. badanej populacji używało wkładek nikotynowych w ciągu ostatnich 30 dni (4 proc. używało wkładek nikotynowych w pewnym momencie swojego życia). 1 proc. badanej populacji używało tabaki (snus, snuff) w ciągu ostatnich 30 dni (5 proc. populacji w pewnym momencie swojego życia).
Jak zauważa nasza rozmówczyni, w ciągu ostatniej dekady palenie papierosów tytoniowych pozostało względnie stabilne, podczas gdy użycie e-papierosów i wyrobów tytoniowych (te ostatnie oceniane dopiero od 2020 r.) wzrosło. Palenie papierosów tytoniowych było najwyższe wśród respondentów w średnim wieku, podczas gdy używanie palnych wyrobów tytoniowych i e-papierosów było najwyższe wśród młodych ludzi. Wśród osób starszych (50-74 lata) dominuje palenie tytoniu, a tylko 0,5-2 proc. używa innych produktów. Mężczyźni (34 proc.) częściej palą codziennie niż kobiety (12 proc.).
Czytaj więcej: Dlaczego nastolatki lubią e-papierosy?