Józef Ignacy Kraszewski XIX-wieczny, wybitny wilnianin z wyboru, jeden z najbardziej zasłużonych dla Wilna i Litwy Polaków i Litwinów w tym roku będzie wspominany wielokrotnie. W 2012 roku obchodzi się jego 200. rocznicę urodzin i 125. rocznicę śmierci.
12 kwietnia br. w reprezentacyjnej Sali Senackiej głównego gmachu Uniwersytetu Wileńskiego odbyło się naukowe seminarium „Znane i nieznane konteksty twórczości J. I. Kraszewskiego”. Seminarium naukowe dla wszystkich chętnych, a w szczególności dla osób związanych z oświatą i humanistyką, polonistyką, lituanistyką i historią Litwy, Polski oraz innych krajów Europy Wschodniej, Środkowej i nie tylko, zorganizowały Centrum Polonistyczne Uniwersytetu Wileńskiego i Instytut Polski w Wilnie. Spotkanie prowadził prof. dr hab. Algis Kalėda — historyk literatury polskiej i litewskiej, krytyk, tłumacz, humanista. Wcześniej wieloletni kierownik Centrum Polonistycznego, a obecnie profesor Instytutu Literatury Litewskiej i Folkloru.
Spotkanie było skonstruowane jako dwugłos naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego w charakterze głównych prelegentów w dyskusji komentowany, ewentualnie oponowany przez litewskich historyków, między innymi, z Instytutu Historii Litwy. Seminarium zaszczycił swoją aktywną obecnością dr Rimantas Miknys, dyrektor Instytutu Historii Litwy. Dyskusje można było prowadzić w obu językach — polskim i litewskim. Organizatorzy zadbali o ich symultaniczne tłumaczenia.
Frekwencja była wysoka — Sala Senatorska pękała w szwach. Media zaszczyciły to naukowe seminarium baczną uwagą. Rejestrowali jego przebieg także goście i uczestnicy spotkania.
Spotkaniu towarzyszyło otwarcie wystawy zatytułowanej „J. I. Kraševskis ir Lietuva”, czyli „J. I. Kraszewski i Litwa”. Wystawę otwarto w drugiej części uroczystości po naukowych prelekcjach i dyskusjach również w uroczystej otoczce — przepięknej czytelni — Białej Sali biblioteki uniwersyteckiej głównego gmachu Uniwersytetu Wileńskiego. Imprezę zaszczyciła dyrektor biblioteki Irena Krivienė. Wystawę przygotowała kierownik działu organizacji wystaw i zbiorów muzealnych Snieguolė Misiūnienė.
Profesor Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego doktor habilitowany Ewa Ihnatowicz wygłosiła referat pt. „Dzieciństwo i starość — temat twórczości J. I. Kraszewskiego w kontekście jego biografii”, promujący jej książkę „Proza Kraszewskiego. Codzienność”. Treść tego, ściśle naukowego wykładu, wzbudziła nader żywe zainteresowanie uczestników i gości seminarium. W referacie poświęconym klasycznym tematom dawnej sztuki i literatury w twórczości Kraszewskiego — tematom przemijania, przeciwstawiania młodości i radości oraz starości i smutku, zostały wydobyte niezwykle aktualne problemy egzystencjonalne współczesnego człowieka. Kraszewski został ukazany jako wieszcz, który przewidział bolączki globalnego społeczeństwa przełomu XX-XXI w. goniącego za niemożliwym — wieczną młodością; jako duchowy patron, który daje na nie receptę — dbać o zdrowie od młodości, lecz z pokorą przyjmować jego nieuchronną stopniową utratę; polubić i hołubić także starzenie się.
Wilnianka, pochodząca z północnej Wileńszczyzny, Inesa Szulska — absolwentka filologii polskiej i filologii bałtyckiej wydziału polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, żona koroniarza z rodziny pochodzącej z tychże okolic litewskiej stolicy, referowała z kolei własną książkę o J. I. Kraszewskim zatytułowaną „Litwa Józefa Ignacego Kraszewskiego”. Ta książka podaje na osąd szerokiej czytelniczej publiczności pracę naukową o tymże tytule, obronioną w 2009 r. na Uniwersytecie Warszawskim. Rozprawa została uhonorowana Nagrodą Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej w 2010 r. Doktor Inesa Szulska w obszernym, emocjonalnie podanym referacie przedstawiła zgromadzonej w sali Wileńskiego Uniwersytetu publiczności cały wachlarz skomplikowanej historycznej i aktualnej problematyki — niezwykle obdarzony talentami i pracowitością J. I. Kraszewski a społeczeństwa XIX, XX i XXI wieków.