Święta Bożego Narodzenia są czasem, kiedy kolęda łączy wszystkich Polaków rozsianych po całym świecie, są czasem jedności i pamięci o rodakach mieszkających także poza granicami Litwy. Tym, co łączy wszystkich Polaków po różnych stronach granic w różnych krajach jest niewątpliwie tradycja obchodów Świąt Narodzenia Pańskiego.
Zwyczaje świętowania Bożego Narodzenia na Białorusi, przynajmniej na zachodzie kraju, gdzie mieszka najwięcej Polaków, nie różnią się od tej tradycji, która obowiązuje we wschodniej Polsce i na Wileńszczyźnie.
— Na Wigilię będzie przełamanie się opłatkiem, wszyscy złożą sobie życzenia. Na stole znajdą się tradycyjne dania, następnie, kto będzie mógł, uda się na pasterkę w kościele – opowiada „Kurierowi” Andrzej Pisalnik, aktywny działacz Związku Polaków na Białorusi, szef Działu Redakcyjnego przy Zarządzie Głównym ZPB, a zarazem redaktor naczelny portalu Znadniemna.pl. — Można jednak zaznaczyć, że ze względu na dużą liczbę mieszkających na Białorusi osób wyznania prawosławnego, Polacy często zapraszają „po sąsiedzku” na katolickie świętowanie Bożego Narodzenia.
Rzadziej dotyczy to wieczoru wigilijnego, który przebiega najczęściej w ścisłym rodzinnym gronie, częściej zaś dnia 26 grudnia, kiedy to katolicy i prawosławni często wspólnie się cieszą z Narodzin Pana. Podobnie rzecz się dzieje na prawosławne Boże Narodzenie w styczniu, czyli prawosławni często zapraszają „po sąsiedzku” do siebie katolików.
Jeżeli chodzi o sytuację Polaków i Związku Polaków na Białorusi (ZPB), to od 10 ostatnich lat jest ona niezmienna.
— ZPB po ataku władz białoruskich w 2005 roku działa de facto w podziemiu, jako organizacja nielegalna, nieuznawana przez władze Białorusi – mówi Andrzej Pisalnik. — Przynależność do ZPB, szczególnie na prowincji, jest postrzegana jako przynależność do struktury opozycyjnej, wrogiej. Działacze ZPB są narażeni na represje i nieprzyjemności ze strony władz i znajdują się pod obserwacją służb specjalnych. Ostatnio nie przeżywamy jakichś większych kampanii represyjnych wobec działaczy ZPB, notujemy tylko osobne przypadki. Na przykład — groźby zwolnienia z pracy, szczególnie w przypadku współpracujących z ZPB nauczycieli języka polskiego ze szkół państwowych.
ZPB nie prowadzi dokładnej ewidencji członków, gdyż jest to utrudnione i niebezpieczne dla samych członków organizacji ze względu na jej nielegalny status na terenie Białorusi. Zarząd Główny ZPB szacuje, iż w całym kraju jest około 10 tys. aktywnych działaczy organizacji. Na terenie Białorusi ZPB liczy ok. 80 oddziałów terenowych.
Z okazji Świąt Bożego Narodzenia oddziały terenowe i inne struktury ZPB organizują dla swoich członków spotkania opłatkowe. W tym celu wynajmuje się sale bankietowe w restauracjach bądź kawiarniach.
— W tym roku w Lidzie odbyło się już spotkanie opłatkowe działającego przy ZPB Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej na Białorusi z kpt. Weroniką Sebastianowicz na czele – opowiada Andrzej Pisalnik.
Spotkanie stało się okazją do wręczenia medali pamiątkowych „Obrońcy Ojczyzny 1939-1945” członkom Stowarzyszenia Armii Krajowej na Białorusi przez kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Ciechanowskiego. W swym liście skierowanym do rodaków, żołnierzy Armii Krajowej w imieniu własnym oraz męża, prezydenta RP, Agata Kornhauser-Duda wyraziła słowa uznania i szacunku za trudne, pełne poświęceń życie, za odwagę i walkę o niepodległą Polskę, zapewniając o swej życzliwej pamięci.
Opłatkiem podczas konferencji metodycznej w Grodnie mieli okazję się podzielić także nauczyciele języka polskiego z całej Białorusi, biorący udział w konferencji. W ramach tego spotkania odbyły się zajęcia pod okiem trenerów z Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Poloniści z Grodna, Mińska, Brześcia, Wilejki, Brasławia, Homla, Mohylewa, Borysowa, Wołkowyska, Lidy, Radunia, Wojstomia i Smorgoni przed zbliżającymi się Świętami Bożego Narodzenia mogli wymienić się doświadczeniem i złożyć sobie świąteczne życzenia.
Jak poinformował Andrzej Pisalnik, Zarząd Główny ZPB organizuje spotkanie opłatkowe dla prezesów oddziałów terenowych organizacji 29 grudnia. Na spotkanie to zaproszeni są także: wiceminister MSZ Jan Dziedziczak, przewodniczący Sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą Sejmu RP poseł Michał Dworczyk, kierownictwo Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i inni goście.
Poza ZPB na Białorusi działają inne organizacje polskie, między innymi: Polska Macierz Szkolna na Białorusi, Forum Polskich Inicjatyw Lokalnych Obwodu Brzeskiego, „Poloniczka” (Mińsk) i tak dalej. Powstają też inicjatywy nieformalne, jak „Polacy na Kresach Wschodnich” (działa w obwodzie witebskim), czy „Polacy Grodzieńszczyzny” (środowisko polskiej młodzieży w Lidzie).