| Fot. Marian Paluszkiewicz
Rozmowa z Arvydasem Ambrozaitisem, specjalistą chorób zakaźnych, profesorem Uniwersytetu Wileńskiego.
Pandemia COVID-19 wywołana przez koronawirusa SARS-CoV-2 rozpoczęła się 17 listopada 2019 w mieście Wuhan, w prowincji Hubei w środkowych Chinach. Wtedy jeszcze nikt nie wierzył, że pandemia dotrze na Litwę, ale wczesnym rankiem 28 lutego 2020 roku poinformowano, że wykryto pierwszy przypadek zakażenia COVID-19. Właśnie minął rok, odkąd wirus przeniósł się na Litwę z Włoch, Werony, a odwiedzający ją mieszkaniec Szawli zachorował. 11 marca 2020 Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła pandemię. Czy spodziewał się Pan, że wirus dotrze na Litwę i że pandemia nabierze takiego rozpędu?
Szczerze mówiąc, nie oczekiwaliśmy, że tak szybko zacznie się rozprzestrzeniać po całym świecie, że będzie tak dużo zakażeń i ogromna śmiertelność. Trudno było prognozować, że Litwa tak mocno ucierpi. Mieliśmy nadzieję, że ten wirus nas ominie. To wszystko było tak daleko od nas – najpierw Chiny, potem inne państwa. Ponieważ granice były zamykane, mieliśmy nadzieję, że nam nikt go nie przywiezie. Ale wiemy, że jedną z dróg rozprzestrzeniania się koronawirusów jest droga kropelkowa. Właśnie tak infekcja może przenieść się z człowieka na człowieka. A w ten sposób wirus rozprzestrzenia sie bardzo łatwo i szybko i jest go bardzo trudno powstrzymać. W naszej kulturze nie było zwyczaju noszenia masek, dlatego ten wirus tak szybko się rozpowszechnił.
1 lutego na Litwie potwierdzono zakażenie szczepem koronawirusa z Wielkiej Brytanii, a 24 lutego wykryto 11 kolejnych przypadków zakażenia szczepem brytyjskim. Czy mutacja wirusa nie jest groźniejsza niż COVID-19?
Koronawirus ma kwas nukleinowy, dlatego jest kilka jego odmian. To tak samo jak grypa. Wszystkie wirusy, które mają w swoim genomie RNA, mają wiele odmian. Więc naturalnie, że koronawirus również. Na szczęście na razie te mutacje nie są bardzo niebezpieczne, szczepionki działają i na koronawirus zmutowany. Pozostaje nam tylko czekać, czy te mutacje będą bardziej niebezpieczne niż sam koronawirus. Sam wirus jest bardzo niebezpieczny, a mutacja to szczep samego wirusa.
23 września rząd podjął decyzję o zakupie wszystkich potencjalnych szczepionek na COVID-19, wynegocjowanych przez Komisję Europejską. Czy każdy rozsądny człowiek powinien się zaszczepić?
Szczepić się muszą wszyscy. W pierwszej kolejności, tak jak na całym świecie, są szczepieni medycy, pracownicy i mieszkańcy domów opieki, mieszkańcy należący do grup ryzyka. No, a w końcu ma nastąpić masowe szczepienie. Na razie planowane jest na wiosnę. Ludzie spoza grupy ryzyka są najmniej zmotywowani, żeby się zaszczepić. Trzeba ich jak najwięcej edukować, żeby nie odmawiali szczepionek. Pamiętajmy, że aby w końcu nastąpił koniec pandemii, 70 proc. populacji powinno zostać zaszczepionych. Inaczej pandemia nigdy się nie skończy.
Pierwsza kwarantanna na Litwie została wprowadzona 16 marca. Możliwości wyjazdu i przyjazdu zostały poważnie ograniczone, większość sklepów, z wyjątkiem sklepów spożywczych i aptek, została zamknięta, wszystkie imprezy publiczne zostały zakazane, a instytucje edukacyjne zamknięte. Po tym, jak inne kraje również nałożyły surowe ograniczenia w podróżowaniu, niektórzy Litwini utknęli w obcych krajach. Proces łagodzenia kwarantanny rozpoczął się w kwietniu. 4 listopada, 2020 roku rząd podjął decyzję o wprowadzeniu drugiej kwarantanny. Ta kwarantanna trwa do dziś. Jakie błędy zostały popełnione w czasie tego roku walki z pandemią?
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Moim zdaniem druga kwarantanna została wprowadzona zbyt późno, być może przeszkodziły wybory. Trudno powiedzieć. Pierwsza kwarantanna była wprowadzona na czas, nawet wcześniej niż w innych państwach i przyniosła bardzo dobre wyniki. Ale latem ludzie byli bardzo rozluźnieni, ponieważ nikt nie myślał, że druga fala będzie jeszcze bardziej groźniejsza, a i ludzie już byli zmęczeni tym wszystkim. Poza tym w internecie zaczęły pojawiać się teorie spiskowe, że koronawirusa nie ma, że to wymysły. To także podziałało na ludzi. W czasie drugiej kwarantanny ludzie nie myślą, jak ją przetrwać, zachowując wszystkie rekomendacje, ale odwrotnie, myślą, jak obejść te rekomendacje i nie siedzieć w kwarantannie.
Jak Pan profesor myśli, czy trzecia fala koronawirusa przed nami?
To, że trzecia fala koronawirusa nastąpi, jest mało prawdopodobne, ponieważ już rozpoczęła sie wakcynacja. Na Litwie zaszczepiono 5 procent populacji. Im szybszy będzie proces wakcynacji, tym mniejsze będą szanse na trzecią falę. Im więcej osób jest już po chorobie i po wakcynacji, tym mniejsze szanse na rozprzestrzenianie się wirusa.
Czytaj więcej: Druga kwarantanna lżejsza dla gospodarki, niż pierwsza
26 listopada na Litwie potwierdzono pierwsze przypadki zakażenia koronawirusem wśród norek na farmie znajdującej się w rejonie janowskim. Czy zwierzęta mogą być nosicielami wirusa?
Koronawirus był wirusem zwierząt, ale przeszedł na ludzi. Na ten wirus chorowały nietoperze, gady, żmije, ale w jakiś sposób zmienił swój genom i przeszedł na ludzi. Więc teraz to jest wirus ludzi.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Kiedy skończy się pandemia koronawirusa?
Pandemia skończy się, gdy 70 procent ludzi na świecie zaszczepi się lub w sposób naturalny przechoruje, wtedy wytworzy się odporność zbiorowa i wirus nie będzie miał szans na rozprzestrzenianie. Ale ten wirus nigdzie nie zginie, po prostu to już nie będzie pandemia, ale wirus sezonowy.
Jak wspólnie przetrwać ten trudny czas?
Dla większości ludzi w czasie pandemii potrzebna jest pomoc psychologiczna. Nie trzeba się wstydzić, ale korzystać z niej. Trzeba nauczyć się więcej czasu spędzać w domu, żyć z zakazami. Wiem, że jest trudno, ponieważ ludzie lubią podróżować, obcować, a dzisiaj to wszystko jest zabronione. Należy szukać alternatywy. Nie możemy komunikować się na żywo, więc umówmy się ze znajomymi na rozmowę przez platformę. Więcej czasu poświęcajmy na sport, spacer po lesie. W czasie pandemii ludzie bardzo się zmienili, są źli, niezadowoleni, wzrosła przemoc domowa. Wszyscy mamy tego dosyć, ale pocierpmy, spędźmy więcej czasu w domu, przestrzegajmy wszystkich zaleceń. Nie oszukujmy ani siebie, ani innych. W najgorszym stanie dziś jest psychika ludzi, więc radzę zwracać się po poradę do specjalistów.
Dziękuję za rozmowę.
