Andrzej Kierulis: Razem łatwiej radzić sobie z wyzwaniami

O odbywającym się po raz pierwszy w ramach Scanoramy Festiwalu Filmów Polskich i najciekawszych propozycjach, jakie przygotowali organizatorzy, opowiada Andrzej Kierulis — koordynator projektów Instytutu Polskiego w Wilnie.

Po raz pierwszy Festiwal Filmów Polskich odbywa się w ramach Europejskiego Forum Filmowego Scanorama. Co wpłynęło na taką decyzję?

Instytut Polski w Wilnie z Europejskim Forum Filmowym Scanorama współpracuje od wielu lat. Każdego roku dzięki naszej współpracy polskie filmy były i są prezentowane na tym jednym z najważniejszych festiwali filmowych na Litwie. Liczba polskich filmów we wcześniejszych latach ze względów obiektywnych była skromniejsza. Jednak dzięki naszym kontaktom mieliśmy okazję poznać Scanoramę jako pewnego i zaufanego partnera.

Tegoroczny zatem wspólny projekt to kontynuacja wcześniejszej, udanej współpracy naszych instytucji. Taki krok zaś był podyktowany przez okoliczności — przede wszystkim niepewną sytuację epidemiologiczną. Razem łatwiej radzić sobie z różnymi wyzwaniami. Istotna była dla nas również próba zdobycia nowych widzów oraz pogłębienia integracji z litewskim środowiskiem festiwalowym i filmowym. Scanorama bardzo chętnie zgodziła się na podjęcie ściślejszej współpracy i wciągnięcie do swojego tegorocznego programu aż 10 polskich filmów. W tym miejscu należy się także wielki ukłon w stronę naszego również wieloletniego partnera i sponsora — firmy ORLEN Lietuva.

Czytaj więcej: Minister Kreivys odwiedzi zakład Orlen Lietuva w Możejkach. Podpisany będzie list intencyjny

Czy to rozwiązanie to pomysł tylko na ten rok, czy też, jeśli się sprawdzi, może być kontynuowane w następnych latach?

Niestety, ostatnie dwa lata pokazały, że niczego nie można być pewnym. Zaplanować możemy dużo, ale czy to się uda zrealizować? Obecnie do takich planów na przyszłość podchodzimy bardziej filozoficznie: planujemy, staramy się wcielić te plany w życie, ale nie zawsze okoliczności pozwalają nam na ich urzeczywistnienie. Wracając zaś do współpracy ze Scanoramą, to pewni jesteśmy jednego, że chcemy kontynuować współpracę i pokazywać polskie filmy podczas tego festiwalu. Idealnym wariantem oczywiście byłoby, gdybyśmy mogli zorganizować Festiwal Filmu Polskiego i jednocześnie przygotować bogaty program kina polskiego (8-10 filmów) w Scanoramie i na Festiwalu „Kino pavasaris”. Myślę, że to nie tylko nasze marzenie. Wiele osób, miłośników polskiej kinematografii i współczesnej kultury polskiej, chciałoby oglądać polskie filmy jak najczęściej. Może tegoroczna edycja Festiwalu Filmu Polskiego to pierwszy krok na tej drodze?

W jaki sposób tworzony był repertuar tegorocznych propozycji w języku polskim?

Tegoroczny program filmowy był układany we współpracy i porozumieniu ze Scanoramą. Część filmów zaproponował Instytut Polski, a część Scanorama. Przy wyborze filmów próbowaliśmy uwzględnić istotne wątki i tematy poruszane w filmach — to głównie wydarzenia historyczne (filmy: „Żeby nie było śladów”, „Zieja”, dokument „1970”). Upamiętniając Rok Stanisława Lema do programu wciągnęliśmy film Andrzeja Wajdy z 1968 pt. „Przekładaniec”. Tradycyjnie też chcieliśmy coś zaoferować młodzieży i stąd w programie znalazł się film „Tarapaty 2”, opowiadający dalszą część przygód młodych bohaterów. Pierwsza część filmu pokazywana przed kilku laty w Wilnie cieszyła się bardzo dużą popularnością.

Czytaj więcej: Polski program na Forum Filmowym Scanorama, m.in. polski kandydat do Oscara

Scanorama daje także możliwość obejrzenia festiwalowych filmów bez wychodzenia z domu. Wśród 28 filmów, które można zobaczyć przez Internet są dwie polskie koprodukcje: „Sweat” w reżyserii Magnusa von Horna i „Córka Boga” Małgorzaty Szumowskiej. Dlaczego właśnie te filmy są dostępne online?

Odpowiadając akurat na to pytanie, chciałbym czytelnikom trochę przybliżyć „kuchnię” wyboru filmów. Niestety z wyborem filmów i układaniem programu nie jest tak, jak z pójściem do sklepu czy do księgarni. Nie ma takiej wirtualnej półki z filmami, gdzie każdy może wejść, wybrać dowolny film i następnie np. pokazać na Litwie. Są krajowi i zagraniczni dystrybutorzy filmów. Zdarzają się sytuacje, że prawa do filmu wykupił dystrybutor z jednego kraju (i to nie z Polski), a jego siedziba zajmująca się sprzedażą licencji jest na drugim końcu świata. Ustalenie tego wszystkiego też nie jest takie proste. Przykładowo w tym roku Scanorama chciała pokazywać polski film „Prime time”. Licencję jednak wykupił Netflix. Czasem wiele okoliczności uniemożliwia więc pokazanie konkretnego filmu na Litwie. Wracając natomiast do tych dwóch wymienionych filmów, to sytuacja jest stosunkowo prosta. Na pokazy filmów online zgodę wyrazili dystrybutorzy. Nie wszyscy dystrybutorzy zgadzają na taki sposób wyświetlania filmów. To wiąże się z bezpieczeństwem i prawami autorskimi: film pokazywany w internecie łatwiej można ściągnąć i następnie nielegalnie wyświetlać.

Pandemia to czas, w którym wiele ważnych premier było odkładanych. Jakie, pod względem filmowych premier, były według Pana lata 2020-2021 dla polskiego kina?

Myślę, że minione dwa lata były trudne nie tylko dla twórców kina. To był okres niezwykle ciężki dla wszystkich twórców kultury. Na całym świecie premiery filmowe były przenoszone na późniejszy czas. W dodatku doszło do zamknięcia na dłuższy czas kin, co spowodowało „ucieczkę” widzów i teraz kina na nowo próbują przyciągnąć widzów. Przykładowo, jednym z najważniejszych apeli organizatorów tegorocznej Scanoramy było zachęcenie widzów do pójścia do kina na filmy festiwalowe. Dołączamy się do tego apelu i zachęcamy do obejrzenia w kinach propozycji programu Festiwalu Filmu Polskiego. Przypominamy jedynie o wymogu posiadania „paszportu możliwości” i noszenia maseczki. Przypuszczamy, że wiele osób w pewnym sensie odzwyczaiło się od oglądania filmów na dużym ekranie. Będzie to zatem dobra okazja zobaczyć filmy w miejscu specjalnie do tego dostosowanym, a w dodatku poprzez polskie kino zgłębić historię i kulturę Polski.

Które z polskich filmowych propozycji podczas Festiwalu Filmów Polskich w Scanoramie uważa Pan za najciekawsze? Czy jest taki film, do którego obejrzenia szczególnie Pan zachęca Czytelników „Kuriera Wileńskiego”?

Najważniejszym i godnym polecenia filmem jest bez wątpienia polski kandydat do Oscara „Żeby nie było śladów” Jana P. Matuszyńskiego. Na ten film chcemy szczególnie zaprosić uczniów szkół polskich na Litwie i zachęcić nauczycieli historyków do przeprowadzenia zajęć edukacyjnych po obejrzeniu filmu. Muzeum Historii Polski przygotowało pakiet edukacyjny do filmu, który można bezpłatnie pobrać. Wśród materiałów znalazły się scenariusze lekcji historii, języka polskiego i propozycje na godzinę wychowawczą. Poruszają one m.in takie tematy jak: obraz sprawy Przemyka w środkach masowego przekazu, mechanizm działania państwa totalitarnego czy opór społeczny w okresie stanu wojennego. Uzupełnieniem materiałów jest słownik zawierający krótkie biogramy postaci pojawiających się w fabule oraz wytłumaczenie podstawowych pojęć związanych z wydarzeniami, które miały miejsce w filmie.

Kolejnym filmem, który chcielibyśmy polecić, jest „Zieja” w reżyserii Roberta Glińskiego. Jest to nie tylko film prowadzący nas przez historię Polski wieku dwudziestego — od wojny bolszewickiej 1920 roku, przez II wojnę światową aż do czasów współczesnych. To także film, w którym główny bohater próbuje uczyć dialogu, rozmawiać ze sobą, słuchać argumentów, również tych dalekich od własnego światopoglądu. Na uwagę zasługuje także odtwórca głównej roli Andrzej Seweryn. Zdaniem litewskiej krytyk filmowej Živilė Pipinytė — to kolejna wspaniała kreacja aktorska Seweryna.

Młodzież szkolną i rodziny chcielibyśmy zaprosić na familijny film przygodowy „Tarapaty 2”. Produkcji filmowych skierowanych do młodzieży zawsze brakowało i nadal brakuje. Zatem ten film to dobra okazja, aby wybrać się np. całą klasą czy z rodzinami na ekranizację przygód polskich nastolatków.

Czytaj więcej: Polskie szkoły dały dobry przykład

Godnym polecenia jest również film „Wszystko dla mojej matki”. Dramat opowiada o relacjach rodzinnych we współczesnej Polsce. Temat ten zapewne powinien być aktualny dla widza na Litwie. Dodatkowo film jest debiutem fabularnym znakomitej dokumentalistki Małgorzaty Imielskiej.

Chcielibyśmy, w ramach Roku Stanisława Lema, polecić film telewizyjny „Przekładaniec”. Film godny uwagi chociażby z tego względu, iż zrobiony przez Andrzeja Wajdę. Ponadto warto go obejrzeć, aby zobaczyć, jak w 1968 r. reżyser interpretował twórczość Stanisława Lema.

Zatem propozycji filmowych jest sporo. Liczymy, że każdy znajdzie coś dla siebie. Trzeba tylko wybrać się do kina.

FESTIWAL FILMU POLSKIEGO W SCANORAMIE

W dniach 4-14 listopada odbędzie się jeden z największych festiwali filmowych na Litwie — Europejskie Forum Filmowe Scanorama. W tym roku Instytut Polski w Wilnie nawiązał współpracę z organizatorami Scanoramy, aby w jej ramach przedstawić bogaty program polski, kontynuując tym samym wspaniałą tradycję polskiego festiwalu filmowego. Podczas Festiwalu Filmu Polskiego w Scanoramie zostanie pokazanych dziesięć polskich filmów. Projekcje odbędą się w aż sześciu miastach na Litwie — Wilnie, Kownie, Kłajpedzie, Szawlach, Możejkach i Solecznikach. Na program złożą się najnowsze polskie filmy fabularne. Uroczyste otwarcie Festiwalu Filmu Polskiego w Scanoramie zaplanowane jest na 7 listopada 2021 r. Podczas uroczystości otwarcia w Wilnie zostanie wyświetlony dramat „Żeby nie było śladów” w reżyserii Jana P. Matuszyńskiego.

Program:

„ŻEBY NIE BYŁO ŚLADÓW”, reż. Jan P. Matuszyński

• 5.XI, godz. 18:00, Centrum Kultury w Możejkach — otwarcie Festiwalu Filmu Polskiego w Możejkach
• 7.XI, godz. 18:00, Forum Cinemas Kłajpeda (sala nr 6)
• 7.XI, godz. 19:00, Forum Cinemas Vingis (sala nr 1) – otwarcie Festiwalu Filmu Polskiego w Scanoramie (Wilno)
• 7.XI, godz. 19:00, Forum Cinemas Kowno (sala nr 2)
• 7.XI, godz. 19:30, Forum Cinemas Szawle (sala nr 5)
• 9.XI, godz. 20:45, Forum Cinemas Vingis (Wilno) (sala nr 5)
• 11.XI, godz. 20:30, Forum Cinemas Kowno (sala nr 4)
• 12.XI, godz. 18:00, Centrum Kultury w Solecznikach
• 13.XI, godz. 18:00, kino „Pasaka” (Wilno)
• 13.XI, godz. 18:00, Forum Cinemas Kowno (sala nr 5)
• 13.XI, godz. 20:45, Forum Cinemas Vingis (Wilno)(sala nr 6)

„ANATOMIA”, reż. Ola Jankowska

• 7.XI, godz. 13:20, Forum Cinemas Kowno (sala nr 4)
• 7.XI, godz. 16:20, Forum Cinemas Vingis (Wilno)(sala nr 9)
• 8.XI, godz. 17:00, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)

„BLISCY”, reż. Grzegorz Jaroszuk

• 5.XI, godz. 17:00, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)
• 7.XI, godz. 13:30, Forum Cinemas Kowno (sala nr 3)
• 7.XI, godz. 16:50, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)

„ZIEJA”, reż. Robert Gliński

• 6.XI, godz. 19:10, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)
• 7.XI, godz. 15:40, Forum Cinemas Kłajpeda (sala nr 6)
• 7.XI, godz. 16:00, Centrum Kultury w Możejkach
• 10.XI, godz. 21:10, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)
• 14.XI, godz. 13:50, Forum Cinemas Kowno (sala nr 4)
• 14.XI, godz. 15:00, Centrum Kultury w Solecznikach

„1970”, reż. Tomasz Wolski

• 7.XI, godz. 16:30, kino „Pasaka” (Wilno)
• 13.XI, godz. 13:20, Forum Cinemas Kowno (sala nr 5)
• 13.XI, godz. 17:15, kino „Pasaka” (Wilno; mała sala)

„WSZYSTKO DLA MOJEJ MATKI”, reż. Małgorzata Imielska

• 4.XI, godz. 19:10, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)
• 6.XI, godz. 13:00, Forum Cinemas Kowno (sala nr 5)
• 6.XI, godz. 15:00, Centrum Kultury w Możejkach
• 9.XI, godz. 18:00, Forum Cinemas Kłajpeda (sala nr 6)
• 13.XI, godz. 15:00, Centrum Kultury w Solecznikach

„TARAPATY 2”, reż. Marta Karwowska

• 6.XI, godz. 12:00, Centrum Kultury w Możejkach
• 6.XI, godz. 15:00, Forum Cinemas Klajpeda (sala nr 6)
• 7.XI, godz. 13:25, Forum Cinemas Kowno (sala nr 5)
• 7.XI, godz. 14:00, Forum Cinemas Vingis (sala nr 9)
• 7.XI, godz. 14:30, Forum Cinemas Szawle (sala nr 5)
• 12.XI, godz. 12:00, Centrum Kultury w Solecznikach
• 14.XI, godz. 13:00, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)

„PRZEKŁADANIEC”, reż. Andrzej Wajda

• 8.XI, godz. 17:00, Forum Cinemas Kowno (sala nr 4)
• 14.XI, godz. 18:30, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)

„WOLKA”, reż. Árni Ásgeirsson

• 5.XI, godz. 21:00, Forum Cinemas Kłajpeda (sala nr 6)
• 6.XI, godz. 15:00, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)
• 7.XI, godz. 21:15, Forum Cinemas Kowno (sala nr 5)
• 9.XI, godz. 17:00, Centrum Filmowe „Skalvija“ (Wilno)

„SWEAT”, reż. Magnus von Horn

• 7.XI, godz. 13:00, Centrum Kultury w Możejkach
• 13.XI, godz. 18:00, Centrum Kultury w Solecznikach

Organizatorzy: Instytut Polski w Wilnie i Europejskie Forum Filmowe Scanorama

Partnerzy: Centrum Kultury w Solecznikach, Centrum Kultury w Możejkach

Sponsor główny: ORLEN Lietuva

Partnerzy medialni: TVP Wilno, Radio „Znad Wilii”, portale: Wilnoteka, ZW.lt, L24.lt, dziennik „Kurier Wileński”, „Tygodnik Wileńszczyzny”.