W ubiegłym roku zebrano 30 ton przeterminowanych lub niepotrzebnych leków. Jest to dwukrotnie więcej niż jeszcze pięć lat temu, kiedy rocznie utylizowano ponad 14 ton leków.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
„Z jednej strony szybki wzrost ilości leków do utylizacji świadczy o tym, że z roku na rok coraz więcej pacjentów zachowuje się odpowiedzialnie i nie wyrzuca już niewykorzystanych leków do kosza lub kanalizacji, ale oddaje je do aptek. Z drugiej strony, rozumiemy, że nie byłoby czego wyrzucać, gdyby leki były przepisywane i kupowane w sposób racjonalny” — mówi Irma Medžiaušaitė, doradca w Dziale Refundacji Leków Państwowej Kasy Chorych.
Według wyliczeń Państwowej Kasy Chorych, w ubiegłym roku sprzedano 21,2 mln opakowań leków refundowanych, czyli o 5 proc. więcej niż rok wcześniej. Co ciekawe, w tym samym roku o podobną wartość, 4 proc., wzrosła również zbiórka odpadów farmaceutycznych.
Odnotowano również, że w drugiej połowie 2021 r. sprzedano 4,4 mln refundowanych opakowań leków, gdy pacjent nie musiał nic dopłacać. Jest to wzrost o 8 proc. w porównaniu z drugą połową 2020 r., kiedy nowy system rekompensaty dopiero wchodził w życie. Tak więc, wraz z poprawą dostępności leków rośnie konsumpcja leków refundowanych. Pacjenci zazwyczaj nie przepuszczają okazji do zakupu znacznie większej ilości leków za darmo.
Czytaj więcej: Kolejne zmiany na liście leków refundowanych
Zażywajmy leki racjonalnie
Zarówno Światowa Organizacja Zdrowia, jak i litewscy eksperci w dziedzinie medycyny i zdrowia stale przypominają, że leki należy przyjmować odpowiedzialnie, z umiarem i w porozumieniu z lekarzem oraz farmaceutą. Wiele osób lekceważy jednak zalecenia lekarza, kupuje i stosuje leki według własnego uznania, często kupując więcej, niż naprawdę potrzebują, zwłaszcza, jeśli są one przecenione.
Gdyby pacjenci kupowali i stosowali leki racjonalnie, a lekarze przepisywali je właściwie, przeterminowane leki nie zalegałyby w szufladach, a ludzie zaoszczędziliby miliony euro na inne potrzeby — twierdzi Medžiaušaitė.
Państwowa Kasa Chorych przypomina, że gdy lekarz przepisuje pacjentowi nowy lek refundowany po raz pierwszy, ma prawo przepisać go tylko na 10 dni, jeśli choroba jest przewlekła, a w innych przypadkach — na miesięczny cykl leczenia. Dopiero, gdy pacjent jest przekonany, że lek jest odpowiedni, bezpieczny i skuteczny, można go przepisać na dłuższy okres leczenia, do 3 lub 6 miesięcy. Gdy lekarz wystawia receptę na długoterminową kontynuację leczenia, powinien również określić, jak często pacjent powinien udawać się do apteki w celu wykupienia leku. W przypadku recepty na leczenie długoterminowe pacjent nie powinien od razu kupować leków na cały cykl leczenia, ale robić to co 2 lub 3 miesiące, w celu zakupu mniejszej ilości leków za niższą opłatą. Jeśli leczenie zostanie zmienione, w domu nie pozostaną żadne niewykorzystane leki.
Czytaj więcej: Decyzja w sprawie leków refundowanych. Lekarz będzie mógł przypisać droższy
Przeterminowane leki oddać do aptek
Warto wiedzieć, że ludzie powinni przynosić wszystkie przeterminowane i niepotrzebne leki do aptek, gdzie specjaliści są zobowiązani do ich bezpłatnego przyjmowania. Absolutnie wszystkie apteki mają obowiązek przyjmowania leków. Jeśli apteka odmawia przyjęcia przeterminowanych leków od ludzi, należy poinformować o tym Państwowy Urząd Kontroli Leków podlegający Ministerstwu Zdrowia.
Wyroby medyczne, w tym strzykawki, są również uważane za niebezpieczne odpady medyczne i nie wolno ich nigdzie wyrzucać. Jeśli strzykawki są używane w domach pacjentów przez personel medyczny, muszą one zostać przez niego zabrane po wykonaniu usługi. To samo dotyczy kroplówek, zużytych rękawiczek i innych odpadów, które muszą być usuwane przez personel medyczny. W przypadku leków podawanych samodzielnie mieszkańcy mogą bezpłatnie oddawać zgromadzone strzykawki do samorządowych punktów zbiórki odpadów wielkogabarytowych. Placówki te przyjmują również termometry medyczne.
Przestarzałe lub niepotrzebne suplementy diety można wyrzucać do pojemników na zmieszane odpady komunalne, ponieważ suplement diety nie jest lekiem. Tymczasem witaminy, które można zakwalifikować jako leki, powinny być przyjmowane przez apteki, a jeśli tak nie jest, należy je wyrzucać do pojemników na zmieszane odpady komunalne.
Czytaj więcej: Kupujemy coraz więcej antydepresantów i środków nasennych